Siglir tar il cuntegn
audio
Reminiscenzas: Giusep Maissen
Or da Artg musical dals 10.12.2023. Maletg: MAD
laschar ir. Durada: 58 minutas 10 Secundas.

Artg musical Reminiscenzas: Giusep Maissen

Giusep Maissen è naschì ils 24 d'october 1906 sco figl da Giuseppa Maissen che n'era betg maridada. El ha survegnì il num da ses bab Giachen Giusep ch'era mort fitg baud. Uffizialmain na devi pero nagin bab. Giusep e creschì si a Mustér, e cura ch'el era be paucs onns vegl ha sia mamma maridà Ignaz Beer ed ha survegnì duas mesas soras, Maria e Luisa. Tuttina è el creschì si la gronda part tar frars e soras da ses tat. Ses augs da segund grad han surpiglià la rolla da bab. Suenter la scola primara ha Giusep frequentà la scola reala en la claustra a Mustér. Ils paders e cunzunt ses barba Fidel de Florin han vesì il dun musical dal giuven ed han persvadì el da far il seminari da magisters a Cuira.

Scolast e dirigent

Il 1928 ha el terminà il seminari cun la patenta da scolast e survegnì l'atun 1929 ina plazza en la scola da la curt a Cuira. Quai era ina scola per ils uffants catolics da Cuira, manada da l'uvestgieu. Il settember 1933 ha el surpiglià gist trais chors sco dirigent: il Chor viril Alpina, il Chor da dunnas Rezia ed il chor maschadà Amicitia. Il medem temp ha el er absolvì il curs per manar in chor, a l'academia da musica a Turitg. Vitiers è el sa perfecziunà tar Hans Lavater ed Emil Frank. Per ses displaschair n'han las finanzas betg tanschì da cuntinuar il studi fin al diplom da dirigent, u da cumenzar per propi in studi da musica.

Uschia è el turnà enavos il 1934 en la stanza da scola da la scola da la curt, nua ch'el è restà ils proxims trais decennis fin sia mort il 1963.

Emprimas cumposiziuns

La pauca litteratura da chanzuns rumantschas ed er divers impuls ord l'instrucziun a l'academia da musica a Turitg han animà Giusep Maissen da cumponer. Gia il 1933 ha el scrit in'emprima versiun da «Reminiscenzas» cun il text da Giacun Hasper Muoth, ina da sias pli enconuschentas chanzuns. Er durant quest temp ha el cumponì «A nossa patria» (text Andrea Steier), «Giuvnetta» (text Donat Gadola) e «Tschiel nocturn» (text Gion Disch). Tut questas chanzuns per chor viril.

video
«La patria»
Or da Giuventetgna dals 18.03.2019.
laschar ir. Durada: 5 minutas 17 Secundas.

L'onn 1935 ha el pudì motivar il chor Amicitia da surpigliar il chant ecclesiastic en la nova baselgia dal Salvader (Erlöserkirche) a Cuira. Quest chor ha el dirigì fin il 1961. In dals puncts culminants è bain stada la primaudiziun da la «Missa festiva» da Duri Sialm da Nadal 1954. Sper il chant cun il chor valeva ses engaschi al choral gregorian e cunzunt a la participaziun activa da cartentas e cartents al chant da baselgia. Giusep Maissen era activ sco organist e cantor, fascheva exercizis da choral cun ils parochians e manava er il chor da mats.

Il 1939 ha Giusep Maissen surdà la direcziun dals chors Alpina e Rezia a Duri Sialm. Ses ami da Mustér aveva survegnì ensemen cun Ernst Schweri (senior) ed Armon Cantieni ina plazza sco magister da musica a la scola chantunala grischuna.

Ils 14 d'avrigl 1936 ha Giusep Maissen maridà Theresia Ammann (1909 - 2000). Da la lètg sortan tschintg uffants (Giusep 1937, Iso 1940, Annamarie 1941, Theo 1944 e Adelheid 1951). Grazia ad ina disciplina exemplarica ha el sper ina famiglia plain vita adina puspè chattà il ruaus per cumponer. Il 1941, durant la guerra mundiala, ha el scrit per la concurrenza da giubileum da l'Uniun da chant federala las chanzuns «Mo aunc in pign mument / Ein Stündchen nur» (text da Sep Mudest Nay / p. Odilo Zurkirchen) e «Si cuolm / Bergfreuden» (text da Gion Disch e versiun tudestga da Carli Fry). Per il chor da la baselgia dal Salvader ha el cumponì «Lauretanische Litanei», «Veni creator», la chanzun da Maria «Das Bild» ed «Alla patria» (text Baseli Capeder).

Malsogna e mort

Il zercladur 1959 è Giusep Maissen vegnì malsaun ed ha stuì reducir ses engaschi per la baselgia dal Salvader. Il 1961 ha el dà giu la batgetta dal chor ed ha uschia gì in zic dapli temp per cumponer. En ses ultims onns da vita ha el scrit radund in tozzel chanzuns sco per exempel «In surrir» (text Gion Disch), «Mia steila» (text da Sep Mudest Nay) «In campiun» (text Giachen Mihel Nay) u «La planta tgi penda» (text da pader Alexander Lozza).

Giusep Maissen ha influenzà l'activitad musicala da Cuira dal 1930 fin 1960. Senza gronds pleds ha el inchantà chors sco era uffants e parochians per il chant. Quella sensibladad, magari schizunt grevadetgna, sa manifestescha er en sias cumposiziuns.

Ils 8 da december 1963, baud la damaun ha ses cor gia flaivlentà chala da batter, cun be 57 onns.

Giusep Maissen en emissiuns da RTR:

Artg musical:

audio
In memoriam Giusep Maissen (1906-1963)
ord Artg musical dals 23.10.2016. Maletg: MAD
laschar ir. Durada: 58 minutas 9 Secundas.

Noss chors:

audio
Poets e cumponists da la Surselva
ord Noss chors dals 30.11.2021. Maletg: MAD, graubuenden.ch
laschar ir. Durada: 1 minuta.

RTR Artg musical 15:00

Artitgels legids il pli savens