Cifras exactas per perchasas n'han ins anc betg uschè ditg - oravant tut betg cifras che partan ils perchasas en dapli categorias. En il temp medieval na devi per exempel betg ina clera definiziun da perchasas. A partir dal 15avel tschientaner han ins bain fatg dumbraziuns, dentant savens duvrà «fuaina» sco mesira. Questa definiziun n'è betg stada fitg precisa e po cumpigliar tut las persunas ch'han duvrà ina fuaina, furnel cuminaivlamain, u era ina famiglia, in perchasa en il senn modern u era ina cuminanza pli gronda.
Pir l'onn 1860, cun l'emprima dumbraziun da la populaziun han ins era dumbrà ils perchasas. En il decurs dals davos 150 onns è la populaziun creschida fitg, il dumber da perchasas dentant anc pli fitg. Il trend è pia cler vers adina pli paucas persunas per perchasa.
Era en il Grischun vesan ins ch'adina dapli persunas stattan persulas u be cun il partenari u la partenaria. La pli gronda reducziun da perchasas hai dà tar las gruppas da 5, 6 u dapli persunas – pia datti adina dapli cuminanzas pli pitschnas.
Svilup en il Grischun anc pli accentuà
En il Grischun è la cumpart da persunas che vivan persulas u be cun partenari schizunt anc pli grondas ch'en la media svizra.
Sper la grondezza dals perchasa sa sviluppescha era la populaziun adina vinavant. Il Grischun ha analisà la situaziun il 2019 e calculà differents scenaris, co la populaziun pudess sa sviluppar. La basa per quels èn ils scenaris da l'Uffizi federal da statistica. L'interpresa «Wüest Partners» ha creà trais variantas: In scenari «AUT», che quinta cun in augment da la populaziun; in scenari «BASS», cun ina reducziun da la populaziun. Il scenari «INTERMEDIAR» n'è betg visualisà en quest artitgel.
La grafica sut mussa dentant che la populaziun crescha schizunt anc pli fitg che calculà en il scenari «AUT»
Gia a la fin dal 19avel tschientaner è cumparida reclama per maschinas da lavar. Pir cun l'automatisaziun cumpletta ils onns 1950 è però il lavar cun la maschina caussa da mintgadi. Ils models da suenterguerra cun centrifuga e girar a maun èn vegnids remplazzads da models cun centrifuga integrada. Ils novs blocs d'abitar avevan tuts uschè in automat. A partir dals onns 1980 è quel vegnì cumplettà per part cun in tumbler. Lavar dapli muntava dentant era da far ora dapli cun il fier. Il fier grev è vegnì remplazzà pir ils onns 1960 da models pli levs e regulabels. Dentant malgrà la mecanisaziun na vegn betg exnum duvrà pli pauc temp per lavar ozendi.
(Funtauna: Lexicon istoric da la Svizra)
Surfatscha d'abitar
Ina cumparegliaziun interessanta sa dat era, sch'ins guarda sin la surfatscha d'abitar che mintga persuna ha en media a disposiziun. En la carta qua sut pudais cumparegliar las vischnancas grischunas.
In'influenza sin il spazi d'abitar ha er l'onn da construcziun dal bajetg. Suenter l'Emprima Guerra mundiala han ins gì il pli pauc plaz per persuna en in'abitaziun. Pir ils onns 1990 è quai puspè s'avischinà al livel d'avant il 1919.
La grafica sut mussa era ch'ins ha en il Grischun ils davos onns dapli plaz per persuna en in'abitaziun ch'en la media Svizra. Sche quai è perquai ch'ins bajegia pli grondas abitaziuns en il Grischun, u perquai che dapli persunas vivan persulas u en dus en il Grischun (sco mussà sin ina grafica sura), na pon ins betg dir cun las datas preschentadas.
Ina gronda differenza fa era danunder che las persunas vegnan. Svizzers e Svizras han per persuna bler dapli plaz en abitaziun che perchasas da persunas estras.
Ils 20 da fanadur 1953 è l'emprim program da televisiun vegnì emess dal studio Bellerive a Turitg en las stivas svizras – l'emprim be durant 5 sairas ad emna per mintgamai in'ura. L'emissiun regulara ha cumenzà il 1958. La televisiun cun colur è vegnida introducida il 1968. Durant ils ultims decennis è la purschida s'engrondida cun differents chanals e cun programs en pliras linguas naziunalas.
Funtauna: SRF
Il dachasa po era esser en l'exteriur
Svizzers e Svizras èn da chasa sin quasi l'entir mund – ils pli blers en la Frantscha. Tenor la statistica da l'Uffizi federal per statistica (BfS) datti be in pajais che n'ha anc mai gì in abitant u in'abitanta Svizra: Nauru, in pitschen pajais en la mar en il nordost da l'Australia.
