Sche Karoline Leawitt (28), la pledadra da pressa da la Chasa Alva a Washington, discurra, taidla il mund. In zic attenziun attira la dunna catolic-romana dentant er tras la crusch, ch’ella porta enturn culiez.
Ella è daventada dad ina vart in exempel per giuvnas influenzadras cristianas. Da l’autra remartgan critichers spiertus che la crusch creschia cun mintga manzegna. En l'administraziun Trump gioga la religiun ina rolla gronda – pli gronda che quai ch'ins pudess supponer.
Dentant avant: Charlie Kirk
La damaun che la Vita e cretta ha pitgà porta tar la professuressa Claudia Franziska Brühwiler a Son Gagl, era la rait en gronda agitaziun. Igl era paucas uras suenter che l'influencer Charlie Kirk era vegnì assassinà sin in campus d'universitad american.
Spert aveva er il president american prendì posiziun:
A mes gronds cumpogns americans. Jau sun plain dolur e gritta pervia da l'assassinat malign da Charlie Kirk sin in campus universitar en l’Utah.
L'agitaziun è stada gronda, e betg paucs sa dumandavan: «Charlie – tgi?»
Claudia Franziska Brühwiler, professura per pensar politic e cultura da l'America: «Charlie Kirk era in bab da famiglia da 31 onns cun dus uffants, in crettaivel evangelic ed activist politic e quai in cun grond success. Quai ha el fatg cun in concept, nua ch'ins stuess dir ch'i na duess betg far dad el ina figura uschè controversa sco ch'el vegn ussa savens preschentà. Perquai che quai ch'el fascheva cun sia organisaziun «Turning Point USA», è ir sin areals d'universitads, sin il campus da differentas universitads en tut l'America – per discutar.»
Numerusas da questas discussiuns èn da chattar en la rait, registradas dal moviment da Charlie Kirk per mussar sia furma da dialoghisar.
Nus registrain e mettain quai en l'internet, uschia che la glieud po vesair co questas ideas collideschan. Cura che la glieud smetta da discurrer, là cumenza la violenza.
E gia quella damaun cumenzan las supposiziuns ed ils suspects, cumenza da vegnir en moviment la lavina mediala, politica, propagandistica...
Claudia Franziska Brühwiler: «Nus na savain actualmain, al mument che nus discurrin ina cun l'autra, betg tgi ch’il assassin è e tge ch'ha motivà questa persuna. Ma per il mument vegn quai natiralmain considerà sco in culp cunter la libertad d'opiniun ed igl ha, uschè tragic ch'igl è, gia puspè cumenzà il mussar cun il det. Il guvernatur Pritzker da l'Illinois ha gia ditg che Donald Trump contribueschia a quest clima da violenza, entant che l'autra vart di ch'i sa mussia quant pauca toleranza ch'i dettia per ideas conservativas e tge che la demonisaziun dal pensar conservativ e da quels che stattan per quai, possia manar.»
En las raits socialas pudevan ins leger la lingia: «America needed a hero – and God sent us Charlie Kirk.»
Claudia Franziska Brühwiler: «Quai è il tipic patos american che sa fa valair qua natiralmain betg mo simplamain uschia, mabain – Vus vegnis cun las medias socialas – che sa derasa là a moda magnifica. Quai è in linguatg che nus enconuschain er da l'emprova d'attentat sin Donald Trump, nua ch'el di ch'ina pussanza superiura haja intervegnì, ed il signal che va ora è ch’el stoppia restar e cuntinuar da manar l'America. E natiralmain datti ussa fitg blera ideologia da martiri. Pia vegnan ins a stilisar a Charlie Kirk en tscherts circuls sco martiri per las ideas conservativas e martiri per ils evangelicals. Quai è inevitabel. Quai tutga er tar la moda co che politica vegn vivida en ils Stadis Unids.»
Davent da Charlie Kirk – ch'ha ditg ina giada dad el sez en in'intervista che la cardientscha duess esser quai che resta en memoria dad el, sch'el n'è betg pli – è il pass tar Donald Trump e la rolla da la religiun per ils emprims var 240 dis da sia presidenza curt.
Donald Trump – il motor religius
Da far qua ina bilantscha na saja betg uschè simpel, raquinta la professuressa per il pensar politic e la cultura americana, perquai che tut na saja betg uschè evident sco la creaziun dal nov biro per cardientscha en la Chasa Alva, dal «Faith Office»:
Claudia Franziska Brühwiler: «Donald Trump ha da curt tegnì ina conferenza da pressa e preschentà sias 100 empermischuns per ils religius, per ils cristians en l'America e co ch'el ha tegnì en quellas empermissiuns. Bler da quai n'è betg uschè evident. Ins enconuscha natiralmain la creaziun dal «Faith Office» ( trad. «l’uffizi per la cretta») en la Chasa Alva. Auter n'han ins betg persequità e là datti bler che ha lura bler dapli consequenzas. Per exempel vegnan ils emploiads federals animads da mussar lur religiun al plaz da lavur pli avertamain, urar ensemen u la suspensiun dal «Johnson Amendment». Quel porta libertad sin la chanzla, «pulpit freedom» – quai ch'è manegia ch’il stadi na fa nagut pli cunter las baselgias, nua ch’ils plevons s'engaschan per tscherts candidats politics. Quai è insatge ch'ins n'ha betg uschè remartgà ch'igl è capità, ma che vegn ad avair consequenzas vastas. Perquai pon ins ristgar da far la bilantscha che Trump è per cristians in president cun bler dapli influenza che quai ch'ins pensava forza a l'emprima egliada, perquai che nus n'avain betg remartgà uschè bler da l'agenda religiusa vers anora.»
Durant sia campagna electorala aveva il candidat Donald Trump gì ferm sustegn da circuls religius – probablamain dapli per vegnir a la pussanza che per motivs cristians. Per quels circuls ha lur engaschi pia valì la paina.
Claudia Franziska Brühwiler: «Per quels ha quai valì la paina en blers reguards. Nus avain tuts udì davart las amnestias en connex cun ils 6 da schaner. Ma quai ch'ins ha manchentà è ch'er activists «Pro Life», ch'han impedì l'access a clinicas d'abort, ch'er a quels è vegnì concedì amnestia. Ins ha manchentà che bler en il sectur da sanadad va en direcziun da render pli difficil l'abort e che quai vegn anc promovì vinavant da sia regenza. Ed el ha er ditg a la conferenza da pressa, nua ch'el era sa preschentà sco il grond president cristian, che tuts discurrian da la separaziun da stadi e baselgia: «Jau chat, quai pon ins bain emblidar per in mument.» Ina tipica remartga malziplada da Donald Trump – ma ina che paisa grev.»
Las analisas da la professuressa da Son Gagl èn stadas gia tema en la Vita e cretta en il super-onn dad elecziuns il 2024. En ses podcast «Grüezi Amerika. Views from the Sister Republic» observescha Claudia Franziska Brühwiler l'actualitad en ils Stadis Unids da la perspectiva da l'istorgia, politica e cultura americana.