Il maletg collectiv dal Tessin è per il pli collià cun palmas, lais e flums blaus, far in paus e baiver in magiel vin cotschen vi dad ina maisa da granit en la sumbriva dad in chastagner e vacanzas en in rustico.
Il rustico è ina pitschna chasina construida or da crappa e cun in tetg da crappa. Oriundamain vegnivan ils «rustici» duvrads sco abitaziun u stalla. Ozendi vegnan quellas chasinas savens duvradas sco chasas da vacanzas. A Sciaga pon ins uss cumprar in rustico per in pretsch simbolic dad 1 franc, premess ch'ins renovescha quel tenor tschertas perscripziuns.