Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Purtret Robert Grossmann

Robert Grossmann è naschì ils 30 da december 1953 a San Diego / California sco figl da Gustav e Pearl Grossmann. Els eran emigrads da la Svizra ed han fundà famiglia en l'America. Robert è creschì si ensemen cun dus frars ed el descriva ses caracter in zic cun quel d'in surfer da la California. Ses dachasa era datiers dal Mexico, in quart'ura davent dal cunfin. Er oz stima el fitg la cultura hispagnola sco era las mangiativas mexicanas.

Jau sun principalmain ina maschaida d'in American da California e d'in Svizzer da l'Engiadina u dal Grischun.
Autur: Robert Grossmann musicist

In dals eveniments durant si'uffanza ch'el sa regorda anc fitg bain è capità ils 22 da november 1963, l'assassinat da JFK (John F. Kennedy). El era en scola e l'eveniment haja midà l'entir mund, almain tenor sia opiniun sco uffant. Anc oz patratga el bler vid quest mument terribel, el ha anc oz magari il sentiment ch'i dettia ina catastrofa, sumeglianta a quella dal 1963.

audio
Robert Grossmann: «Jau sun fascinà da l'Engiadina davent l'emprim mument»
ord Artg musical dals 14.12.2023. Maletg: RTR, Hugo Schär
laschar ir. Durada: 19 minutas 56 Secundas.

Si'uffanza descriva Robert Grossmann sco in zic difficila ed el ha perquai bandunà ses dachasa gia cun 16 onns. En scola è el s'engaschà politicamain, per exempel cunter la guerra da Vietnam. Quai n'ha betg plaschì als responsabels da la High School. La scola ha dà ad el in ultimatum: chalar da s'engaschar politicamain e tagliar ils chavels e lura guardan els ch'el possia gia ir dus onns pli baud a l'universitad. Robert Grossman ha ponderà ditg e la finala decidì da far per cumond. El ha però lura er bandunà l'America ed è ì per dus onns tar ses aug a Losanna.

Dal jazz a la musica classica

Sco uffant era Robert Grossmann inamurà en la musica da blues, en spezial en l'uschenumnà blues acustic, musica dal sid (Mississippi, Louisiana) ed era dal blues da Chicago. Uschia ha er Robert Grossmann cumenzà a far musica da jazz ed el vuleva studegiar jazz a l'universitad da Los Angeles. El ha gì fortuna da pudair frequentar uras privatas tar il ghitarist legendar Joe Pass. El ha er pudì sunar ensemen cun Louie Bellson (battarist da jazz) u er Lalo Schifrin (pianist). Per pudair entrar en il program da studi da jazz han ins era stuì emprender intgins tocs da musica classica per ghitarra. E quai saja stà la clav per entrar en il mund da la musica classica. Robert Grossmann era inamurà en questa musica ed uschia ha el sunà adina dapli musica classica ed adina pli pauc musica da jazz.

Aifer la musica classica aveva Robert Grossmann spezialmain plaschair vid la musica veglia, la musica dal temp medieval, baroca e da la renaschientscha. Cun sia ghitarra ha el sunà tocs da lauta enfin ch'el ha gì l'idea d'emprender quest instrument, quai è stà ils onns 1976 / 77. L'instrument n'era betg uschè enconuschent ma el ha empruvà ed è la finala stà l'emprim musicist che ha fatg il master sin la lauta al conservatori da San Francisco.

Engiadina – amur sin emprim'egliada

Suenter il master ha el cumenzà a far il doctorat en musicologia e musica veglia a Bloomington / Indiana. El vuleva dentant gugent vegnir en Svizra, a Basilea sco student ospitant. Il conservatori da Basilea era da lez temp in center internaziunal per musica veglia. Ses professer era encunter ma la finala ha el acceptà il giavisch da Robert. A Basilea ha el lura gì uras tar Hopkinson Smith, ina corifea da lauta. Vitiers ha el emprendì d'enconuscher sia dunna. Suenter il studi a Basilea è Robert returnà en l'America per far a fin la dissertaziun e lura puspè vegnì en Svizra per maridar e fundar famiglia. Durant vacanzas a La Punt Chamues-ch ha el emprendì d'enconuscher e da charezzar l'Engiadina.

Davent l'emprima secunda er jau fascinà da l'Engiadina. Ina cuntrada da vegnir sturn da la bellezza ed er la lingua ma plascha fitg.
Autur: Robert Grossmann musicist

Per casualitad tschertgavala la Scola da musica Engiadin'Ota in magister da ghitarra e Robert Grossmann è s'annunzià ed ha er survegni la plazza. Bainprest ha el er emprendì puter, anc avant tudestg. Sia dunna ha lavurà sco media e cura che l'emprima (da duas) figlias è naschida n'ha ella lura betg pli chattà ina plazza parziala. Uschia è la famiglia sa domiciliada en la Bassa nua che Robert ha lura emprendì tudestg. Dus onns pli tard èn ils Grossmann's dentant puspè returnads en il Grischun. Robert ha survegnì ina plazza a la Scol'auta da pedagogia ed a la scola da musica da Cuira. La colliaziun cun l'Engiadina ha el mantegnì. Dal 2013 fin il 2020 è el stà mainagestiun e responabel per la cultura da la Chesa Planta a Samedan.

Sper instruir ghitarra è Robert Grossmann anc adina in fan da la lauta sco er da mandolinas. El ha ina gronda collecziun privata da quests instruments. Adina puspè suna el er en orchesters e mussa sias qualitads musicalas sin la lauta.

Sper sunar cumpona Robert Grossmann er magari. En si'ovra chatt'ins tranter auter trais operas:

  • «Il president da Valdei» (tenor text da Gian Fontana) primaudiziun 1988 a Scuol
  • «Der Zauberberg» (tenor il text da Thomas Mann) primaudiziun 2002 a Cuira
  • «Les maîtres du temps» (tenor text da Hélène Bezençon), 2004

El ha però er scrit chanzuns, madrigals u fa er cumposiziuns sin incumbensa. La pli nova è «Bernina Express» (primaudiziun cun Orchestrina, per ses giubileum da 30 onns il 2024).

Robert Grossmann en emissiuns da RTR:

Telesguard:

video
Robert Grossmann – l'American ch'è daventà in Rumantsch
Or da Telesguard dals 27.11.2019.
laschar ir. Durada: 4 minutas 17 Secundas.

Profil:

audio
Mia vita – mia musica: cun Robert Grossmann
ord Profil dals 04.08.2018. Maletg: MAD, e RTR, Angela Hendry
laschar ir. Durada: 1 minuta 4 Secundas.

Artg musical:

audio
Robert Grossmann - in purtret
ord Artg musical dals 07.01.2024. Maletg: RTR, Hugo Schär
laschar ir. Durada: 59 minutas 15 Secundas.
audio
Mandolina, lauta e ghitarra baroca
ord Artg musical dals 15.10.2023. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 2 minutas.

Actualitad:

audio
Emprender rumantsch sco Robert Grossmann
ord Actualitad dals 26.07.2023. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 3 minutas 24 Secundas.
audio
Saira: Bravuogn - live dal «Bergfahrt Festival»
ord Actualitad dals 01.06.2018.
laschar ir. Durada: 5 minutas 11 Secundas.

RTR Artg musical 14:00

Artitgels legids il pli savens