Ils 5 d'avrigl 1992 cumenza la guerra en la Bosnia, ina guerra che cuzza quatter onns e che custa la vita a passa 100'000 persunas. Amina Ovcina Cajacob che abitescha oz a Cuira ha passentà di per di da questa guerra a Sarajevo. Ella aveva lura 12 onns, e davent dad in di sin tschel era tuttenina tut auter: Viver en la guerra muntava in mintgadi cun viver en tschalers e bunkers, nagina scola pli, las butias èn vitas ed ils daners na valan nagut pli.
Restar u fugir?
Amina e sia sora avessan gì la pussiavladad da prender ensemen cun la mamma in dals ultims convois en direcziun Svizra ubain Tschechia, dentant en la davosa secunda ha la mamma decidì da restar: «Nus avessan numnadamain stuì laschar enavos il bab. El sez vuleva che nus giain, dentant ha mia mamma ditg: «Sch'insatge capita cun in da nus, lura capita quai cun nus tuts». Jau era leda ch'ella ha prendì quella decisiun e che nus essan restadas.»
Ella scheva, sch'insatge capitia cun in da nus, lura capitia quai cun nus tuts, nus restian ensemen.
Curt pli tard è la citad stada isolada dal tuttafatg. Per Amina e sia famiglia muntava quai: Viver en tschaler. Ubain en l'agen tschaler ubain sche la sirenas tschivlavan, en in tschaler da protecziun en la vischinanza. Ensemen cun tut ils vischins dal quartier. Glisch devi il pli be da chandailas, da mangiar devi pachets che la UNHCR trametteva sur la punt aviatica en la citad. Amina na pensa betg gugent vid quels pachets: «En quels eran conservas da charn cun il num ICAR. Quai eran conservas anc da la guerra dal Vietnam, pia 20 onns veglias e mia sora scheva adina, che gnanc ils giats mangiassan quai». Per betg sa tissientar cuschinavan els anc ina giada la charn, cun in furn improvisà, perquai che electricitad na devi er betg en il tschaler.
Cun il temp faschevan ils uffants lura er scola en il tschaler entant ch'ils creschids tadlavan radio per savair tge che capita ordador. Els avevan bajegià in radio cun in agregat d'in auto.
Ir per aua sut privel da vita
Aua da baiver na devi er betg mintga di. La famiglia viveva datiers dal spital ch'aveva ina cisterna. Cur ch'il spital aveva duvrà l'aua per il diever dals pazients pudeva er la populaziun emplenir ses canisters. Er sche la via tar la cisterna era ina curta resta ella ad Amina per adina en memoria: «Nus stuevan adina currer zick-zack, per ch'ils snipers na tutgan betg nus». Er gievan els adina be dus da la famiglia, che betg l'entira famiglia mora en il mender cas. Co ella ha dumagnà quai sco buoba da 12 onns da currer sut privel da vita zick-zack cun 40 liters aua vi dal corp? «Jau na sai betg, dentant han ins nagina schelta, sch'ins vul aua per surviver ston ins simplamain funcziunar».
Oz viva Amina a Cuira cun ses um e ses dus figls e lavura sco professura per la perscrutaziun da medias a la Scol'auta spezialisada dal Grischun. Cun sia guerra ha ella pudì far pasch: «Jau crai ch'jau poss giudair la vita bler pli fitg che autras persunas, perquai che la guerra ha fatg mai pli ferma ed jau na fatsch betg tants quitads sco auters carstgauns.» En la marella raquinta ella anc dapli regurdientschas, e co ch'ella è la fin finala – er senza convoi – tuttina sa tschentada en Svizra.
Impressiuns da Sarajevo
-
Bild 1 von 9. Sarajevo. Sarajevo ha circa 300'000 abitants ed è circumdà da crests. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 9. A tschaina. Amina Ovcina Cajacob mussa a la redactura Sabrina Bundi las spezialitads culinaricas da la Bosnia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 9. Il chanal da bob. Il 1984 han gì lieu ils gieus olimpics a Sarajevo – l'emprima giada en in pajais socialistic. Oz guarda il chanal da bob or uschia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 9. Attenziun sniper. Da quests placats duevan far attent la populaziun sin tiradurs. Oz èn els en il museum da genozid a Sarajevo. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 9. Tadlar radio. La populaziun zambregiava radios cun aggregaturs dad autos, electricitad na devi betg pli. Qua è in radio en il museum da genozid a Sarajevo. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 9. Las nodas da la guerra. Anc adina vesan ins dapertut a Sarajevo sin las fatschadas da las chasas nodas da sajets. Bildquelle: RTR.
-
Bild 7 von 9. La tualetta dal bunker. En il bunker da pretecziun devi be tualettas sitgas – nua ch'ins pudeva metter en in satg da plastic. Bildquelle: RTR.
-
Bild 8 von 9. En il bunker. Amina Ovcina Cajacob oz en il bunker, nua ch'ella ha per part vivì durant la guerra en Bosnia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 9 von 9. Amina e sia mamma. Amina e sia mamma Vahida. Ella viva anc adina en la chasa paterna dad Amina en il center da Sarajevo. Bildquelle: RTR.