Las armadas dals Stadis Unids da l'America e la China duain puspè communitgar l'ina cun tschella. Quai han annunzià il president american Joe Biden ed il schef da stadi chinais Xi Jingping suenter in inscunter.
In onn n'han els betg vis in l'auter, betg discurrì in cun l'auter. Nagin telefonat, nagina clav da video, nagut. Ussa, in onn ed in di suenter lur ultim inscunter a l'ur da l'inscunter suprem dals G20 il november 2022 a Bali.
Quitads fan ils dus presidents ch'ils conflicts pudessan escalar tranter ils pajais. Potenzial per quai datti surtut tar il tema dal Taiwan. La China considerescha la republica insla sco ina part da ses territori. Ils Stadis Unids teman che la China pudess far in'invasiun militara. Biden ha empermess a Taipeh per in tal cas d'assistenza militara.
Xi ed el sajan sa cunvegnids da telefonar en cas da quitads u da basegns da discurs. Er la communicaziun directa tranter las forzas armadas dals dus pajais vegn rinforzada. Ils davos mais aveva Peking refusà pliras giadas in barat tranter ils ministers da defensiun ed ils militars da tuts dus pajais, malgrà differents incaps militars ch'ils Americans avevan vulì discurrer.
Er Xi tuna conciliant a l'inscunter. Per dus pajais gronds sco l'USA e la China na saja in'opziun da sa volver il dies in a l'auter, di el al cumenzament da l'inscunter. I saja nunrealistic ch'ina vart possia volver enturn l'autra, ed in conflict u ina confruntaziun haja «consequenzas insupportablas» per omaduas varts. Ils Stadis unids e la China sajan differents sin blers livels, ma «uschè ditg ch'els sa respectian, coexistan en pasch» possian els surmuntar lur differenzas. La terra saja gronda avunda per che tuts dus pajais possian avair success.
Davos portas serradas
Ma davos las culissas n'èsi betg ì mo a moda armonica. In aut funcziunari da la regenza dals Stadis Unids rapporta che Xi haja exprimì là resalvas davart il tema Taiwan e constatà che quai saja il pli grond ed il pli potenzial da conflict da las relaziuns cun ils Stadis Unids. Xi haja ditg ch'el na planiseschia betg in'acziun militara e cha la China veglia ina «reunificaziun paschaivla».
Il president chinais s'haja però svelt tschantschà da cundiziuns ch'i pudess dar activads cun violenza. A resultats concrets han ils dus presidents mo da preschentà pac: ina cunvegna per cumbatter l'import da la droga Fentanyl da la China en ils Stadis unids.
Sin la dumonda d'ina reportra, sch'el definiss al Xi suenter la scuntrada quel di pli sco «dictatur», di Biden: «Guarda, quai è el.» El saja in dictatur en quel senn ch' el mainia in pajais communist «che sa basa sin ina furma da regenza che sa differenziescha dal tuttafatg da nossa».
Gia avant l'inscunter han ils dus presidents confirmà ch'els veglian tegnair en las cunvegnas davart la restricziun da la stgaudada globala.