Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Da velocipeds e vadabots – sin ils fastizs dal velo en Grischun
Or da Marella dals 07.07.2019. Maletg: MAD Technomuseum Mannheim
laschar ir. Durada: 43 minutas 5 Secundas.
cuntegn

Marella Da velocipeds e vadabots – als fastizs dal velo en Grischun

Il Grischun valeva ditg sco pajais da svilup tge che concerna il velo. Dentant in dals emprims constructurs da velos en Svizra era la fabrica da maschinas a Landquart, ed en Engiadina han ins propagà il sport da mountainbike gia avant 120 onns.

Il velo en Grischun

L’emprima giada rapporta la pressa rumantscha da questa «marveglia dal temp» en la Ligia Grischa dal 1869. E la gasetta propona er gist in num rumantsch:

Vadabot - Aschia secloma ina maschina, cun la quala in viandont sa far tochen 4 uras en circa 60 mintutas.
Autur: Gasetta Ligia Grischa 1869

Ella rapporta era che a New York datti gia «bucca meins che 5000 cavaliers sgulonds». Dentant mo pauc davent, a Landquart, vegnivan gia dapli in onn producì ils emprims velos made en Grischun.

Fotografia d'in velo tip Landquarterli dal 1968
Legenda: Landquarterli In "Landquarterli" da la Maschinenfabrik Landquart dal 1868 MAD, Museum Retic

Rodas e rom da quest emprim velo grischun eran da fier, uschia che quest mil sin duas rodas pasava var 30 kg.

L'istoricher da traffic Benedikt Meyer raquinta en la Marella sco che il chaval d'atschal da la high society è sa sviluppà al mil sin dus rodas, lura al giugaret per uffants, per daventar puspè il vehichel per hipsters.

Il velo oz

Il trenader e mecanist da velos Ignaz Arpagaus declera daco che la roda è anc oz l'alfa e l'omega da mintga bun velo.

Fotografia dal chau dad Ignaz Derungs
Legenda: L'um dal fatg Il mecanist da velos Ignaz Arpagaus en ufficina a Glion RTR, Guadench Dazzi
Miu favurit ei momentan natiralmain la roda da 29 zolls, la roda gronda, ins ha ina massa avantatgs!
Autur: Ignaz Arpagaus Trenader e mecanist da velos

L'istorgia ed istorgias enturn las dus rodas che han revoluziunà il traffic e fatschentà medis, decans, policists, feministas e champiuns olimpics.

Repetiziun dal matg 2017. Durant la stad preschenta la Marella er quest onn inqual perla radiofonica ord noss archiv.

Artitgels legids il pli savens