Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Exteriur Great Barrier Reef – sblatgida da curals dramatica

Mintga segund cural dal Great Barrier Reef è gia mort pervi da la uschè-numnada sblatgida da curals. En tut èn pertutgads 93% dals grips da curals avant la costa australiana. Ils scienziads discurran da la sblatgida pli terribla da l’istorgia.

Tge è la sblatgida da curals?

Avrir la box Serrar la box
Legenda: Keystone

Curals èn pitschens organissems che furman vivan en simbiosa cun algas. Las algas na furneschan be substanzas nutritivas als curals ma era lur colurs. Sche l’aua vegn massa chauda cupitga il sistem: lura produceschan las algas tissis ed ils curals statgeschan ellas. Senza algas novas perdan ils curals l’emprim lur colur e suenter lur vita.

Che 93% dals grips da curals è pertutgà da la sblatgida da curals ha schoccà ils experts. Anc avant in mais discurrivan han els discurrì da 53%. Uss è tut anc pli mal.

«Il viadi pli trist da tut la vita»

Or da l’aviun hajan els controllà 4’000 kilometers da bancs da curals en territoris na tutgads dals umans e hajan vesì mo 4 grips da curals che n’eran betg sblatgids. Per il biolog marin Terry Hughes, ch’è il responsabel dal program da curals statal, saja quai «il viadi da perscrutaziun pli trist da tut sia vita».

Ils donns sajan anc pli gronds che tar las sblatgidas ils onns 2002 u 1998. L’unica perspectiva allegraivla saja dentant, ch’ils curals en il sid dal Barrier Reef na sajan pertutgads talmain. Là sa vegnan ils curals a sa revegnir, manegia Hughes.

Las raschuns per la sblatgida èn multifaras

La culpa per la sblatgida è surtut il fenomen climatic El Niño, che stgauda periodicamain l’aua dal Pacific.

Dentant è il banc da curals pli grond dal mund era periclità dad auters effects: Uschia dal traffic marin, dad adina dapli ports a la costa australiana, ma era dad erosiun, pesticids e fertilisaders.

Las emissiuns da l’industria agrara lascha crescher in inimi dals curals, la staila da mar spinusa, che metta in malura ils bancs da curals cun magliar ils curals.

Cun il Great Barrier Reef è in paradis en privel

ina part intacta dal Great Barrier Reef.
Legenda: In paradis sutmarin - ina part intacta dal Great Barrier Reef. Keystone

Il Great Barrier Reef in Australia è il pli grond sistem ecologic da curals. El cumpiglia 3’000 bancs da curals, 900 inslas e s’extenda sin ina lunghezza da 2’300 kilometers lung la costa australiana en l’ost dal continent.

El è il da chasa da 600 differents curals e millis da differents peschs, da molluscs e spungias, serps da l’aua, balenas, delfins, squagls e dugongs (vatgas da mar).

Dapi 25 onns tutga il Great Barrier Reef tar il Patrimoni natiral mundial da l’UNESCO.

RR novitads 11:00

Artitgels legids il pli savens