Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Agid per eleger: Co vai quai cun panaschar, stritgar e cumular
Or da Actualitad dals 28.04.2022.
laschar ir. Durada: 7 minutas 32 Secundas.
cuntegn

Agid per eleger Co va panaschar, stritgar e cumular?

Il material per eleger ils 15 da matg è arrivà en las chasadas. Dentant: Co va quai puspè? Tge num stoss jau scriver nua sin las glistas? RTR dat ina survista.

Per l'emprima giada elegia il Grischun ses parlament cun il sistem da proporz. Per votantas e votants munta quai in agir sumegliant a quel tar elecziuns naziunalas.

Co eleger il Cussegl grond?

Il chantun ha tramess a las chasadas in cudeschet cun pliras glistas - ina glista prestampada per mintga partida che candidescha en il cirquit. Igl è pussaivel d'eleger cun returnar ina glista talis qualis sco quai ch'ella è prestampada. Igl è dentant era pussaivel da bain duvrar ina da quellas glistas da partida – dentant d'adattar ils nums:

  • Stritgar nums: D'ina glista da partida pon ins stritgar persunas, e quai tantas sco ch'ins vul. Las persunas stritgadas na survegnan uschia betg la vusch – la partida percunter survegn tuttina las vuschs (da lingias vidas).
  • Panaschar: Quai munta ch'ins stritga persunas d'ina glista e remplazza quellas cun persunas d'autras glistas. Las persunas ch'ins indichescha da nov sin ina glista survegnan lura la vusch sco candidat u candidata sco er la vusch per lur partida. La persuna remplazzada na survegn nagina vusch, ni da candidat ni da partida.
  • Cumular: Quai n'è nagut auter che scriver il medem num duas giadas sin ina glista. Quai pon ins far cun nudar ina persuna la segunda giada sin ina lingia vida ubain cun stritgar in'autra persuna da la glista. Dapli che duas giadas na dastga il medem num però betg esser sin ina glista. Quai dat lura duas vuschs da candidat u candidata sco er duas vuschs per sia partida. En circuls che han il dretg be d'in sez en il Cussegl grond na pon ins betg cumular.

I dat dentant er ina glista vida: Sin quella èsi pussaivel da scriver nums da persunas che candideschan en il cirquit. Sch'ins inditgescha dentant in num d'ina partida sisum quest cedel vid, lura van las vuschs da lingias che restan vidas a questa partida.

Reglas generalas

Avrir la box Serrar la box
  • duvrar ina da las glistas uffizialas
  • scriver a maun sin il cedel
  • be scriver si nums da persunas che candideschan
  • be scriver tants nums sco lingias sin la glista
  • indicaziuns sco virgulettas u «dito» n'èn betg valaivlas
  • indicaziuns offendentas n'èn betg valaivlas
video
Il nov sistem d'eleger, declerà curt e cumpact
Or da Actualitad dals 19.05.2021.
laschar ir. Durada: 2 minutas 4 Secundas.

Eleger la regenza è pli simpel

Tuttina sco las glistas per l'elecziun dal Cussegl grond sto era quest cedel esser emplenì a maun.

  • sin il cedel tutgan num e prenum, evtl. anc il lieu
  • mintga candidat u candidata dastga esser si be ina giada
  • maximalmain pon ins inditgar 5 persunas
  • sch'ins vul però inditgar pli paucas persunas, è quai pussaivel ed ins po laschar vid tschellas lingias

La regenza vegn elegida tenor il sistem da maiorz. Vul dir, elegì è quel u quella che cuntanscha en l'emprim scrutini il pli absolut. Il pli absolut è il dumber da vuschs che sa dat, sch'ins parta il total da tut las vuschs valaivlas cun il dubel dals posts ch'èn d'occupar en la regenza. Sche betg tuts u tuttas cuntanschan il pli absolut en il prim scrutini, datti in segund ils 12 da zercladur. En quel vegnan lura elegidas quellas persunas cun las pli bleras vuschs (pli relativ). Vegnir elegì/elegida en la regenza po mintga Grischuna e Grischun ch'ha ses domicil en il chantun ed ha 18 onns.

Dossier online

Avrir la box Serrar la box

Sin in clic tut davart las elecziuns grischunas.

RTR actualitad 08:00

Artitgels legids il pli savens