Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

L'archivar recumonda Terra empermessa USA - Rumantschia go west

Colonias rumantschas en ils Stadis Unids da l‘America.

Ils Rumantschs tranter cowboys e farmers

Il temp d’aventuras la segunda mesadad dal 19avel tschientaner che nus enconuschain ord ils films da wildwest, enturn ils onns 1880, sa cuvra exact cun il temp nua che blers Grischuns emigravan en ils Stadis Unids da l’America. Blers Rumantschs era da quest temp sa chasads en il nordost dals Stadis Unids.

Era Rumantschs èn emigradas direcziun dal west.
Legenda: Era Rumantschs èn emigradas direcziun dal west. Colourbox

Augustin Maissen visita Rumantschs en l'USA

Bun 60 onns pli tard era il professer Augustin Maissen sa mess sin ils fastizs d’insaquants Rumantschs emigrads en l’USA. El sez aveva vivì e lavurà blers onns en l’America. Tar in return en Svizra il 1966 aveva Maissen raquintà en il Radio Rumantsch da ses inscunters sur mar. El enconuscheva bain l’istorgia dals Rumantschs e da las Rumantschas ch’eran emigrads en il 19avel tschientaner en l’America.

La terra empermessa: Minnesota

A Minnesota aveva Maissen visità il 1966 in Sursilvan dad 86 onns. Il Toni Wieland ch’aveva ina fatschenta da maschinas agriculas da tut il gener. Durant 25 onns n’aveva el betg pli discurrì rumantsch. Quai ch'ins udiva vid il tun da la lingua rumantscha amercanisada.

Igl era in um vegl entadem il nuegl che veva in plugl en in egl.
Autur: US-emigrant rumantsch num nunenconuschent

Rumantschs emigrads e fotografads en l'USA

Placi Benedetg e Giosefina Friberg-Wieland
Legenda: Placi Benedetg e Giosefina Friberg-Wieland CRR RS
Ludivic Simonet
Legenda: Ludivic Simonet CRR RS

Las dunnas discurran rumantsch tranter ellas

Era dunnas eran emigradas il 19avel tschientaner en l’America. Duas da quellas aveva Augustin Maissen visità a Le Center a Minnesota. La Lucia Tambornino-Huonder era emigrada cun 11 onns, il 1882, da Segnas a Minnesota. La Filomena Simonet era derivanta da Mumpé-Medel. Ses tat era gia emigrà il 1856 en l’America. Cunquai ch’ellas duas avevan adina discurrì rumantsch ina cun l'autra al telefon han ellas pudì mantegnair lur lingua materna.

Miu tat Mihèl Simonet ei vegnius en cheu il 1874.
Autur: Filomena Simonet, Minnesota en ina intervista il 1966
Emigrants dal 19avel tschientaner en USA.
Legenda: Emigrants dal 19avel tschientaner en USA. MAD

Ils Rumantschs tranter ils pioniers en South Dakota

In autra visita aveva Augustin Maissen fatg tar emigrants rumantschs a South Dakota. Quels s’udivan tranter ils pioniers ed ils emprims colonists en questa part da l’USA. Las planiras immensas eran anc libras e betg occupadas dad auters colonists. Ils purs survegnivan dal stadi ina concessiun gratuita per urbanisar ina part dal territori. Ina colonia da Rumantscha fundada il 1878 era quella al Lag Badus a Ramona en Minnesota. Maissen veva discurrì cun Maria Tuor-Decurtins da quella colonia.

RumantschAs emigrads en USA

Avrir la box Serrar la box

Augustin Maissen (*1921 Glion +1992 Lake Badus (South Dakota). Magister da linguas en plirs stadis federativs da USA: a Sacramento (California), a Williamsburg (Virginia) ed a Chapel Hill (North Caroline). Intervestà bleras persunas rumantschas emigradas en USA. (e-LIR)

Augustin Maissen sco giuven professer.
Legenda: Augustin Maissen sco giuven professer. DRG

Artitgels legids il pli savens