(sursilvan) La natira ei per nus tuts in scazi enorm, zun prezius e custeivels. Ella regala a nus grondas ed impurtontas resursas per l’entira scaffiziun. Gie, entirs pievels vivan da sia rihezia. Ses elements essenzials duvrein nus per surviver. Aschia duess ei esser nossa prioritad da proteger quei grond scazi e s’entupar cun ella cun precauziun, respect ed engraziament. Pia appreziar ella sco ins appreziescha era ina persuna ch’ins careza.
Nus stuein buc esser hortulans per saver ch’il pastg sillas pastiras crescha buca pli spert, sche nus empruein da stender el. Ina flur sesarva buca pli spert, sche nus empruein d’arver ses brumbels. Anzi, il prighel che nus donnegieien la natira cun nossas manipulaziuns e disturbeien gl’equiliber ei fetg gronds e reals. Las consequenzas da nies maltractament da quei equiliber sentin nus pli e pli fetg en nies temps actual.
Esser ella natira, sin in prau, egl uaul ni sper l’aua, quei fa bein a nus tuts per trer meglier flad e reducir il stress.
Perscrutaders pretendan che nus arteien la carezia per la natira cun nos gens. Igl ei segir buc in secret che la natira fa bein a nus, a nossa sanadad, seigi quei mentalmein ni corporalmein. Denton entgins carstgauns han in pli stretg ligiom culla natira che auters. Mo danunder vegn quei?
La biologa chinesa Chia-Chen Chang dall’universitad naziunala a Singapure cun siu team ei suenter in studi da retscherca vegnida alla conclusiun che la carezia per la natira derivi d’ina vart da nos gens e da l’autra vart da nies contuorn. Jeu sai s’imaginar che tgi che viva silla tiara, ha ina pli stretga relaziun culla natira ch’enzatgi che viva amiez in grond marcau sco Singapure. Perquei ch’el ha era pli paucas pusseivladads da s’entupar cun ella. El sto far pli bia stentas e sforzs per guder il temps liber ella natira.
Esser ella natira, sin in prau, egl uaul ni sper l’aua, quei fa bein a nus tuts per trer meglier flad e reducir il stress. La tesa ei ch’ils carstgauns, che sentan in ligiom positiv culla natira, astgien guder bials ed intensivs muments da plascher, da ruasseivladad e cuntentientscha.
Il renomau artist Hundertwasser s’engaschava intensivamein per la natira. Sia renomada casa a Vienna hai jeu visitau igl onn vargau. Siu desideri dad haver amiez il marcau da Vienna sper la Donau ina vacca sil tetg, gliez siemi ha el buca saviu realisar. En sia dimora cun ina terrassa da 200 m² haveva el denton drizzau en duas culturas cun 140 000 aviuls ed ualti bia plontas sco aunc auters animals. Mo ils plantschius malulivs vessan buca plaschiu a mi. Las ovras da Hundertwasser ein vegnidas exponidas cun grond success en plirs loghens tenor il tema «Carezia per la natira».