Siglir tar il cuntegn

Header

video
100 000 objects – 100 000 istorgias: 150 onns Museum retic (1. part)
Or da Cuntrasts dals 06.08.2023.
laschar ir. Durada: 24 minutas 47 Secundas.
cuntegn

150 onns Museum retic 100'000 objects – 100'000 istorgias

Per la festa giubilara avra il Museum retic per ils Cuntrasts las portas da ses deposit.

Ina egipziana en il Museum retic

Durant blers decennis era il sarcofag e la mumia Ta-di-Isis il highlight dal Museum retic. Enfin ils onns 70 vegniva betg mo il sarcofag exponì, mabain era la mumia. Ozendi resta la mumia en il deposit. Per l'exposiziun dal giubileum 150 onns Museum retic vegn il sarcofag dentant puspè ina giada exponì.

La mumia exponida ils onns 60
Legenda: La mumia exponida ils onns 60. MAD, Museum retic

Il sarcofag e la mumia èn in regal da Jacques Ambrosius von Planta e Peter von Planta, dus cusrins dal fundatur dal Museum retic Peter Conradin von Planta. Ils cusrins eran martgadants da mangola ad Alexandria. Là han els era cumprà il sarcofag cun la mumia.

La Mona Lisa dal Museum retic

 In dals objects il pli spectaculars dal Museum retic è il sennentunschi da Masciadon, in aclaun sur Cauco en la Val Calanca. Chattà la poppa ha Peter Egloff il 1978, da lezzas uras student d’etnologia.

Jau enconuscheva la ditga dal sennentunschi. Cura ch’jau hai realisà quai, era jau sco electrisà. Quai eran sentiments tranter fascinaziun e disgust.
Autur: Peter Egloff etnolog
poppa dals signuns
Legenda: Il sennentunschi da Masciadon, Val Calanca RTR

Ditga dal sennentunschi, alp Naustgel a Sumvitg

Avrir la box Serrar la box

Ina stad han ils mats dal vitg fatg ina poppa gronda ord lumpas e dà ella per spass a la fameglia da l’alp Naustgel a Sumvitg. Quels han gì lur gaudi cun la poppa, han dà groma ad ella e fatg cun ella da tuttas narradads, era maldeschentas. Pli e pli è ella daventada ina matta viva. La fin da la stad è la matta sa midada en il diavel en persuna, e quel ha pretendì ch’in famegl stoppia star sin l’alp cun el. Els han tratg la sort ed igl ha tutgà il signun. Tschels èn sa mess via, e guardond enavos in tschancun plinengiu han els vis ch’il diavel ha rasà ora la pel dal signun sin il tetg-tegia.

Funtauna: Mythologische Landeskunde von Graubünden, tom 2, pagina 197 ss

La ditga sco tala è derasada sin l’entir intschess alpin, en numerusas variantas. Ch’in object real correspundia ad ina da quellas ditgas è insatge ch’ins n'ha mai vis e chattà, quai è in toc unic.

L'etnolog Peter Egloff cun il sennentunschi
Legenda: L'etnolog Peter Egloff cun il sennentunschi ch’el ha chattà 1978. RTR

Il 1986 ha Peter Egloff surdà il sennentunschi al Museum retic. Dapi 2009 vegn el exponì en l’exposiziun permanenta. El è daventà ina attracziun. La directura dal Museum retic Andrea Kauer Loens numna ella «La Mona Lisa dal Museum retic».

Truccas tut a dubel

Il Museum retic posseda oz la pli gronda collecziun da truccas grischunas insumma. Hans Erb, directur dal museum ils onns 60, aveva la finamira d'avair ina trucca da mintga vischnanca grischuna. Da quel temp aveva il Grischun 220 vischnancas, truccas ha il museum actualmain 268, pia 48 sur la latta.

Quai è in toc sensaziunal, en il commerzi absolut grondius.
Autur: Urs Ettlin martgadant d'antiquitads
Urs Ettlin, martgadant d'antiquitads cun sia trucca preferida.
Legenda: Urs Ettlin, martgadant d'antiquitads cun sia trucca preferida. RTR

Il dachasa

Ils 8 da zercladur 1872 avra il Museum retic per l’emprima giada sias portas, da lezzas uras en la chasa feudala dal barun von Buol. A l’entschatta consista il museum mo dad ina suletta stanza, oz è l’entira chasa il dachasa dal museum.

Chasa Buol, dapi 1872 il Museum retic.
Legenda: Chasa Buol, dapi 1872 il Museum retic. MAD, Museum retic

Il fundatur

Fundatur dal Museum retic è Peter Conradin von Planta, politicher, giurist, schurnalist ed istoricher. Per evitar il exodus da bains culturals grischuns iniziescha el en in emprim pass ina fundaziun grischuna per scienzià ed art. En in segund pass fundescha el il Museum retic, da lez temp numnà collecziun d’antiquitads.

Peter Conradin von Planta
Legenda: Peter Conradin von Planta (1815 – 1902), fundatur dal Museum retic. MAD, Museum retic

 

Peter Conradin von Planta ha observà durant sia vita che adina dapli bains culturals dal Grischun bandunan il Grischun.
Autur: Andrea Kauer Loens directura Museum retic

La collecziun

Oz posseda il Museum retic radund 100’000 objects, da quels èn var 10’000 exponids, il rest è deponì en il deposit sutteran a Haldenstein. Enfin viaden en ils onns 80 vegniva rimnà a la gronda, 2'000 fin 3’000 objects ad onn. Uss èn ins pli precaut, ad onn vegnan 200 fin 300 tocs vitiers.

L'exposiziun «la chombra mirvegliusa»

audio
150 onns Museum Retic – In'exposiziun speziala cun 150 objects
ord Actualitad dals 08.06.2022. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 2 minutas 37 Secundas.

L’exposiziun da giubileum è averta a partir dals 8. zercladur. Exact 150 onns suenter l’avertura dal Museum retic. Per mintg’onn dapi l’avertura è vegnì tschernì in object che ha chattà sia via en la collecziun durant quest onn. Da vesair datti exponats grischuns sco era massa rauba da tut il mund. Las numerusas pitschnas istorgias che vegnan raquintadas en questa moda e maniera, na dattan betg mo invista en il passà, mabain fan era punts tranter l’origin ed il museum istoric .

 

 

 

RTR Cuntrasts 17:25

Artitgels legids il pli savens