Tut en tut hai be dà 420 minutas Muschkito. Quellas 420 minutas han dentant tanschì pli ch'avunda per far or dal Muschkito ina legenda rumantscha.
A quella legenda è deditgada nossa seria da stad. En la quarta ed ultima part da la seria da stad dals Cuntrasts dain nus anc ina giada in cuc sin il «Muschkito e sias fatschas» – quai cun il trio dal Muschkito, Beat Manetsch, Claudia Knapp e Gieri Venzin.
-
Bild 1 von 12. Tut è pront –. curt avant la registraziun per la seria da stad cun il team redacziunal dal «Muschkito». Bildquelle: RTR, Isabelle Jaeger.
-
Bild 2 von 12. Claudia Knapp e Beat Manetsch –. ensemen cun Gieri Venzin han els servì ils onns 90 il «Muschkito» a la Rumantschia. Bildquelle: RTR, Isabelle Jaeger.
-
Bild 3 von 12. Laschar reviver il «Muschkito» –. Beat Manetsch, Claudia Knapp e Gieri Venzin svutran en souvenirs da lur emissiun legendara. Bildquelle: RTR, Isabelle Jaeger.
-
Bild 4 von 12. René Schnoz ed Arnold Rauch –. per il «Muschkito» han els moderà schizunt sin in pissoir public a Turitg. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 12. In duo da moderaziun legendar –. Arnold Rauch e Bruno Cathomas en stalla. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 12. Anc ina giada en acziun davant la camera: . Il trio redacziunal Beat Manetsch, Claudia Knapp e Gieri Venzin. Bildquelle: RTR, Isabelle Jaeger.
-
Bild 7 von 12. Il Muschkito n'aveva betg be fans –. pli ch'in avess il pli gugent vieut betg be il piz, ma il culiez dal Muschkito. Bildquelle: RTR.
-
Bild 8 von 12. Tipic Muschkito, nun? Claudia Knapp sa regorda. Bildquelle: RTR.
-
Bild 9 von 12. Regurdanzas cuminaivlas –. Claudia Knapp e Gieri Venzin. Bildquelle: RTR.
-
Bild 10 von 12. Il reporter innocent-investigativ –. Beat Manetsch, redactur dal Muschkito. Bildquelle: RTR.
-
Bild 11 von 12. Sfegliar en souvenirs –. il trio dal «Muschkito» guarda enavos. Bildquelle: RTR.
-
Bild 12 von 12. Sco da pli baud –. il trio redacziunal dal «Muschkito» en ina pausa da las registraziuns per la seria da stad. Bildquelle: RTR, Isabelle Jaeger.
Muschkito IV – las fatschas
En il Muschkito sa scuntrava ils onns 90 la crème de la crème da la Rumantschia – il trio dals Muschkitiers Beat Manetsch, Claudia Knapp e Gieri Venzin è vegnì cumplettà dals moderaturs sco Arnold Rauch, Bruno Cathomas u René Schnoz e da las vuschs da Maria Cadruvi ed Ernst Denoth, accumpagnà dad experts sco Alexi Decurtins, Men Jon Schmid, Felix Giger, Chasper Pult e Peter Zumthor, inspirà da prominenza sco l’uvestg Wolfgang Haas, il vicari general Vitus Huonder u il chantadur Vico Torriani, sustegnì da persunalitads sco Flurin Spescha, Clo Duri Bezzola, Göri Klainguti, Beni Vigne, Hades, CCR, Corin Curschellas, Cla Mosca, Iso Camartin, Peder Ratti e Mariano «Dolores» Tschuor.
-
Bild 1 von 14. Cun "Haasta la vista" tarmess sin la glina -. uvestg Wolfgang Haas adina puspè en il Muschkito. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 2 von 14. Il saut da la plumpa -. Arnold Rauch e René Schnoz en acziun. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 3 von 14. Ella era ina da las vuschs dal Muschkito -. la moderatura da radio Maria Cadruvi. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 4 von 14. Gida a trametter ad uvestg Haas sin la glina -. l'astronom Men Jon Schmid. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 5 von 14. In dals giasts predilets dals Muschkitiers -. il chantadur Vico Torriani. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 6 von 14. Venda il stgazi da pleds rumantsch -. il linguist Felix "Mc" Giger. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 7 von 14. En la Val Cristallina virtuala -. il scriptur Flurin Spescha. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 8 von 14. Dar e survegnir schleppas -. ina part da las moderaziuns da l'actur Bruno Cathomas. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 9 von 14. Davart la forza irraziunala da la sexualitad -. il vicari general Vitus Huonder. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 10 von 14. L'istorgia dal pass betg rumantsch dal pli aut Rumantsch -. il secretari da la Lia Rumantscha Bernard Cathomas cun redactur Beat Manetsch. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 11 von 14. Il condom rumantsch grischun -. presentà dal moderatur Arnold Rauch. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 12 von 14. La schuria architectonica temida dal Muschkito -. u ina part dad els, numnadamain Diego Giovanoli e Peter Zumthor. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 13 von 14. Ina da diversas scenas legendaras -. moderatur e directur Mariano "Dolores" Tschuor e professer e scriptur Iso Camartin. Bildquelle: RTR / Muschkito.
-
Bild 14 von 14. L'insect pli privlus da la Rumantschia -. il Muschkito original. Bildquelle: RTR / Muschkito.
... e quai è gia stà:
Muschkito I – senza tabus
Il Muschkito aveva d'emprim ennà nagina remissiun e naginas retegnientschas. Perquai s'occupa nossa seria da stad en l'emprima ediziun dal «Muschkito – senza tabus». Ensemen cun il trio redacziunal laschain nus reviver semperverds sco l’istorgia da Bernard Cathomas che n’ha nagin pass rumantsch, e Vitus Huonder che discurra amez ina ghirlanda da condoms da la forza affectiva da la sexualitad – e betg dad emblidar: «Il condom per il contact sexual interidiomatic, il condom rumantsch grischun!»
En sasez è il «Muschkito» stà l’emprim magazin investigativ da la Rumantschia. Senza fatgs retschertgads na datti numnadamain naginas istorgias, gnanca da quellas per rir. Perquai è er qua lavur schurnalistica exacta stada la basa dals trais Muschkitiers Claudia Knapp, Beat Manetsch e Gieri Venzin. Las piztgadas da lur Muschkitos han vivì da la substanza schurnalistica.
En la segunda part da nossa seria da stad laschain nus reviver perquai intginas da lur pli grondas istorgias – sco quella dals Carigiets sfalsifitgads che la Tagesschau n’aveva betg dastgà mussar, il «Muschkito» percunter bain.
Muschkito II – ils Carigiets sfalsifitgads
Dal temp, ch'il trio dal Muschkito era en acziun, haja quai gist dà in vair run sin ovras da l'artist sursilvan Alois Carigiet, raquinta Gieri Venzin.
Per il trio dal Muschkito in tema ideal – zunt perquai ch'ils pretschs per las ovras da Carigiet «gievan si e da tetg ora». Ed anc in'autra cumponenta fascheva vegnir interessanta l'istorgia:
Damai che Alois Carigiet n'aveva sez betg fatg in catalog da sias ovras, na deva quai betg criteris exacts, tge maletgs ch’èn propi originals e tgenins betg. Suenter ina emprima retschertga avain nus lura constatà, che atgnamain sa mo in spezialist anc dir, tge maletg ch’è propi dad Aluis Carigiet. Tge che quels spezialists valevan, avain nus lura vulì empruvar ora cun quest test.
Ditg e fatg – e perquai ha il Muschkito surdà ad in spezialist «da far dus Carigiets en in di». Cun ils resultats da la lavur dal sfalsifitgader ha il Muschkito lura testà ils spezialists – e Gieri Venzin ha anc oz in zic battacor, cura ch'el raquinta quell'istorgia.
Muschkito III – la critica
Gia curt suenter la naschientscha da lur Muschkito han ils trais muschkitiers Beat Manetsch, Claudia Knapp e Gieri Venzin pudì preschentar ina bilantscha en urden – uschia cumenza la contribuziun d'anniversari per l'emprim onn da lur emissiun, suenter – baininclet – trais ediziuns:
Per sia vegliadetgna ha el survegnì blera posta, il Muschkito. Cumpliments che han fatg bain. Che la vita po dentant era esser criva, ha el era gia emprendì e che betg tuts han gugent el mussan chavazzins sco orribel, primitiv, scandalus.
Fertant che las inas rievan, han ils auters prendì or il mazza-mustgas per far ina fin a l’insect impertinent. En la terza part discurra il trio dal «Muschkito e la critica» e raquinta er dals resuns, ch'els avevan survegnì sin il Muschkito:
Tar mai a chasa si Trun era la reacziun stada: Ach, stuais uss propi far quai, sto quai esser? E jau scheva lura schon: Gea, quai sto esser. Da tschai datti avunda e per quai datti er plaz.
Sper laschar repassar l’emprima contribuziun d’anniversari dal Muschkito e raquintar pertge ch'ins scriva atgnamain Muschkito cun k, laschan els er cuccar davos las culissas da las temidas concurrenzas architectonicas. Quellas concurrenzas, ch'han purtà els fin en las stivas e davant las «Wohnwands» dals cussegliers guvernativs da quella giada...
... e quai stat davos nossa seria da stad:
Igl era ils 11 da november 1990. Curt suenter las 18:00 lascha sgular la Televisiun Rumantscha per l’emprima giada ses «Muschkito». L’idea: Far in’emissiun da giuvens per giuvens. La cumposiziun: Istorgias e piztgadas or da la penna dal trio Claudia Knapp, Gieri Venzin e Beat Manetsch, tuttafatg insolitas per il groove patgific dal Balcun tort.
Il «Muschkito» daventa en ses curt temp d’existenza (1990-1993) ina garanzia per piztgadas, irritaziuns e scandals – da tala maniera, ch’igl è a fin gia il 1993. Il «Muschkito» vegn splattitschà suenter mo 13 ediziuns (l’emprim lungas, lura pli curtas per finir cun curtischmas). Tuttina han las 420 minutas da sia existenza tanschì per daventar ina legenda a la quala che la Rumantschia sa regorda anc oz.
30 onns pli tard dimena nairas uras da laschar reviver quel animal, che deva da discutar da ses temp tant sco oz luf ed urs ensemen, apunta, il «Muschkito».
Perquai preschenta RTR questa stad ina revista a temps glorius – cun l’autura ed ils auturs dad ina giada. Claudia Knapp, Gieri Venzin e Beat Manetsch s’inscuntran en cuschina e stiva sco pli baud, cura ch’els mettevan en pe lur «Muschkitos». Questa giada dentant betg per far in nov «Muschkito», ma per laschar reviver ils muments-staila da lur «Muschkitos» dad ina giada.