Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Telefon da l'Afganistan – da la relaziun cumplexa tranter guerra e vardad
Or da Marella dals 24.04.2022. Maletg: RTR, Isabelle Jaeger
laschar ir. Durada: 43 minutas 21 Secundas.
cuntegn

Marella Telefon dad Afganistan – tranter guerra e vardad

La relaziun tranter guerra e vardad è ina cumplexa. Quai san tant il reporter da guerra Carl Just, sco er il schurnalist ed anteriur delegà dal Comité internaziunal da la Crusch Cotschna, Gian Ramming.

Cur ch’igl era finalmain reussì al reporter da guerra Carl Just da metter ad ir la lingia da satellit or da la fradaglia da l'Afganistan, per telefonar en la redacziun, haja il schefredactur pendì si il telefon. El saja en il tren, en il vagun da silenzi.

Il spagat tranter normalitad en Svizra e guerra en l'exteriur

Oz ri Carl Just cun raquintar quai, quella giada saja el schon vegnì grit. Rapportar da la guerra vul dir rapportar dad ina realitad tut differenta – e tuttina saja da stgaffir publicitad l’unic instrument cunter la brutalitad da la guerra.

Nagut n’è pli excitant che la vardad.
Autur: Egon Erwin Kisch autur e reporter (1885-1948)

Tenor il motto da la legenda da la reportascha Egon Erwin Kisch ha il Grischun Carl Just rapportà 18 onns da las crisas da quest mund.

Er l'Engiadinais Gian Ramming ha adina puspè gì da far cun perspectivas sin conflicts e realitads rapportadas.

Las diversas fassettas da la vardad en la guerra

Saja quai sco delegà dal Comité internaziunal da la Crusch Cotschna IKRK ils onns 90 en la Strivla da Gaza, en Bosnia u Sierra Leone – u suenter en sia lavur sco schurnalist tar gasettas grischunas e suenter sco schurnalist e schefredactur tar RTR.

Ad ina conferenza da pressa.
Legenda: Sco schurnalist è Gian Ramming era stà schefredactur tar RTR. MAD

En la Marella gioga er ella ina rolla – ella è blonda, giuvna ed en giacca da cumbat. Sur ses chau va ina strivla naira. I sa tractia da l’emprima pilota ucranaisa da cumbat. Ella saja morta suenter esser vegnida ferida grevamain, statti scrit tar la fotografia – e quella sa derasa ils 26 da favrer sco in fieu en la rait.

«R.I.P. bella guerriera»

En las medias socialas sa plunan ils commentaris: «R.I.P. bella guerriera» u «Uschè giuvna ed uschè bella. Orribel.» u er «Stun uschè mal! Putin sto vegnir franà!».

Fotografia tenor artitgel en la rait.
Legenda: L’istorgia da la guerriera giuvna è bella, dentant betg vaira – e conferma uschia che la relaziun tranter la guerra e la vardad è cumplexa. RTR, Isabelle Jaeger tenor AFP

Dentant: la fotografia è dal 2016, la dunna n’è betg l’emprima pilota da cumbat e la vaira emprima pilota viva er anc. Il facit dals controlladers da fatgs, en quest cas da l’agentura da medias franzosa AFP, è cler. L’istorgia è faussa. In exempel nov dad in’istorgia veglia, da la relaziun cumplexa tranter guerra e vardad.

La propaganda da guerra

Avrir la box Serrar la box

Ils 10 princips da propaganda da guerra tenor Lord Arthur Ponsonby, mess si suenter l’emprima guerra mundiala. Lura cur ch’èn vegnids prendì en acziun per l’emprima giada sper placats, fegls volants e gasettas er fotografia e film. L’istoricra Anne Morelli da la Belgia ha resumà ils puncts da Ponsonby:

1.) Nus na vulain la guerra.
2.) Ils adversaris èn responsabels.
3.) Il manader da l’adversari è in diavel.
4.) Nus cumbattain per ina buna chaussa.
5.) L’adversari cumbatta cun armas betg permessas.
6.) L’adversari è aposta crudel, na be per sbagl.
7.) Nossas perditas èn pitschnas, quellas da l’adversari enormas.
8.) Artists ed intellectuals èn da nossa vart.
9.) Nossa missiun è sontga.
10.) Tgi che dubitescha nossa rapportaziun è in traditur.

Propaganda è l’emprova directa da furmar opiniuns politicas u perspectivas publicas, da manipular fatgs per diriger il cumportament en la direcziun giavischada dals propagandists. I na va betg per mussar fatgs u per differenziar tranter infurmaziun ed opiniun.


Funtauna: Morelli, Anne – Ils princips da la propaganda da guerra.

Marella 09:00

Artitgels legids il pli savens