Dumengia a bunura a Mustér in ün’ustaria sper la staziun. Duos lavuraints da la Retica fan lur posa da cafè vi da la maisa raduonda. Els sun in üna discussiun animada intant ch’eu baiv meis cafè vi d’üna maisa ün pa plü invia e tils taidl – e nun incleg ün pled eir schi discurrivan rumantsch sursilvan. Che dischillusiun, eu n’ha tantüna cret ch’eu vess imprais bain rumantsch!
Il filosof Ludwig Wittgenstein hat scrit avant passa tschient ons in seis Tractatus: «Ils cunfins da mia lingua sun eir ils cunfins da meis muond.» E propcha: eu n’ha stuvü constatar cha’l muond da quists lavuraints restarà serrà per mai quella bunura. Nossa lingua po drivir portas ed ella po metter cunfins ingio cha nus nu chattain ingüna lingua cumünaivla.
La lingua es sco la topografia, üna pittura da nossa vita.
Perquai esa eir important da chattar üna lingua cumünaivla per cha vita sociala dvainta pussibla. Ils duos vi da la maisa raduonda tilla han chattà, eu sun restà da la vart. Ma minchatant staina però constatar cha la lingua cumünaivla es üna malincletta. Ün exaimpel :
Pro üna visita ha quintà üna nona cha sia abiadia haja ün’abitaziun cun l’unic cler chi gnia aint da sulèr. Mia duonna d’eira stutta, perche cha a Sent, d’ingionder ch’ella deriva, es il sulèr l’entrada s-chüra da la chasa. Che foura sto quai esser. Pür davopro vaina realisà cha quista nona discurriva da la lobgia chi vain nomnada a Ftan sulèr. Ed in üna jada d’eir’la bella clera, l’abitaziun da quist’abiadia.
I sun da quistas malinclettas chi’ns fan minchatant rier. E minchatant provocheschna ils plü gronds conflicts, cur chi ha nom: «Eu n’ha tantüna dit!» e cha tschel ha inclet alch tuot oter.
Quasi il punct da partenza da la frasa dal filosof Wittgenstein sta al cumanzamaint da l’evangeli da Joannes: «I’l principi eira il pled», quai chi significha tant il pled sco eir l’incletta. Voul dir cha Dieu ha dat seis pled e ha creà nos muond tras si’incletta. Ed el ans dà la lingua per fuormar inavant nos muond in cumünanza. Da tschella vart ans dà’l il spiert per tilla dovrar consciaintamaing e cun respunsabilità.
Eir scha nus tilla dovrain minchadi, resta nossa lingua ün misteri e scha nus ans mettain in tschercha, pudaina scuvrir adüna darcheu nouvas perlas. Quai cumainza – sco pro Joannes – cul prüm pled.