Curt e concis
- La notg passada han ils Stadis Unids e ses 2 alliads Frantscha e Gronda Britannia attatgà miras strategicas en Siria – ils alliads discurran da trais miras, ils Sirians da pliras.
- Trais persunas civilas sajan vegnidas blessadas tar quellas attatgas, rapporta l'agentura da novitads siriana Sana.
- Il president american Donald Trump ha motivà l'attatga sco cunter-reacziun al diever dad armas chemicas tras il reschim sirian cunter si'atgna populaziun a Duma.
- La Russia sco alliada da la Siria propona ina resoluziun da l’ONU che condemna l’agressiun dals Stadis Unids e ses alliads cunter la Siria.
- Observaturs teman, che la relaziun tranter ils Stadis Unids e la Russia vegnia a sa pegiurar vinavant.
La situaziun en Siria
En Siria èn las relaziuns da pussanza e dad intervenziuns ed acziuns militaras prest betg pli survesaivlas. Il pajais è entretschà dapi il 2011 en ina guerra civila tranter il reschim sirian e diversas gruppas da rebels.
Pervi da sia posiziun geo-politica è il destin da la Siria dapi il 2011 er en il focus da las grondas pussanzas, che sa cumbattan pli e pli avertamain en il pajais. Involvats èn – plitost da vart dals rebels – ils Stadis Unids cun alliads sco la Frantscha e la Gronda Britannia; da l'autra vart la Russia e l'Iran sin la vart dal reschim sirian.
Las reacziuns en Siria e tar ses alliads
La Siria ed ils Sirians vegnian «entras l'agressiun» anc «pli decis, da cumbatter vinavant e destruir il terror en mintga part dal pajais» vegn il president sirian Baschar al-Assad cità a mezdi da l’agentura da novitads siriana Sana – cun «terror» manegia al-Assad il cumbat dals rebels en la Siria. En pli pretendia la Siria, che la cuminanza internaziunala condemnia «l’agressiun» dals Stadis Unids e crititgeschia quella sco surpassament sever dal dretg internaziunal.
L'agentura ha confermà che trais persunas civilas sajan vegnidas blessadas la notg passada. La televisiun statala siriana ha rapportà ch'il sistem da defensiun saja vegnì activà ed haja sajettà 13 rachetas da defensiun
La Russia ha pretendì ina reuniun d'urgenza dal Cussegl da segirezza da l'ONU. L’ambassadur russ da l’ONU ha definì las attatgas or da l’aria sco «act da l’agressiun» cunter in stadi suveran. La Russia propona ina resoluziun da l’ONU che condemna l’agressiun dals Stadis Unids e ses alliads cunter la Siria. Il secretari general da l’ONU, Antonio Guterres, ha appellà a la prudientscha. Ins stoppia evitar ina escalaziun, ha el ditg.
L’Iran è in allià da las forzas sirianas e russas en ils cumbats en Siria. Il manader suprem iranais Ajatollah Ali Khamenie ha condemnà las attatgas tenor differentas televisiuns sco «crim» ed ils schefs da regenza dals alliads «criminals».
L'allianza da las attatgas da la notg passada
Ils Stadis Unids han attatgà la notg dal venderdi sin sonda trais miras strategicas en Siria, tranter auter in institut per la perscrutaziun d'armas chemicas. Quai ha confermà il president Donald Trump en in discurs a la naziun. L’attatga saja la resposta sin il diever dad armas chemicas da Baschar al-Assad encunter l’agen pievel: «Quai n’èn betg las acziuns dad in uman» ha ditg Trump. «Quai èn ils crims dad in monster».
Donald Trump para dad esser cuntent da l'esit da las attatgas:
Tenor il minister da defensiun american James Mattis na sajan betg planisadas ulteriuras attatgas.
La Frantscha è in dals dus alliads dals Stadis Unids en questa acziun. Per ella ha annunzià il president Emmanuel Macron, che la Siria haja surpassà il cunfin: «La lingia cotschna è surpassada.»
La sonda avantmezdi ha la Frantscha publitgà in rapport da ses servetsch secret che confermia che l’armada siriana saja responsabla per l’attatga cun armas chemicas a Duma. Cun l'attatga da questa notg saja vegnida destruida la gronda part da las armas chemicas dals reschim, di la Frantscha. La ministra da defaisa franzosa Florence Parly haja detg, che ses pajais na veglia betg la confruntaziun e ch’ils Russ sajan vegnids admonids dad intervegnir.
En Gronda Britannia ha la primministra Theresa May defendì las attatgas. I dettia indizis, ch’il reschim sirian disponia dad armas chemicas e produceschia vinavant talas. «Igl è stà correct e legal da s’intermetter cun forza militara en Siria» ha May ditg. En pli na duaja la regenza siriana betg dubitar da sia resolutezza, ha May respundì a la dumonda, sch’ella cumondia ulteriuras attatgas.
Autras reacziuns a las attatgas
La Svizra n'ha ni ludà ni condemnà las attatgas cun rachetas sin miras sirianas. Absoluta prioritad hajan mesiras deescalantas, ha communitgà il Departament da l'exteriur EDA. En pli ha l'EDA appellà a tut las partidas pertutgadas da laschar reger la sauna raschun e da crear cundiziuns adattadas per l'agid umanitar per las unfrendas da la guerra.
Las Naziuns Unidas ONU han appellà als involvads da sa retegnair. Il secretari general da l'ONU, Antonio Guterres ha ditg, ch'ins stoppia evitar acziuns che possian laschar escalar la situaziun en la Siria.
La Germania sustegnia l’attatga sco «in’intervenziun militara necessaria ed adattada» di la chanceliera tudestga Angela Merkel tenor l’agentura da novitads tudestga DPA. Merkel sustegnia en pli, che ses «alliads americans, brits e franzos sco commembers fixs dal cussegl da segirezza da l’ONU han surpiglià la responsabilitad en questa maniera».
La Tirchia ha midà durant la sonda in zic ses curs communicativ. Il president tirc Recep Tayyip Erdogan ha avertì d'ina ulteriura escalaziun dal conflict suenter las attatgas ord l'aria da forzas armadas dal vest. Be ina soluziun politica possia manar ad ina pasch cuzzaivla en la Siria.
Pli adura la sonda aveva il ministeri da l'exteriur tirc anc ludà l'attatga sco «resposta commensurada» sin las attatgas cun armas chemicas. La Tirchia è en sasez in adversari dal reschim sirian e sustegn ils rebels che vulan cupitgar Assad. Ils davos mais ha la Tirchia dentant lavurà stretgamain ensemen cun la Russia – l'allià dad Assad – per cuntanscher ina soluziun politica dal conflict en la Siria.
Las attatgas dals 3 alliads da la notg sin sonda
Ensemen cun la Frantscha e la Gronda Britannia hajan ils Stadis Unids fatg la notg passada attatgas militaras sin la Siria. Il minister da defensiun american James Mattis ha confermà che trais miras sajan vegnidas attatgadas e ch'il mument na sajan planisadas pli naginas ulteriuras acziuns. Er las regenzas a Londra e Paris han confermà las attatgas.
Pliras medias e perditgas en la chapitala Damascus han confermà grevas explosiuns. Tranter auter sin in institut da perscrutaziun, nua ch’armas chemicas vegnivan producidas. La vart siriana haja reagì cun rachetas da defensiun, rapporta l’agentura da novitads siriana Sana. La Russia ha smanatschà cun consequenzas, scriva l'agentura da novitads russa Tass.
RR novitads 06:00++