Siglir tar il cuntegn

Header

video
«Se viene giù, viene giù» – Bondo, trais mais suenter la bova
Or da Cuntrasts dals 21.11.2017.
laschar ir. Durada: 25 minutas 8 Secundas.
cuntegn

Cuntrasts In lieu ed otg destins: Bondo trais mais suenter la bova

Trais mais suenter ch'ella era vegnida giù è la bova dal Piz Cengalo svanida puspè or da las lingias grassas. Per las abitantas ed ils abitants da Bondo percunter è ella la nova realitad quotidiana cun la quala igl è da s'arranschar. Otg persunas raquintan co ch'ellas fan quai.

Ils 23 d'avust èn sa distatgads quatter milliuns meters cubic grip dal Piz Cengalo. I saja stà in di chaud, ins lavurava cun fanestras avertas – da quai sa regordan la presidenta communala Anna Giacometti, ch'aveva ina sesida en chasa communala, ed er Manuela Filli, ch'era en la stanza da magisters a Vicosoprano a preparar las proximas uras.

Sco ellas duas sa regorda mintgina da las otg persunas purtretadas dals Cuntrasts exactamain da l'avantmezdi dals 23 d'avust.

Reto e Barbara Salis – guardiachamonas da la chamona Sciora

video
Reto Salis ed il schoc suenter la bova
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 20 Secundas.

Reto Salis, il guardiachamona da la Sciora ha filmà la bova dal Piz Cengalo. A partir da las 09:00 saja il piz stà malruassaivel. Diesch minutas avant la bova avisescha el il bostger giu en la val:

Avant che tut è vegnì hai jau telefonà al bostger e ditg: probabel vegni giu insatge pli grond, sajas semtgads!
Autur: Reto Salis guardiachamona, chamona Sciora

Ils guardiachamonas Reto è Barbara Salis èn ils ultims ch'han vis ils otg alpinists ch'èn disgraziads en la bova dal Piz Cengalo. Els hajan offrì da far ensolver las 06:30, ma ils giasts n'avevan betg prescha ed hajan giavischà ensolver pir a las 07:00. Sch’els fissan partids ina mes'ura pli baud da la chamona, fissan els forsa mitschads.

video
Barbara Salis sa regorda da las persunas sparidas
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 1 minuta 1 Secunda.
Bels muments avain nus passentà cun els ed uss resta ina tristezza.
Autur: Barbara Salis guardiachamona, chamona Sciora

Paula Tagliabue – gidantra da tgira ed abitanta da Bondo

video
Paula Tagliabue e la segunda bova
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 1 minuta 40 Secundas.

Suenter l’emprima bova po Paula Tagliabue turnar diesch minutas en sia abitaziun per prender il pli necessari. Tut en panica prenda ella il passaport ed emblida da prender vestgadira chauda. Duas uras pli tard è vegnida la secunda bova.

Quella sfratga en la fanestra da sia abitaziun e demolescha la stiva. Anc n'èsi betg cler, sche sia chasa po vegnir reparada. Per Paula Tagliabue èsi dentant cler, ch'ella na vul betg pli turnar en sia abitaziun:

Nus avain cunzunt gì fortuna: Nagin da nus qua n'è vegnì en la bova, nagin da nus n'ha pers la vita.
Autur: Paula Tagliabue gidantra da tgira ed abitanta da Bondo

Patrick Giovanoli – scolast d'emprima classa

En l’emprima classa da la Val Bregaglia èn quatter uffants da Bondo. Gia suenter l’emprima bova n'han els betg pli pudì turnar en lur chasas.

video
Patrick Giovanoli davart ils temas dals uffants
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 52 Secundas.
A l’entschatta hai jau ditg: Bun, uss èsi vegnì giu insatge, sco igl è vegnì giu gia pliras giadas. Ins na pensava betg, ch’i saja talmain dramatic.
Autur: Patrick Giovanoli scolast d'emprima classa, Val Bregaglia

En questas emnas turbulentas è la scola stada in refugi per ils uffants. La scola, il lieu segir, il lieu cun ina clera structura, il lieu per s’entupar cun ils amis.

Als uffants han fatg impressiun surtut ils gronds craps da la bova e pli tard han surtut ils mats gì grond plaschair da las grondas maschinas, dals dumpers e baggers.

Manuela Filli – mamma e magistra, Bondo

video
Manuela Filli e la segunda bova
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 1 minuta 58 Secundas.

Cur che l'emprima bova è vegnida era Manuela Filli en la stanza dals magisters a Vicosoprano per preparar las lecziuns. Er sia figlia Valentina (10) e ses figl Nico (7) eran en scola a Vicosoprano. Pir dus dis pli tard han els puspè vesì il frar pli giuven ed il bab ch'eran stads a chasa a Bondo. Tge forzas ch'ina tala bova sa chaschunar, ha Manuela Filli vesì cur ch'ella e ses figl Nico eran per rauba en lur chasa gist en quel mument, che la segunda bova è vegnida:

Ins era là ed ins n'ha pudì far nagut. Be guardar co ch'i rumpa si tut e co che quests gronds crappuns passavan sur l'aua vi sco sch'els fissan plimas.
Autur: Manuela Filli Mamma e magistra, Bondo

Manuela e Michele Marazzi – abitants da Bondo

video
Manuela e Michele Marazzi davart l'avegnir
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 40 Secundas.

Quel avantmezdi dals 23 d'avust lavurava Manuela Marazzi a chasa a Bondo. Ses um era en la scrinaria Claglüna, ch'el ha survegnì in telefon d'avertiment dad in collega da las ovras electricas. Sinaquai è el ì per sia dunna Manuela. Quella ha be anc prendì il giat ed il telefonin e lura èn els scappads.

En il fratemp ha Michele Marazzi adina puspè dà intervistas e perfin respundì, sch'el saja ravgentà si per la muntogna:

Na, jau na sun betg ravgentà, igl è nos Cengalo. – Tuttina anc uss? – Gea, gea.
Autur: Michele Marazzi falegnam, Bondo

Donato Salis – ustier e butier, Bondo

video
Donato Salis davart desperaziun e soluziun
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 34 Secundas.

Suenter 52 dis è Donato Salis arrivà per l'emprima giada suenter la bova en ses affar. L'emprim ch'el ha stuì far: Bittar davent mangiativas e rauba da sia butia.

Uss sa normalisescha plaun plaunet la situaziun en il lieu da Bondo. Abitantas ed abitants sa chattan en l'osteria per far viva, discutar e barattar lur experientschas. E desperaziun u tema? Na, quella n'haja el betg:

Tema da tge? Nus essan sut las muntognas. Nus savain, che sch'ella vegn giu, vegn ella giu – e nus scappain.
Autur: Donato Salis ustier e butier, Bondo

Anna Giacometti – sindaco da Val Bregaglia

video
Anna Giacometti planisescha in act comemorativ
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 34 Secundas.

Ella era quella persuna che ha dà ina fatscha a quellas ed a quels da Bondo: La presidenta communala da la vischnanca fusiunada Val Bregaglia, la «sindaco», Anna Giacometti.

Dapi l'emprim mument ha ella stuì esser qua per tuts – da l'agid immediat a ses vischins ed a metter en pe quel cun tut las organisaziuns da glisch blaua enfin a las tractativas cun las uniuns da sustegn ed in'intervista suenter l'autra. Ed en tut il travasch pensa ella savens er a las otg persunas sparidas:

I fa mal a pensar che otg persunas na vegnan pli a turnar da la Val Bondasca. Jau hai gì qua ils confamigliars da questas persunas sparidas ed jau pens, che jau vuless er organisar vers primavaira insatge cun quellas famiglias.
Autur: Anna Giacometti presidenta communala, Val Bregaglia

Renzo Giovanoli – pur a Bondo

Quest onn han las vatgas da Renzo Giovanoli e ses figl Nicola stuì ir in mais pli baud en stalla ch'auters onns.

video
Renzo Giovanoli stu dar nà ses funs
Or da RTR dals 13.11.2017.
laschar ir. Durada: 58 Secundas.

Prest la mesadad dal terren agricul dals dus Giovanolis vegn numnadamain duvrà uss per deponer il material da la bova. Da guardar ils camiuns a svidar glera e material sin lur prada fa impressiun:

Igl ha fatg mal il cor da vesair co il terren vegn ruinà. Ma en mes cor hai jau savì, ch’i saja da far per garantir la segirezza dal vitg.
Autur: Renzo Giovanoli pur, Bondo

Avant ch'il material è vegnì transportà sin lur funs è vegnì allontanà il humus. Uss vegn quel plazzà puspè sin la deponia per ch'i saja pussaivel da cultivar ils champs gia l’onn proxim.

Per sias perditas vegn il pur remunerà cun raps ord dal project Bondo, in fondo spisgentà da la Confederaziun ed dal Chantun.

Artitgels legids il pli savens