Siglir tar il cuntegn
video
«Chantez-vous Suisse?» La chanzun finala «Cinque Dita in Maun»
Or da Chantez-vous suisse? dals 26.06.2024.
laschar ir. Durada: 3 minutas 20 Secundas.

«Chantez-vous Suisse?» In'emna sunar e chantar

Il di final da chantez-vous suisse – tut las musicistas ed ils musicists han fatg anc ina visita en l'emissiun da RTR, nua ch'ellas ed els han preschentà las chanzuns da lur patrimoni e la chanzun cumponida ensemen a Friburg.

video
«Chantez-vous Suisse?» Part 4 – Tge resta (Video da SRF)
Or da Chantez-vous suisse? dals 25.06.2024.
laschar ir. Durada: 3 minutas 19 Secundas.
audio
Chantez-vous suisse: Il davos di, tuts preschentan anc ina giada las chanzuns
ord Actualitad dals 14.06.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 56 minutas 19 Secundas.

Alizé Oswald, Andrea Bignasca, Chiara Jacomet, Claudia Masika e Dom Sweden han raquintà da lur sfidas, da crescher ensemen, d'emoziuns, da ponderaziuns e na l'ultim da quai ch'i piglian cun da quest'emna. In'emissiun nua che betg tut ils egls en restads sitgs.

Gievgia: L'istorgia da Friburg e l'impurtanza da l'universitad

L'Universitad catolica da Friburg è vegnida fundada l'onn 1889 sco resposta sin il svilup en chantuns protestants. Il pled «catolica» e svanì en ils onns 70, l'universitad ha dentant anc adina ina gronda impurtanza per la citad sin il Röstigraben. Quai sa Maurizio Raselli, doctorand d'istorgia. Il puschlavin è vegnì a Friburg pervia da la bilinguitad da la citad.

Friburg n'avess oz betg la medema impurtanza sch'i na dess betg l'universitad
Autur: Maurizio Raselli doctorand a l'Universitad da Friburg

Passa 10'000 studentas e students ha l'universitad da Friburg, pia var in quart da la populaziun da la citad. Ella vaglia sco ina pitschna Svizra, grazia a persunas che derivan da tut la Svizra per lur studi. Era da la Rumantschia vegnan studentas e students, tranter auter per in studi da rumantsch. La professura fa part dal departament per plurilinguitad.

Per dar scola en rumantsch na dovri betg in diplom da lingua. Quai vegn rinforzà sch'i dat be paucs che studegian la lingua e quai è donn.
Autur: Matthias Grünert professur tar il departament per plurilinguitad

Il professur Matthias Grünert ed il dozent Renzo Caduff raquintan a l'entschatta da l'emissiun davart las sfidas da chattar studentas e students rumantschs, las consequenzas da quest fatg e davart tgi che studegia insumma quest rom e tge ch'ellas ed els emprendan.

Il «Bolze» e la musica

A Friburg na datti be lieu per bleras linguas, i dat era ina lingua ch'è exclusiva en la citad: il «bolze». En quella maschaidan ins il franzos ed il tudestg conscientamain. Ina lingua unica che Fränzi Kern Egger metta a lieu en l'emissiun e prelegia in da ses versets en la lingua friburgaisa.

Na l'ultim datti era visitas d'in dals protagonists. Dom Sweden, che represchenta la Svizra tudestga manegia ch'ins na possa betg pli spetgar da pudair preschentar finalmain las chanzuns. La gievgia han numnadamain lieu las emprovas generalas en il palantschin da l'atelier, nua ch'il venderdi ha era lieu il punct culminant dal project «Chantez-vous Suisse». Il concert è gratuit, las infos chattais vus sisum.

Mesemna: i tuna e suna

Il terz di ha cumenzà ed i tuna adina pli concret en il local d'emprova da l'atelier a Friburg. Nus visitain las musicistas ed ils musicists e discurrin cun els davart lur energia, lur convivenza musicala e lur progress.

Nus essan fitg stanchels, dentant era fitg cuntents, l'energia è buna.
Autur: Alizé Oswald musicista, che rapreschenta la svizra francesa

Ins haja lavurà bain e svelt, agiunscha Andrea Bignasca ed ins haja chattà in a l'autra. Tut las tschintg chanzuns purtadas sajan sin buna via ed era la chanzun scritta ensemen prenda furma. Sche quella plai u daventa perfin in hit decidia l'auditori. Impurtant saja che la chanzun vegnia da cor.

Chantez-vous Suisse
Legenda: Las tschintg musicistas e musicists en lur element. RTR
La finamira è da scriver ina chanzun sin la quala nus essan loschs.
Autur: Andrea Bignasca musicist, che rapreschneta la svizra taliana

Friburg è musical

Fribourg è fitg musical, quai mussa l'Academia Gustav dal musicist da pop Gustav. Ella promova talents musicals da tut la Svizra en il segn da la coesiun, sco che Gustav, e las «alumnias» Rebeccca Solari e Zoë Më raquintan en il discurs. Na il davos è Friburg dentant era enconuschent per ina tradiziun da chors vivida en il chantun. Da quai udin nus da Carl-Alex Ridoré, president da l'Uniun da chors da Friburg. Ed er oz vai puspè per la lingua, il redactur dad SRF News Marco Koller dat in'invista en ses talent da linguas e sia lavur.

Mardi: Construir «punts da rösti» – il bilinguissem a Friburg

Il segund di dal project èn ils cunfins linguistics stads en il focus, en spezial ils cunfins per lung dal «Röstigraben». Quest cunfin simbolic na separa betg mo las linguas, mabain er la cultura e savens er l'opiniun politica, sco ch'il resultat da l'iniziativa per distgargiar da las premias ha mussà la dumengia passada. Il Röstigraben maina precis tras la citad da Friburg, nua ch'i vegn bain vivì biling, schebain che la lingua uffiziala è franzos. Il chantun da Friburg percunter es ufficialmain biling.

Il tudestg a Friburg è ina minorità, sco il rumantsch en il grischun.
Autur: André Perler redactur da mundart, SRF

Il dialectolog André Perler è creschì si en l'unic district spiramain tudestg dal chantun da Friburg, l'uschènumnà «Sensebezirk». Sia lingua materna è pia tudestg, sco tar 25% da la populaziun en la citad da Friburg. 69% discurran franzos. Ch'il franzos saja anc adina l'unica lingua uffiziala en la citad haja da far d'ina vart cun il fatg che la politica è plauna, ma è era francà istoricamain, manegia Bernhard Altermatt, istoricher e deputà da Friburg.

Friburg è dapi la fundaziun en il 12avel tschientaner biling, las dominanzas da las linguas èn sa alternadas durant quel temp.
Autur: Bernhard Altermatt istoricher e deputà dal chantun Friburg

Tge sfidas, che la vita bilinga senza rom instituziunal porta, co che la citad bilinga Bienna sa differenziescha en quel avis e co ch'ins pudess far ina punt da rösti empè d'in foss, quai udis vus en l'emissiun. En questa vegn era a pled Ignacio Bustamente, in bolivian cun ragischs svizras, che viva dapi passa 10 onns in Svizra. En quels diesch onns ha il chantadur d'opera e collavuratur scientific tar in biro d'inschigner forestal emprendì tuttas quatter linguas naziunalas, pia era rumantsch, concret sursilvan.

Jau hai adina gì ina gronda amur per las linguas.
Autur: Ignacio Bustamante chantadur d'opera e collavuratur scientific forestal

Sco Ignacio Bustamante abita era Laura Schütz a Friburg. Ella studegia giurisprudenza a l'unica universitad bilingua en Svizra, quella a Friburg. Tranter ses examens ha era ella chattà temp per discurrer en l'emissiun davart la vita bilingua a Friburg.

Glindesdi: L'emna è lantschada

Tschintg musicistas e musicists da las quatter regiuns linguisticas da la Svizra scrivan ina chanzun communabla. Quai è il project da musica «Chantez-vous Suisse?». En la chanzun ston esser represchentadas tut las linguas naziunalas – e per quai èsi temp be tschintg dis. Quai n'è dentant betg tut: Las musicistas ed ils musicists ston purtar mintgamai ina chanzun or dal bain cultural da lur regiun linguistica ch'els interpreteschan da nov ensemen.

Las chanzuns purtadas

Avrir la box Serrar la box

Andrea Bignasca: L'emigrante - Vittorio Castelnuovo
Alizé Oswald: Scène Noir - t: Nordmann/m: Auberson
Chiara Jacomet: Allas steilas - t: Tuor/m: Dolf
Claudia Masika: Malaika – Adam Salim
Dom Sweden: Titelgschicht – Subzonic

Las tschintg musicistas e musicists s'èn inscuntrads per l'emprima giada la dumengia saira. Mintgina e mintgin è sa preschentà ed ha preschentà curtamain la chanzun purtada. In mument che ha rut il glatsch e procurà per bler levgiament. Las emprimas provas han pudì cumenzar il glindesdi bunura a moda productiva manegia Chiara Jacomet, che rapreschenta la Rumantschia.

Tuts èn averts e mintgina vegn cun ideas, quai gida bler
Autur: Chiara Jacomet represchenta la Rumantschia tar «Chantez-vous Suisse?»
video
«Chantez-vous Suisse?» part 1 – Il project cumenza
Or da Giuventetgna dals 12.06.2024.
laschar ir. Durada: 3 minutas 42 Secundas.

Il lieu d'inscunter è Fribourg, ina citad sin il «Röstigraben», pia il cunfin tranter la svizra tudestga e la svizra franzosa. U sco Thierry Steiert, il president da la citad manegia, betg in cunfin ma ina punt tranter las regiuns.

Nus ans vulain identifitgar sco citad ch'è ina punt tranter las linguas e las culturas.
Autur: Thierry Steiert president da la citad da Fribourg

L'emprim di è lantschà ed en l'emissiun moderada live da Fribourg èn vegnids preschentads las musicistas ed ils musicists, il lieu ed era il project sco tal.

«Chantez-vous Suisse?»

Avrir la box Serrar la box

«Chantez-vous Suisse?», quai è il titel dal project da radio da la SRG SSR, da la rubrica interregiunala «Ils auters, die anderen, les autres, gli altri». Quest lavuratori musical ha lieu al Röstigraben a Friburg sco era sin ils emetturs SRF, RSI, RTS e RTR.

Sin RTR pudais tadlar las emissiuns spezialas mintgamai tranter las 11:00 e las 12:00.

Quatter regiuns linguisticas e la svizra cun migraziun

Pro «Chantez-vous Suisse» sun da la partida tschintg musicistas e musicists. Per mintga regiun linguistica ina persuna ed ultra da quai ina musicista che rapreschenta la svizra cun migraziun, che cumpiglia radund 40% da la populaziun. Ensemen vulan els unir la svizra a moda musicala.

Dumagnar quella challenge communabla al Röstigraben a Fribourg vulan:

  • Per la Svizra tudestga participescha Dom Sweden, musicist da dialect. Dominik Wetzel, sco ch'el ha num sper la tribuna, ha 32 onns e vegn da la Part Sura Turitgaisa. Dom Sweden è creschì si biling, ses bab è dad Ohio en ils Stadis Unids. E tuttina chanta el pli gugent per tudestg svizzer che per englais.
Mann mit weissem T-Shirt und Mütze vor lila Hintergrund.
Legenda: Dom Sweden. capturedbysimeon
  • La Svizra rumantscha represchenta Chiara Jacomet. La giuvna da 25 onns è creschida si en Surselva. Ella chanta solo, dentant er en il duo da dunnas «ladunna». Il pli gugent chanta ella per rumantsch, dentant er per englais.
Frau mit lockigem Haar und sportlicher Kleidung steht in einem Raum.
Legenda: Chiara Jacomet. Larissa Cathomen
  • La chantadura e cumponista Alizé Oswald da Nyon represchenta la Svizra romanda. La giuvna da 35 onns è part dal duo da pop francofon «Aliose». Il 2009 ha il duo publitgà ses emprim album. Dapi lura ha «Aliose» sunà passa 250 concerts, tranter auter er al SRF 3 Showcase cun Dabu Fantastic.
Frau singt und spielt bei einem Konzert Klavier.
Legenda: Alizé Oswald. Gilles Simon
  • Per il Tessin da la partida è il chantautur e batterist Andrea Bignasca. El è creschì si biling talian e tudestg e chanta per englais. Il 2013 ha el cumenzà a sco artist solo. Il 2024 publichescha il chantautur ses quart album.
Mann mit Bart vor einer Wand.
Legenda: Andrea Bignasca. Jennifer Dos Santos
  • La tschintgavla musicista è la chantadura ed artista Claudia Masika. Ella represchenta la Svizra cun biografia da migraziun. Claudia Masika è oriunda da la Kenia e viva dapi 15 onns en Svizra. Ella chanta u per englais, Suaheli u Luo e suna l'instrument da percussiun african Kalebasse.
Frau singt leidenschaftlich in ein Mikrofon.
Legenda: Claudia Masika. Claudia Masika

Or da l'archiv:

L'emprima ediziun da «Chantez-vous Suisse?» è stada il 2023 sin il Son Gottard. Fatg part han Mattiu per la Svizra rumantscha, Christoph Trummer da la Svizra tudestga, Marc Aymon da la Svizra franzosa e Chiara Dubey per la Svizra taliana. La rappunza svizra-dominicana «La Nefera» (Jennifer Perez) – è stada la vusch da las persunas en Svizra cun ina biografia da migraziun.

video
«Chantez-vous Suisse?»
Or da Telesguard dals 30.06.2023.
laschar ir. Durada: 3 minutas 39 Secundas.

RTR ils auters

Artitgels legids il pli savens