Vita e cretta - Umans, stgalprads en crap

Avant 6000 onns entschaivan ils umans d’eriger e da stgalprar sculpturas da crap. Las emprimas ch’ins ha chattà en Europa ins numna menhirs. En il temp da crap tardiv, tranter 3500 e 2200 onns avant Cristus, survegnan quellas sculpturas ina furma d’uman, ellas sa numnan stelas.

Quellas stelas da crap represchentan umens e dunnas pussantas, che avevan ina rolla impurtanta en la cuminanza: Per exempel perdavants e perdavantas, parsuras da clans ubain fundaturs e fundaturas da vitgs. Las figuras sin ils craps han fatschas, bratscha e detta, per part era frisuras e tatuaziuns. Ellas portan bischutaria, guaffens ni armas. Quels ornaments mussan innovaziuns d’ina entira epoca. Igl è il temp che l’uman cumenza a cultivar ils ers, ad allevar muvel ed a viver en cuminanzas dal vitg. Ultra da quai utilisescha el era emprims metals.

En l’exposiziun «Menschen. In Stein gemeisselt» preschenta il Museum naziunal svizzer stelas da crap originalas ord plirs pajais europeics, ch’èn circa 5000 onns veglias. Tranter auter era scuvertas novas, che muntan ina sensaziun ord aspects archeologics. Quai porscha era ina invista unica en l’ambient da viver dals umans dal temp da crap tardiv.

L’archeolog e curatur da l’exposiziun Luca Tori accumpogna ils auditurs e las audituras da Vita e cretta en il mund fascinant da las stelas. El declera tranter auter, tge conclusiuns che l’art da stgalprar stelas dal temp da crap tardiv lascha far sin il temp d’ozendi. Medemamain preschenta el l’unica stela en furma d’uman ch’ins ha chattà enfin oz en Svizra da l’Ost: La stela da Sietschen a Lumbrein.

Links