Ils glatschers èn per murir – quai n’è betg pli ina prognosa, ma la realitad actuala. Las redacturas Isabelle Jaeger e Bertilla Giossi han vulì savair, tge che quai signifitga per il Grischun. Perquai purtreteschan ellas 4 dals 444 glatschers grischuns.
Sin il Vadret Pers sa regordan las guidas da muntogna Jachen Egler e Stefan Felix da lur turas dad ina giada. Quai na funcziuna betg pli uschia sco da pli baud. Stefan Felix daventa emoziunal cun sa regurdar da ses examen da raiver en il glatsch – en in lieu, nua ch'i dat uss be anc crappa e grippa:
Là eran quests dus vadretgs propi anc ensemen. Na be ensemen, ma il Vadret Pers smatgava uschè ferm ch'i deva sfessas e paraids da 20 fin 30 meters autezza – e da sa metter avant, che nus rampignavan qua en il glatsch ed uss è tut davent.
Sin il Vorab lavuran Valentin Cathomas e ses collegas per cuvrir e scuvrir il glatscher. Dapi il 2006 cuvran els mintga primavaira 20'000 meters quadrat cun tailas spezialas per mantegnair la naiv.
Schon faruckt quant bler che lieua. Sche nus na cuvrissan betg giu n'avessan nus si qua en la costa betg pli naiv e giudim betg pli glatsch.
Tar il Vadret da Lischana dattan Ursula Hofer e Felix Keller tut, per ch’il glatscher muribund possia er furnir en avegnir l’aua per la chamona. Sch'i na vegnia betg agì uss, saja il pitschen glatscher luà en 4 enfin 5 onns, di il glaziolog Keller. Sia soluziun duai vegnir giu da tschiel:
Nus essan er londervi da studegiar, sche nus pudessan nutrir il vadretg cun naiv da lavinas. Quai fiss en sasez ina metoda cun paucs custs e che funcziunass be cun l’agid da la natira.
La fin finala mussa il glaziolog Felix Keller sin il Vadret da Morteratsch, che visiuns pon daventar projects reals. Sia idea: Il Morteratsch duai vegnir pavlà la stad cun naiv artifiziala a l'engrossa – sin ina surfatscha dad in kilometer quadrat cun spectacularas 30'000 tonnas naiv al di.
Jau dun tut il pussibel e sche quai gartegia fiss quai bel e sch’i na gartegia betg, poss jau almain dir a mes uffants che jau hai empruvà da far insatge cunter ils glatschers che lieuan.
RTR Cuntrasts, 17-11-2019 / 17:25