Siglir tar il cuntegn

La Marella Gendrar – Nossas realitads sa midan, cun ellas era la lingua

L’identitad da gender è insatge cumplex e la summa da numerus facturs (biologics, socials e culturals). En Svizra sa defineschan da quai da 150'000 persunas sco «nunbinaras». Questas persunas na sa reconuschan betg en il sistem binar ch'ha dominà durant tschientaners, e na sa sentan betg pledentadas, cura ch’ins numna ellas «um» ubain «dunna». Sche nus ans distanziain dal sistem binar e contemplain l'identitad da gender sco spectrum cun dapli pussaivladads, lura ha quai era in'influenza sin nossa lingua.

Gist nus Rumantsch:as savain gea bain che la lingua po contribuir a la construcziun d’ina identitad.
Autur: Christina Caprez sociologa

Persunas che sa sentivan nunbinaras hai gia adina dà. Ma ozendi s’etableschan adina dapli pleds che gidan a francar e render visiblas questas identitads da gender: nunbinar, genderfluid, transgender, queer etc. Ed era noss verbs, adjectivs e pronoms ston magari vegnir adattads, sch’ins vul «gendrar» - quai vul dir: sch’ins vul duvrar ina lingua che reflectescha e pledenta l’umanitad en tut sias fassettas. Fin qua na devi nagin’unitad concernent il gendrar per rumantsch. Ma ussa exista in mussavia che po gidar a s’avischinar pass per pass ad ina lingua inclusiva.

Quai na fa gea mal a nagin, sche jau scriv 'student:as' – cun in punct dubel.
Autur: Giuanna Caviezel sociolinguista

Pitschen glossari*

Avrir la box Serrar la box

agender: Sche mia identitad è «agender», lura viva jau senza definir mes gender.

binar: Il sistem binar sa basa sin l'idea ch'i dettia sulettamain dus genders: «um» ubain «dunna».

cis/ cisgender: Cis(gender) sun jau, sche jau sun d'accord cun il gender ch’ins m’ha attribuì a la naschientscha. La gronda part da la populaziun è «cis».

ciseteronormativitad: Il partir dal principi che tut:tas sajan «cis» e sa sentian attirad:as da persunas dad in auter gender - ch'el:las sajan pia eterosexual:as.

genderfluid: Sche mi'identitad è «genderfluida», lura fluctuescha ella tranter attributs e rollas da gender.

gendrar: Duvrar ina lingua inclusiva che reflectescha e pledenta tut:tas.

identitad da gender: Tschertezza interna ch’ina persuna ha pertutgant ses gender. L'identitad da gender sa chatta sin in spectrum e vegn influenzada dad elements biologics, socials e culturals. Tras l’istorgia han p.ex. bleras persunas vivì ina vita «cis». Quai era, sche lur «identitad da gender» fiss stada in’autra.

nunbinar: Ina persuna nunbinara n'è betg d'accord cun sa laschar metter en il truclet «um» ubain «dunna».

queer: In pled englais che vegniva utilisà pli baud sco pled negativ en connex cun persunas «ordaifer las normas» («queer» = «bizar»/ «curius»). Ozendi dovra la communitad queera sezza quest pled. El cumpiglia tut las furmas d’identitad che n'èn betg «cis», e/ubain betg «eterosexualas».

trans/ transgender: Transgender sun jau, sche jau na sun betg d'accord cun il gender ch'è vegnì attribuì a mi a la naschientscha, e che mia identitad sa chatta en in auter gender.

*Quest glossari n'è betg cumplet e las definiziuns sa midan da funtauna a funtauna ubain era cun il temp. Sche Vus n'essas betg d'accord cun ina u l'autra definiziun, ans contactai.

En questa Marella vegnan a pled:

Avrir la box Serrar la box

RTR Marella 09:00

Artitgels legids il pli savens