L'amicizia tranter l'uman e l'animal da chasa va enavos in lung temp. Umans han adina gia gì gugent animals enturn els e cuntrari – per pli. Ed ozendi n'è quai era betg auter. En Svizra vivan tenor cifras dal «Verband für Heimtiernahrung» 1,85 milliuns giats ed in mez milliun chauns.
Exposiziun da giats – il mund dals giats da razza
In lieu nua ch'ins vesa blers giats sin in flatg èn exposiziuns da giats. Da quellas datti bleras e per l'entir mund enturn. Cun nossa protagonista Fadrina Strimer dad Ardez pudain nus ir a Karlsruhe, ina da las grondas exposiziuns en l'Europa. Radund 20'000 persunas visitan quella, 4'000 chauns èn exponids ed ins vesa 282 differents razs. Tar ils giats èsi in zic pli pitschen – 200 giats vegnan exponids, là vegnan mussadas 22 differentas razzas.
Ils razs a l'exposiziun
-
Bild 1 von 7Legenda: Bengal Snow Spotted Ils giats bengals èn gronds, schlancs e musculus cun ina cua ferma che vegn tegnida a bass. Tipic è il muster dal pagl. Quel po quai dar u cun tacs ubain da marmor. Las colurs èn savens brin, naiv u argient. Quest raz vala sco ipoallergen. RTR
-
Bild 2 von 7Legenda: Sphynx Segir il raz che croda il pli fitg en egl – pertge quest giat ha strusch pagl. Quai sin fundament d'ina mutaziun dals gens. Quest raz vala sco dispitaivel. I vegn recumandà da tegnair quests giats be en l'abitaziun/chasa, quai era pervi ch'el survegn svelt fraid. Ed: ordadora pudess il giat survegnir ina arsentada dal sulegl. RTR
-
Bild 3 von 7Legenda: Exot Il giat da Fadrina, Jolly, è ina exota. Ses nas è fitg curt, quai chaschuna adina puspè per discussiuns davart quest raz. Cunzunt pervi dal trair flad. Fadrina va ina giada l'onn tar il vetrinari cun ses giat per laschar far in check. RTR
-
Bild 4 von 7Legenda: Cornish Rex Il Cornish Rex sa distingua cun la furma da ses corp sco era da ses pail. Lez è tschurrichel ed i dat quel en tuttas colurs. Il caracter vala sco bunatsch, equilibrà ed intelligent. RTR
-
Bild 5 von 7Legenda: Russisch Blau Quest giat ha lungas chommas e pitschnas toppas e croda en egl cun ses egls verds glischants da smaragd. Il character vala sco ruassaivel, giughentà, attatschà ed intelligent. Il giat n'è nagin giat per novizs cun giats. RTR
-
Bild 6 von 7Legenda: Norwegische Waldkatze Ses pail è mez-lung ed el vesa ora sco sch'el vegniss directamain ord la cuntrada selvadia. Els èn gronds ed il caracter vala sco amiaivel, intelligent ed attent. Els han in grond basegn da sa mover. RTR
-
Bild 7 von 7Legenda: Abessinier Il giat dal raz Abessinier deriva da l'Asia dal Vest. El sa distingua tras in corp musculus, lungas chommas e cua. Il nas e mez-lung, la furma dal chau è en ina furma da cugn. RTR
A la show partecipescha era Fadrina cun ses giat, in perser exot cun num Jolly Fiorentina de la Cataracte. Il num sa referescha sin la derivanza da la tratga. Fin otg exposiziuns u shows da giats visita ella ad onn cun in da ses giats, e quai per l'entira Europa enturn. Il mund da las shows è in mund da giats da razza. Tras quai che ses giat è in cun in nas curt vala quest raz tar pliras organisaziuns da protecziun d'animals sco in raz da tortura, per tudestg Qualzucht. A Fadrina, ch'è anteriura allevatura, è questa problematica enconuschenta. Perquai ch'il bainstar da ses giats è fitg impurtant ad ella, va ella minimum ina giada l'onn tar il veterinari cun ses giat. Plinavant è Jolly chastrada, e quai ha ses motiv:
Jolly hai jau laschà chastrar perquai ch'ella n'ha betg buns dents. [...] Ella è in fitg bel giat, ma per mai eri pli impurtant ch'jau na fatsch nagins sbagls cun far pitschens.
Per Fadrina è l'ir ad exposiziuns sia gronda passiun, ella na fa betg grond vacanzas ma va persuenter a las shows. Apaina ch'ella è là è quai sco in inscunter da classa, blers s'enconuschan in l'auter, l'atmosfera è cordiala ed er betg cumpetitiva.
La concurrenza
-
Bild 1 von 11Legenda: RTR
-
Bild 2 von 11Legenda: RTR
-
Bild 3 von 11Legenda: RTR
-
Bild 4 von 11Legenda: RTR
-
Bild 5 von 11Legenda: RTR
-
Bild 6 von 11Legenda: RTR
-
Bild 7 von 11Legenda: RTR
-
Bild 8 von 11Legenda: RTR
-
Bild 9 von 11Legenda: RTR
-
Bild 10 von 11Legenda: RTR
-
Bild 11 von 11Legenda: RTR
Salvar animals da mintga viadi
Nossa segunda protagonista che nus accumpagnain è Martina Bisaz da Latsch. Ella è influenzra cun passa 270'000 followers sin Instagram e postescha adina puspè stories d'animals ch'ella spendra. Savens en pajais dal Terz Mund. Ins vesia dapertut pitgira, saja quai sin via ubain vi dals animals e savens saja era uschia che nagin gidia.
Animals salvads (extract)
-
Bild 1 von 6Legenda: Tut rut Tar il gategl «Kitkat» eran tuttas quatter toppas ruttas. Qua suenter l'operaziun tar il vetrinari a Teheran. Martina Bisaz
-
Bild 2 von 6Legenda: ...e Kitkat oz Ella ha in nov da chasa a Teheran tar Sara ed è tut fitta e cuntenta. Sara Sadeghi
-
Bild 3 von 6Legenda: Nebo en la pampa El muriva quasi da la fom cura che Martina l'ha inscuntrà. Martina Bisaz
-
Bild 4 von 6Legenda: ...e Nebo oz El viva tar ils geniturs da Martina e na sto betg pli patir da la fom. RTR
-
Bild 5 von 6Legenda: Uschi be cun paucas plimas Martina Bisaz
-
Bild 6 von 6Legenda: ...ed Uschi oz Ella è sa revegnida e vesa ora sanadaivla. RTR
Uschia ha ella simplamain prendì cun ella in chaun ch'è bunamain vegnì ad ella sut ses bus cun charrar en la Bulgaria. Nebo, co il chaun ha num pli tard, è prest mort da la fom. Uschia ha ella guardà da chattar pavel per el. Tras quai ch'el era uschè in charin n'ha ella betg pudì laschar enavos el. Quai è stà l'onn 2021.
El era tut magher ed ha patì fom, el ha batlegià per da magliar.
Passa 50 pajais ha Martina visità, tranter auter il Maroc, il Jemen, Kuba, bleras terras en il Balcan, la Tirchia, e savens era l'Iran. Sin las vias da Teheran en l'Iran ha ella inscuntrà il 2019 in giattel che gieva zop. Ensemen cun sia amia ha ella purtà il giattel tar il veterinari ch'ha operà el. La diagnosa: tuttas quatter chommas eran ruttas. Dentant vai bain cun il giat ch'ha survegnì il num kitkat. La nova possessura, Sara Sadeghi, ha dà quest num en onur a Martina, ch'ha quest num sin Instagram.
Videos curts
La morala
Omadus exempels mussan che lur possessuras han in grond cor per animals. Fadrina faschess quasi tut per ses giat, ella dat da magliar a ses giat sco sch'i fiss ses agen uffant. Jolly, Joy ed Indira, sco tschels dus auters giats han num, survegnan be il meglier pavel ch'i dat. Tuttina irritescha mai, ch'els na dastgan betg ir ora, ils giats vivan be en l'abitaziun. Sco giats en la citad. Tenor il veterinari na saja quai dentant betg insatge nausch:
Nus avain giats ch'èn bels leds e cuntents da be esser en chasa. Quai na pon ins betg giuditgar be negativ.
Era Martina ha in grond cor per animals. Uschia n'ha ella betg be spendrà giats e chauns. Ina giada ha ella extra cumprà ina tartaruga che fiss uschiglio vegnida cuschinada. Ella ha era spendrà giaglinas che vegnan zavradas suenter ch'ellas han fatg lur «servetsch» e na furneschan betg pli avunda ovs. Ma en sasez n'emportia betg tge animal ch'i saja – ir giaja simplamain per il bainstar da l'animal. Uschia sa decleria era da sez che Martina ha bain pli gugent animals che umans.
Mia ultima visita per quest film m'ha manà tar in eticher d'animals. El constatescha, sco era il veterinari, ina gronda midada da la valur dals animals da chasa. Ozendi saja in animal da chasa equivalent a mintga auter commember da la famiglia, cuntrari a pli baud. Cunzunt cun il cumportament da consum saja sa midà bler:
Tras l'internet è noss cumportament da consum sa midà enorm. Tge fan ins cun l'animal sch'el na correspunda betg a la descripziun online u dal catalog? Quai ves jau sco grond problem.
En mintga cas giavischass l'eticher d'animals dapli conscienza per ils animals e lur esser. La fin finala na tutgian ils animals betg a nus mabain en prima lingia a sasez.
Tge fan quests purtrets e scenas cun tai? Tge è per tai amur per animals? Has era chapientscha per furmas anc betg enconuschentas, sco p. ex. in giat en ina abitaziun empè da giuadora? Scriva a mai sin clic@rtr.ch, jau ma legrel da tes messadi!
Il Minisguard tschertga bels giats
Era en il Minisguard èn ils giats stads tema. Per mussar tge giats ch'i dat en Rumantschia e tar noss aspectaturs ed aspectaturas ha l'equipa dumandà fotografias dals giats. Qua sut chattais ils giats dals aspectaturs ed aspectaturas. Sche vus vulais era trametter voss giat, pudais far quai a multimedia@rtr.ch.