Sch’ina commembra u in commember da la famiglia mora è quai oravant tut trist. Vitiers vegn ch’i dat ina massa da liquidar. E sch’i va per l’ertar poi spert er daventar cumplitgà. En spezial sche la defuncta u il defunct lascha enavos debits, damai ch'ins erta numnadamain adina tant il possess sco er ils debits. Ins ha dentant adina la pussaivladad da refusar l'ierta. Ma tgi che vuless refusar ina tala, na po – en linguatg giuridic – «betg sa maschadar en» en il relasch. È quai gia il cas, sch’ins rumescha la chombra d’ina confamigliara en ina chasa da tgira? Quai avain nus prendì sut la marella.
Blers confamigliars emprovan da schliar las chombras da lur defunctas e defuncts en las chasas da tgira tant pli spert. Il medem mument auda e legian ins adina puspè ch’ins duess betg tutgar en insatge d’in relasch, avant ch’ins è betg segira ch’ins vuless insumma prender encunter l’ierta. Ma uschè strict ans stoppia alura tuttina betg prender quai, manegia l’experta per dumondas giuridicas da SRF, Gabriela Baumgartner.
Ins po anc refusar in'ierta, era sch’ins ha schlià la chombra en ina chasa da tgira. Ma quai va mo sch’ins administrescha ils bains e possess da la persuna defuncta e betg sch’ins s'appropriescha da quels, uschia hai num en la lescha.
En auters pleds munta quai ch’ins possia far tut, uschè ditg che quai ch’ins fa n’ha betg per consequenza che l’ierta vegn pli pitschna. Ubain anc pli concret: Sch’ins disdi il contract da locaziun per l’abitaziun da la persuna defuncta u sch’ins rumescha la chombra en la chasa da tgira, alura na sminueschan quellas acziuns betg la valur dal relasch. Cuntrari, i resultan pli paucs custs, damai ch’ins na sto betg pli pajar ils custs da locaziun.
Impurtant saja ch’ins na po betg prender insatge or dal relasch ch'ha ina valur. Sch’ins prendess per exempel cun sasez bischutaria u ina ura da bratsch e vuless tegnair ella per sasez, vender ella u regalar vinavant ella, alura vala quai giuridicamain sco «sa maschadar en» en il relasch. E sch’ins fa quai na possian ins suenter betg pli refusar l’ierta.
Per far tut endretg cusseglia l’experta Gabriela Baumgartner en tals cas da scriver si e fotografar tut las chaussas ch’eran en la chombra. E da far ensemen cun las persunas responsablas per la chasa da tgira in inventari.
Ils confamigliars duessan guardar da pudair deponer quellas chaussas insanua – forsa è quai perfin pussaivel en la chasa da tgira – enfin ch’els han decidì sch’els prendan encunter l’ierta u betg.
Chaussas che n'han nagina valita, sco per exempel in poster bunmartgà vi da la paraid, products d’igiena averts, mangiativas entschettas u vestgadira isada possian ins perfin dismetter.
Sch'ins n’è betg segir sch'ins ierta dapli debits che possess hajan ins plinavant la pussaivladad da pretender da las autoritads in inventari public. Ma qua saja da far adatg.
Tut tenor impundiment custa in inventari public tranter in pèr tschient ed in pèr milli francs. E quest quint ston ils ertavels u las ertavlas pajar. Avant ch’ins sa decida per quai, duess ins exnum far per sasez ina survista e sa laschar cussegliar d’in post spezialisà per dretg d'ierta.
Las ertavlas ed ils ertavels ston refusar il relasch aifer trais mais suenter il mortori. Uschiglio vala l'ierta sco acceptada. Ma dal reminent: er da refusar in relasch custa ina taxa. Quella po muntar tut tenor cas ad en pèr tschient francs e dapli.
