Il homo spaiens datti dapi radund 300’000 onns. En tut quest temp chattain nus fitg darar violenza individuala ed insumma nagins fastizs da mazzacras, di Kai Michel. I deva er nagin motiv per violenza. Il cuntrari: La cooperaziun era il recept da success dals umans.
99% da l'istorgia da l'umanitad essan nus umans vegnids a frida senza guerra.
L’assassinat il pli vegl da l’istorgia da l’umanitad è capità avant radund 400’000 onns. Ma quai saja in’excepziun. Plitost mussa l’archeologica analisond skelets che carstgauns han survivì blessuras - forsa er dad accidents da chatscha.
Questas persunas han survivì, perquai che auters han gidà ellas.
Natiralmain datti en la natira er conflicts. Conflicts datti uschespert ch’i dat concurrenza. E concurrenza datti pront ch’i n’ha betg avunda per tuts. Ma er animals èn raschunaivels. Els considereschan ils avantatgs e dischavantatgs, sch'els attatgan u betg.
Schimpans fan guerra, bonobos l’amur.
Schimpans fan ina spezia dad assagls sin vischins. Almain sche la differenza da la gruppa è gronda avunda ch’ins po attatgar senza ristga. Els mazzacreschan ils vischins. Ma ils bonobos ch’èn tuttina parents cun nus umans - lezs na fan betg quai, di il biolog d’evoluziun Karel van Schaik.
Il punct culminant da la cooperaziun è guerra.
La guerra dals umans cumenza cun il sa domiciliar. Sch’ins è lia vid in lieu, lura na pon ins betg simplamain dar si quel. Quai ha da far cun l’invenziun dal possess. Tuttenina han gruppas cumenzà a dir ch'in lieu tutga ad ellas. Uschia han conflicts cumenzà ad escalar bler pli spert.
La cooperaziun è il recept da success dal carstgaun.