Nossas uniuns - Tgi s’engascha anc en uniuns?

Sch’ins tematisescha uniuns vegn ins er adina puspè confruntà cun la tematica dals commembers e las commembras che mancan. Ed uschia er uniuns che na vegnan betg pli d’occupar ils posts en la suprastanza. La fin finala ston las uniuns sa schliar u fusiunar.

Ma co statti propi cun las uniuns? Surtut en quest temp spert, individual e digital. Dovri insumma anc uniuns? E datti anc persunas che s’engaschan e pertge? Flavio Deflorin ha visità quatter uniuns che funcziunan fitg different.

«Giuventüna Ftan» – l’uniun da giuventetgna che viva las tradiziuns

La «Giuventüna Ftan» è in’uniun da giuventetgna dal vitg sco quai ch’i dat fitg bleras en il Grischun. Era l’organisaziun da l’uniun è fitg sumeglianta a tut las autras uniuns. L’uniun dumbra circa 50 commembers e commembras, guardà sin ils 500 abitants ed abitantas da Ftan èn quai quasi mintga giuvenil e giuvenila.

Bleras tradiziuns dal vitg vegnan organisadas da l’uniun da giuventetgna da Ftan. Sco per exempel il Chalandamarz u er il Schüschaiver, in usit che vegn festivà il favrer e ch’i dat be a Ftan. Las tradiziuns sajan er il motiv pertge che persunas che n'abitan betg pli a Ftan turnian adina puspè en lur patria. In usit che collia betg mo la giuventetgna, mabain era l’entir vitg.

Giuventüna Ftan

GiuRu – La Giuventetgna Rumantscha cun nov schlantsch

La GiuRu è l’uniun da giuventetgna da tut ils rumantschs e las rumantschas. In’uniun ch’è vegnida fundada l’onn 1991 cun l’intent da collavuraziun tranter las differentas regiuns e colliar las differentas valladas rumantschas. Anc oz s’engascha la GiuRu per il rumantsch, cun organisar inscunters, sustegnair projects e promover il contact tranter las regiuns idiomaticas. Ils ultims onns ha la GiuRu gì difficultads da motivar commembers e commembras da s’engaschar. Era la suprastanza n'ha betg pudì vegnir occupada cun ils posts necessaris. Il favrer fiss la GiuRu bunamain vegnida schliada durant la radunanza generala, ma per fortuna hai dà ina nova suprastanza, ed uschia er in nov timun per l’uniun.

La GiuRu, in’uniun cun difficultads en il passà, in’uniun che vul reactivar lur passa 200 commembers e commembers e motivar els ed ellas per novs projects e novas ideas.

La GiuRu

«Uniun da pescadurs Sumvitg» – In’uniun dad 80 onns protegia lur perla

In’uniun ch’è passa 80 onns veglia e dumogna anc oz d’avair passa 80 commembras e commembers, da 17 onns fin 90 onns. Ma co è quai pussaivel? Tenor il president Ursin Decurtins saja quai segir il lai da Laus che tegnia ensemen tut, lur perla sur il vitget da Laus ch’els protegian e giaudan. In lieu da pestga exclusiv, pertge be sco commember da l’uniun pon ins ir en quest lai a pestga. Ed era commember pon ins be esser sch’ins viva dapi tschintg onns en la vischnanca da Sumvitg u è burgais da Sumvitg. Ma er els han lur sfidas. Betg lev saja da far il spagat tranter giuven e vegl. Surtut ozendi cun la nova furma da communicaziun sco e-mail u Whatsapp dovria blera chapientscha dad omaduas varts.

Mez zercladur è il cumenzament da lur pestga. Quai vegn festivà cun la pestga communabla. In di ch’i vegn fatg lavur cumina l'avantmezdi ed il suentermezdi vegn lura pestgà l’emprima giada. La dumengia datti lura anc ina festa cun sunatibas ed ina messa.

Uniun da pescadurs Sumvitg

Polenta 7000 – In’uniun moderna cun success

Polenta 7000 è ina bar da stad a l'ur da Cuira, u plitost in entir areal. In event da stad cun in vast program cultural, sco concerts, velokino u circus d’uffants. L’uniun è vegnida fundada avant quatter onns da set fundaturas e fundaturs e quinta ozendi dapli che 50 commembers e commembras activas. Tenor la presidenta funcziuna l’uniun fitg bain e l’engaschi saja fitg grond, quai surtut pervia da lur motto.

Els sajan creschì uschè fitg, ch’els hajan stuì professiunalisar la bar e la tecnica, pia engaschar e pajar mintgamai ina persuna. I saja impurtant sco uniun dad adina puspè sa sviluppar vinavant, guardar tge dovri ma era dumandar ils commembers tge ch’els vulan.  

L'uniun Polenta7000

Cura s’engaschan persunas?

Tenor Fanni Dahinden da Vitamin B, da l’uffizi spezialisà d’uniuns, saja quai in clisché che la giuventetgna na velia betg s’engaschar, quai saja faus. Quai ch'è sa midà è la moda e maniera co els ed ellas s’engaschan. Quai che funcziunia pli pauc saja in termin fix mintga mardi saira. La giuventetgna s’engascha pli gugent orientà ad in project. Era las cifras dian ch’i vegn s’engaschà, i n’existan betg pli paucas uniuns ch’avant 30 onns e dapertut là nua che persunas han in’idea e s’organiseschan vegn pli baud u pli tard fundà in’uniun.

Pertge s’engaschan persunas en in’uniun?

Er ils motivs pertge che persunas èn part d’ina uniun èn fitg differentas. Quai po esser per s’integrar en in nov lieu d’abitar, sco Ramon ch'è vegnì da Turitg a Cuira ad abitar ed è entrà en l’uniun Polenta 7000 per s’integrar. Per realisar atgnas ideas, sco Mevina ch’è plain anim da realisar projects cun la GiuRu per activar ils commembers. Per esser part d’ina communitad u per pudair profitar da l’uniun, sco Ursin Decurtins che ha sco pestgader access al lai da Laus.

Il funcziunar d’ina uniun – ina lavur da suprastanza e commembers

Era l’autur dal film, Flavio Deflorin, ha in cler facit e manegia che da principi vai bain cun nossas uniuns. Ma intgins puncts èn necessaris per il bainstar da las uniuns. In’uniun sto dumagnar da s’adattar al temp dad oz, cun structuras pli flexiblas e la digitalisaziun, cun suprastanzas che fan ina buna lavur e la fin finala cun ina buna communicaziun. Lura èsi pussaivel sco uniun sa sviluppar vinavant, avair commembers activs e chattar ses lieu en il temp dad oz.