Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Qua na sun jau anc mai stà Sin il pass da Pigniu

A chaschun da l'acziun da stad «Qua na sun jau anc mai stà» van ils reporters da RTR en lieus ch'els èn anc mai stads e ch'els levan gia adina ir ina giada. L'entschatta ha fatg Gierina Gabriel cun ina tura sin il pass Pigniu ensemen cun il romanist Arnold Spescha.

Il pass Pigniu u pass dal Veptga, sco quai ch'el vegn era numnà è ina ruta populara per viandants, ma er ina via cun ina ritga e lunga istorgia. Igl è bunamain in pau in dals «must-haves» per in Sursilvan d'esser stà ina giada sin il pass Pigniu che collia il Grischun cun Elm en Glaruna. Renumà è quest pass oravant tut era perquai ch'il general russ Suworow ha traversà el sco manever da guntgir las truppas franzosas.

Curt avant la partenza

Il romanist Arnold Spescha e sia dunna èn omadus da Pigniu, creschids si a Pigniu ed era passentà l'uffanza e giuventetgna a Pigniu. Dapi bunamain 50 onns vivan els ussa dentant a Cuira. Sch'els van da Cuira a Pigniu hai num:

Oz giain nus a chasa.
Autur: Arnold Spescha

Il pass Pigniu u pass dal Veptga è per Arnold Spescha ina part dad el sez. Il pass per excellenza. El ha traversà quest pass nundumbraivlas giadas. Ed el collià il pass cun bler bellas regurdientschas.

Sin l'alp Ranasca

Arnold Spescha e Gierina Gabriel èn arrivads sin l'alp Ranasca (1925 meters sur mar). In zichel han els pudì ir cun auto, il rest a pe. Ussa èn els avant ina tavla cun segns russ - ina tavla commemorativa quai en regurdientscha dal general russ Suworow. Tal aveva fatg 1799 in manever d' untgida sur il pass Pigniu per mitschar dals Franzos. Damai ch' ei aveva naiv e glatsch ha el pers uschibain carstgauns sco er chavals.

«Tgaus la crusch»

Sco il num sugerescha, chatt'ins sin «Tgaus la crusch» ina crusch da lain. Pli baud vegniva en quest lieu era per far ina pausa cura ch'ins transportava biestga sur il pass.

«Crap digl au»

Tras la pli privlusa part dal pass maina il trutg tras ina paraid crap ch'è entagliada. Tar questa passascha ha il general Suworow pers il pli grond dumber dad umens, sco quai che Spescha declera. Vinavant maina la via sur il plaun da chavals, ina planira, avant che la part la pli taissa cumenza.

Sin il pass

Cura ch' ins ha muntà la tessaglia cavauns na vai betg pli usché lunsch fin sin il pass. Sin il pass è ina chamona da schurmetg ch'è tenor Spescha averta per tuts e fin dudesch persunas han plaz. Da l'autra vart entschaiva la via vers Dialma (Elm). «Sin la vart glarunaisa è la cuntrada plitost in couloir», uschia Arnold Spescha. Sch'ins fetschia l'entir pass cusseglia el perquai plitost dad entschaiver a Dialma ed ir en direcziun da Pigniu.

RR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens