Siglir tar il cuntegn

Cuntrasts Pionieras da la Posta: quatter dunnas rumpan domenas dals umens

Tar la Posta valeva antruras il princip ch'ils umens hajan da nutrir la famiglia e che las dunnas na dastgian en nagin cas prender davent ad els la lavur.

Il film dals Cuntrasts «Quatter dunnas da la posta» purtretescha quatter dunnas che han conquistà tar la Posta domenas dals umens. Dorli Menn da Juf è stada l’emprima automobilista dad autos da posta en Grischun. Sia collega Carina Scandella da la Val Müstair è l’emprima dunna che charrescha l'auto da posta da la lingia temeraria dal Stelvio. Flurinda Raschèr-Janett ha ristgà il 1972 da surpigliar la posta da Susch. Sin il palpiri era ses um il schef, schebain ch’el era pur e n'aveva nagina savida da la posta. Carmen Federspiel è cun 35 onns la pli giuvna da ses team e tuttina la schefa da tut las filialas da la Posta en il Grischun dal Sid. Quatter dunnas – quatter istorgias extraordinarias.

vier Frauen in Männerdomänen
Legenda: Flurinda Raschèr-Janett, Dorli Menn, Carina Scandella, Carmen Federspiel. Menga Huonder-Jenny

Crescher e madirar

Flurinda Raschèr-Janett è naschida il 1938 a Seraplana, Engiadina Bassa. La scolaziun tar la posta ha ella frequentà a Trübbach. Il 1972 era Flurinda maridada ed aveva trais uffants – lura è vegnì libra la plazza da la posta a Susch. Questa plazza vuleva ella. Il dretg da vegnir elegì da las dunnas era gist vegnì introducì en il Grischun. Senza il consentiment da l'um na dastgava la dunna dentant anc adina betg suttascriver contracts. A Cuira vegn cusseglià ad ella che ses um duaja pro forma s’annunziar per la plazza, alura hajan els schanzas. L’annunzia da ses um ha success ed uschia po Flurinda manar plirs onns la posta da Susch. Ses um sa gida.

Tge duessan far, nus ans interessain per la posta da Susch. Jau hai fatg la scolaziun e mes um n’ha fatg nagin giarsunadi. Tgi duai s’annunziar? – «Natiralmain ses um» ha il schef da persunal da la posta ditg.
Autur: Flurinda Raschèr-Janett posttenenta en l'Engiadina

Flurinda Raschèr-Janett
Legenda: Flurinda Raschèr-Janett – posttenenta a Susch. Manga Huonder-Jenny

La temelitga

Suenter il giarsunadi a Berna hai jau emprendì da star sin mias atgnas chommas. Quai ha dà blera forza e fatg or da mai ina persuna averta. Oz n'hai jau betg pli tema e poss discurrer cun tgi ch’igl è.
Autur: Carmen Federspiel manadra da las postas en il Grischun dal Sid
Carmen Federspiel und eine weitere Postangestellte.
Legenda: Carmen Federspiel ed ina collavuratura – cun 35 onns la pli giuvna manadra da team tar la Posta en il Grischun. Menga Huonder-Jenny

Che Carmen Federspiel cun mo gist 35 onns vegnia in di ad esser la schefa da las postas en il Grischun dal Sid, n'avess strusch insatgi cret ch’ella saja abla. Il pli pauc avess ella sezza cret quai. Da pitschna era ella fitg schenada e sa zuppava davos la sora gronda. Carmen è creschida si a Zuoz. Il 2006 ha ella cumenzà la furmaziun tar la posta a Scuol. Suenter l’emprendissadi suondan plazzas en il chantun da Berna ed en il Tessin. En quests muments ha ella emprendì da star sin ses agens pes. Enavos en l’Engiadina fa ella carriera e surpiglia adina dapli responsabladad. Oz è ella la manadra dal team en il Grischun dal Sid. Anc avant paucs onns fiss quai stà nunpussaivel.

Tegnair la dira

Da buoba è Dorli Menn vegnida rapinada dad ina secta. Suenter esser deliberada tras la polizia èn ella e ses trais frars pli pitschens vegnids manads tar il bab ad Avras. La mamma è restada sia entira vita tar la secta. La Dorli Menn da set onns era tuttenina persula cun ses bab e ses frars. Enfin oz sa senta ella responsabla per ses frars.

Dorli Menn
Legenda: Dorli Menn – emprima camiunista dad autos da posta en Grischun. Menga Huonder-Jenny
I deva schon collegas camiunists che na levan betg gidar a mai e schevan: Sche ti vuls lavurar qua, alura s’arranscha era suletta.
Autur: Dorli Menn emprima camiunista dad autos da posta en il Grischun

Da creschida ha ella ademplì ses siemi: charrar autos da posta. La premissa era la patenta dad ir cun camiuns e dus onns pratica. A l’entschatta nagin che vuleva emploiar la giuvna camiunista. Ma lura ha ella chattà ina plazza ed igl ha gì num sa dustar en in ravugl masculin. La fin finala ha Dorli ademplì ses siemi, 33 onns è ella stada camiunista dad autos da posta.

Domena dad umens

Carina Scandella da 32 onns è da Lü en Val Müstair. Ella ha fatg il giarsunadi da pura. Sper sia lavur sco camiunista tar la posta lavura ella sin in bain da chavals a Müstair. Sia passiun per ils autos da posta ha ella scuvrì tras ses padraster. Dapi 2023 maina ella sco emprima dunna la lingia da posta Müstair-Tirano. Ella è ina excellenta camiunista, mintgatant sa far valair energic e mintgatant dar suenter. Savens survegn ella cumpliments, ils blers dad umens pli vegls. Els èn plain admiraziun per la fina dunna giuvna e ses inschign da charrar facilmain ses utschac mellen las 84 stortas stretgas sin 2’300 meters sur mar.

Respect ston ins avair da tut la vita, da sia vita e da la vita era da tschels. Cun respect vai era sin via.
Autur: Carina Scandella emprima dunna da la lingia da posta Müstair-Tirano
Carina Scandella
Legenda: Carina Scandella cun «ses» Scania. Menga Huonder-Jenny

RTR Cuntrasts 17:25

Artitgels legids il pli savens