(vallader) In nom da Dieu, il Tuotpussant! Il pövel ed ils chantuns, in lur respunsabiltà invers la creaziun… as dan la seguainta constituziun.
Dilettas audituras, stimats audituors!
In nom da Dieu, il Tuotpussant! Cun quists pleds solens cumainza la constituziun da la Confederaziun svizra, tant quella dal 1848 chi cumplischa quist on 175 ons sco quella in vigur da l’on 2000. Oter co dal 19avel tschientiner pudessan hoz differents convaschins esser ün pa surprais da quist cumanzamaint, fimalmaing s’ha la tenuta d’üna part vieplü gronda da la populaziun invers la cretta ferm müdada daspö la prüma constituziun federala.
Ma perche pudess quist’ invocaziun far sen eir dal 2023?
Quist’invocaziun refletta il fat cha üna constituziun es adüna scritta sün üna basa cha nus umans nu pudain metter svess.
Forsa esa eir pervi da quai cha la constituziun discuorra illa prosma lingia da la respunsabiltà invers la ‚creaziun‘. Oter co ‚natüra‘ o ‚il muond chi’ns circundescha‘ tocca il pled ‚creaziun‘ pro’l muond da la cretta. Il chavazzin ‚creaziun‘ ha ün avantag cha tuot tschels pleds nun han: el nu dependa da nus umans, da nossa perspectiva, da nos güdizi, da nossa definiziun. Sch’eu discuor dal muond, sch’eu discuor da la natüra, discuorra adüna our dal punct da vista da nus umans. La creaziun però nu dependa da mia opiniun, quella dependa unicamaing da Dieu.
Mia respunsabiltà invers la creaziun ed invers meis conumans ha uschè sia radschun in Dieu chi’d es irradschundschibel per l’uman, e chi’d es dimena eir incorruptibel da la voluntà fallibla da l’uman. Per exaimpel la dignità da l’esser uman nu dependa lura da nus, dimpersè ultimamaing e be da Dieu.
In nom da Dieu, il Tuotpussant.
Cun quists ses pleds resta il pövel ümil invers la gronda incumbenza ch’el s’ha dat, scrivand üna constituziun e vivand tenor ella. Ün’ümiltà chi’d es colliada cun üna tenuta critica chi metta las aignas decisiuns e quellas da duonnas elettas e d’homens elets adüna in dumonda, na pervi da quai chi’s savess tuot meglder, ma pervi da quai chi’s es consciaint cha nossas decisiuns umanas nu pon esser perfettas.
Quist es üna qualità chi pussibiltescha üna democrazia chi lavura d’incuntin landervia da chattar meglders cumpromiss i’l temp dad uossa, e chi lavura vi da quella fermezza dal pövel chi’s masüra vi dal bainstar dals flaivels, sco cha’ls autuors da nossa constituziun ans dan la lezcha.
Restaina dimena landervia, in nom da Dieu, il Tuotpussant!