Sch’in animal vegn gia mazzà per il consum da nus umans, lura duai quel er vegnir duvrà entir ed entratg. Ils ins enconuschan anc quella tenuta e tradiziun da lur uffanza cura ch’i vegniva fatg batgaria a chasa. Uschia Ursulina Caviezel da Pitasch. La magistra pensiunada ha anc oz – 60 onns pli tard – en il nas la savur da quels dis spezials sin lur bain puril.
Ils pes dal portg è il meglier ch’i dat
En auters pajais sco per exempel il Portugal u la Spagna è il mazzar l'animal ed al duvrar cumplettamain – dal nas a la cua – anc adina ina tradiziun che vegn pratitgada. Belandina Laudenbacher Vicente è oriunda dal Portugal. Dapi 29 onns viva ella en Svizra. Entant cun sia famiglia a La Punt Chamues-ch.
Nus mangiain mintgadi charn, quai dat power als umens che lavuran ferm corporalmain.
Cabidela è ina da las pli veglias tratgas da la cuschina portugaisa. Igl è impurtant da cumprar la giaglina cun sang. Cun la dretga dosa aschieu èsi ina tratga irresistibla.
Ingredienzas:
- 100g tschagula
- 4 chommas d'agl
- 4 tschaduns ieli d'ulivas
- 1 feglia d'arbaja
- 400g tomatas
- 750g giaglina (cun sang)
- ca. 8dl aua (tut tenor ris)
- 1 tschadun sal
- 300 g ris (p.ex. Carolino
- 2 tschaduns aschieu
- 1 salata
Preparaziun:
- Dar ina brassada en l'ieli d'ulivas a la tschagula, las chommas d'agl e la feglia d'arbaja.
- Spaletschar las tomatas, prender ora ils sems, tagliar en pitschens tocs e metter en la padella. Laschar coier /buglir fin che as tomatas èn lomas (tranteren truschar)
- Agiunscher la gliaglina tagliada, salar cun in tschadun sal. Laschar coier /buglir (cun viertgel) durant var 10 minutas.
- Emplenir cun aua chauda fin che la giaglina è cuvernada. Puspè metter si il viertgel, e laschar coier levamain ulteriuras 20 minutas.
- Agiunscher puspè aua chauda (finalmain datti ca. 3,5 giadas uschè bler'aua sco ris) Laschar coier, adina puspè agiunscher aua. Salar tut tenor gust.
- Agiunscher suenter 13 minutas il sang ch'è maschadà avant cun aschieu. Maschadar bain e laschar buglir enavant 1 fin 2 minutas. Pigliar davent da la platta e servir dalunga. Servir cun ina salata.
Bun appetit!
Il consum da charn è sa reducì
En media mangian las Svizras ed ils Svizzers anc 48 kilos charn l’onn. Las raschuns ch’i vegn consumà damain charn èn differentas.
Charn portg è la pli preferida
En Svizra èn vegnidas importadas l’onn passà 103'400 tonnas charn sur cunfin. Da quellas èn 6'500 tonnas charn portg, la charn preferida da las Svizras e dals Svizzers.
La gronda part dals consuments da charn prefereschan dentant be ils filets da l'animal. Quai influenzescha ferm il martgà da charn. Ina gronda part da l’animal ha perquai finalmain da vegnir dismess u ars.
Ils producents da charn emprovan perquai da sensibilisar puspè la glieud per products indigens ed uschia er definir il product charn en ina nova furma.
-
Bild 1 von 7. La batgaria en chasa n'enconuschan ils blers betg pli e perquai era betg ils products ch'i dat sper filets ed entrecôte. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 2 von 7. Tanya Giovanoli celebrescha l'elavuraziun da la charn cun corp ed olma. Bildquelle: RTR, Armon Schlegel .
-
Bild 3 von 7. Ursulina Caviezel-Capeder da Pitasch ha anc vivas regurdientschas dals dis da batgaria durant sia uffanza. Bildquelle: RTR, Linus Livers.
-
Bild 4 von 7. Il gastrocriticher Andrin Willi mangia sez adina pli pauca charn. Bildquelle: RTR .
-
Bild 5 von 7. Belandina Laudenbacher Vicente maina cun sia famiglia in allevament da nursas a La Punt Chamues-ch. Bildquelle: RTR, Anna Caprez.
-
Bild 6 von 7. Berni Locher, mazler dapi 35 onns ha in'atgna batgeria a Zuoz. Bildquelle: RTR, Anna Caprez.
-
Bild 7 von 7. Gian Peter Niggli cun Luke sin il bain puril a Samedan. Bildquelle: RTR, Anna Caprez.