Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Il saxofon – instrument cun grond success
Or da Artg musical dals 13.03.2022. Maletg: RTR, Hugo Schär
laschar ir. Durada: 58 minutas 12 Secundas.
cuntegn

Artg musical Purtret: Il saxofon

Per preschentar in zic il saxofon avain envidà in musicist da professiun che suna dapi decennis quest instrument: Pius Baumgartner. Il musicist oriund da l'Engiadina raquinta da l'istorgia ed il svilup da l'instrument, co el funcziuna ed en tge stils da musica ch'il saxofon è da chasa.

Il Beltg Adolphe Sax ha inventà e sviluppà l'instrument ch'era oriundamain patertgà per la musica da marschar. Dad el ha l'instrument er ses num. Sax ha vulì inventar in'instrument cun il tun da cello per musicas militaras. Sco emprim ha el construì il sopran-saxofon e preschentà quel a l'exposiziun mundiala a Paris. Diversas persunalitads dal mund musical da Paris han mussà grond interess. En spezial il cumponist Héctor Berlioz ha sustenì fitg Adolphe Sax. Lez ha lura inventà in'entira famiglia da saxofons cun otg differentas grondezzas. Il mars 1946 ha el survegnì en la Frantscha la patenta per ses instruments. Er sch'il saxofon è construì ord sturs tutga el tar ils instruments da lain (sco la clarinetta), decisiv per quai èn il buchin e la moda da suflar en l'instrument.

Gronda famiglia

La famiglia dals saxofons è detg gronda cun otg divers instruments. Ella s'accordescha a la vusch umana (sopran, alt, tenor e bass). La circumferenza da tuns è tar mintga saxofon autra. In sopraninosaxofon ha in tun fitg aut, in sopran in aut (sco sopran tar la vusch da dunnas) e quai va engiu fin tar in contrabass-saxofon. Ils singuls saxofons èn accordads mintgamai en Es ed en B. (Sopranino en Es, sopran en Bb, alt en Es, tenor en Bb etc.).

5 divers saxofons
Legenda: Sopranino-, sopran-, alt-, tenor- e baritonsaxofon (sin il maletg mancan il bass- ed il contrabass-saxofon). MAD

I dat er saxofons intonads en C, quels èn dentant betg fitg derasads. Pius Baumgartner preschenta qua il tenorsaxofon ed il sopransaxofon. E lura avain anc in'ivetta ord l'archiv da RTR.

Da la classica al jazz

Oriundamain era il saxofon patratgà sco instrument modern per la musica classica. Ma er auters musicists èn vegnids attents sin il nov instrument ed en spezial en ils Stadis Unids ha il saxofon fatg furora en autras spartas da musica. Glenn Miller ha integrà il tun spezial dal saxofon en in register da big-band e creà ovras enconuschentas sco «Moonlight Serenade» u er «In the Mood» ch'èn vegnidas enconuschentas en l'entir mund.

Dal Swing sur il Bepop, il jazz da New Orleans ha il saxofon er chattà la via en la musica da rock e pop. En divers hits è il saxofon d'udir en parts solisticas. Dentant er en la musica populara (svizra) ha il saxofon fitgà pe. Anc adina in dals pli enconuschents tocs per sopransaxofon e capella è la «Steiner-Chilbi».

Noss giast en il studio

Pius Baumgartner è oriund da Samedan nua ch'el ha emprendì sco emprim instrument la flauta, pli tard clarinetta e lura saxofon. Dapi lura ha el il fieu per quests instruments e suna cun grond gust musica populara ed era jazz. El è commember dals Swiss Ländler Gamblers e suna en ulteriuras furmaziuns e capellas.

Sper sunar scriva Pius Baumgartner er cumposiziuns, tant per musica populara sco er per jazz.

Avant entgins onns è er noss redactur da Marella Guadench Dazzi s'occupà cun l'instrument. Sche vus avais gust pudais tadlar qua la Marella dals 23.11.2014

RTR Artg musical 14:00

Artitgels legids il pli savens