Uschia vai actualmain a la redactura Andrina Caprez ch'ha perquai realisà quest Clic che tracta las sfidas – per betg dir il «krampf» – da dar vinavant l'atgna lingua. Ensemen cun il redactur Flavio Deflorin visita ella trais famiglias cun differentas situaziuns da partenza.
La lingua dal cor
Lea Hosig-Franke ha fatg midada cun tschintg onns da Soloturn a Sent. Là ha ella emprendì rumantsch en scolina ed al discurra perfectamain.
En ses mintgadi sco mamma dovra ella dentant principalmain tudestg cun ses dus uffants. Malgrà che rumantsch è per ella ina «lingua dal cor», ha ella difficultads da duvrar quella en il mintgadi cun ils uffants.
Quai è simplamain capità. Cura che jau hai survegnì mes emprim uffant, hai jau cumenzà a discurrer ed igl è vegnì or tudestg.
Züritüütsch a Savognin
Las soras Silena e Jana Bühler èn creschidas si en in vitg rumantsch, a Savognin. Ma discurrer discurrani tranter ellas tudestg. Malgrà ch'ellas discurran rumantsch cun lur bab.
Per nus è il rumantsch er ina lingua impurtanta. Er sche nus duas discurrin tudestg l’ina cun l’autra.
En il film reflecteschan ellas, pertge che quai è uschia, e tge rolla ch'il rumantsch gioga en lur vitas.
La Rumantscha en Turgovia
Annina Thomann ha gì ina sumeglianta uffanza sco Silena e Jana. Er ella è creschida si en ina vischnanca rumantscha cun ina mamma turitgaisa ed in bab rumantsch. Tar ella e ses frar è però il rumantsch stà e restà la lingua primara.
Per mai n'èsi betg in frust. Ma il restar consequent... da discurrer propi rumantsch, sch'i vegn adina enavos tudestg. Quai chat jau il pli grev. Ma vi da quai vuless jau ma tegnair, e simplamain discurrer vinavant rumantsch.
Oz viva ella en la Turgovia e dat fadia da discurrer consequentamain rumantsch cun ses uffants. Ma quels respundan principalmain per tudestg. Da mantegnair viva la lingua rumantscha en in ambient predominantamain tudestg è ina sfida per ella.
Tge di l'experta?
En il film vegn era a pled l'experta da lingua Sabine Stoll da l'Universitad da Turitg. Ella metta a lieu, daco ch'uffants che creschan si cun in genitur rumantsch ed in tudestg tschernan savens il tudestg sco lingua primara.
Il Clic mussa che dar vinavant il rumantsch als agens uffants po esser ina sfida - ma betg senza speranza.