Guerra a Gaza - Ils pli impurtants eveniments dapi ils 7 d'october

Schaner 2025

• Curt suenter il cumenzament da la pausa da cumbat en la Strivla da Gaza ha l'Israel lantschà ina gronda operaziun militara cunter palestinais militants en la Cisjordania. Il primminister israelian Benjamin Netanjahu ha annunzià l'operaziun militara cun il num «mir da fier» che vegnia ad esser gronda ed impurtanta. L'operaziun militara ha cumenzà cun ina seria d'attatgas cun drona sin indriz che vegnian nizzegiads da gruppas terroristicas. Tenor indicaziuns da las autoritads da sanadad localas èn mortas dapli che 10 persunas en la citad da Dschenin. Almain 40 persunas sajan blessadas.
• La pausa da cumbat tranter l’Israel e la Hisbollah en il Libanon vegn prolungada fin ils 18 da favrer. Quai han communitgà ils Stadis Unids. La pausa da cumbat era scadida suenter dus mais. Tenor las autoritads libanaisas sajan silsuenter almain 15 persunas vegnidas mazzadas tar attatgas israelianas. Passa 80 ulteriuras sajan vegnidas blessadas. Previs era atgnamain ch'il Israel retira sias truppas dal Libanon entaifer 60 dis. Las truppas da la Hisbollah avessan da sa retrair fin var 30 kilometers davent dal cunfin cun l'Israel. Quai na saja dentant anc betg capità dal tuttafatg.
• L’Israel e l’organisaziun palestinaisa Hamas èn sa cunvegnids sin ina pausa da fieu. La pausa da fieu duai cuzzar sis emnas, pia dals 19 da schaner fin ils 3 da mars. Durant quel temp duain tranter auter vegnir barattads ostagis e praschuniers. Plinavant duai l’armada israeliana sa retrair pass per pass or da la Strivla da Gaza. Ils emprims ostagis ha la Hamas gia laschà liber. Dentant sajan 8 dals 33 ostagis ch'eran previs da laschar liber morts. L'Israel vegnia sco cuntermesira a laschar ord praschun 110 praschuniers palestinais, tranter quels sa chattian almain 30 persunas ch'èn vegnidas sentenziadas pervia da mazzament. Plinavant èn passa milli camiuns d'agid arrivads en la Strivla da Gaza.
• L'Uniun europeica ha annunzià in'ulteriur pachet d'agid per la Strivla da Gaza da 120 milliuns euros. Cun quai munta il sustegn total da l'UE dapi l'onn 2023 a 450 milliuns euros, quai che correspunda a bun 420 milliuns francs. «I dat bain speranza ussa, cun la pausa da cumbat annunziada», di la presidenta da la cumissiun da l'UE Ursula von der Leyen. La situaziun umanitara saja però anc adina catastrofala. Il nov pachet cumpiglia tranter auter victualias, rauba medicinala ed agid per il provediment cun aua.
• L'entschatta schaner ha l'armada israeliana attatgà passa 100 miras en la Strivla da Gaza, quai tenor atgnas indicaziuns. Ins haja mazzà tozzels da terrorists da la Hamas radical-islamistica, scriva l'armada. L'armada haja er attatgà pliras rampas danunder che la Hamas sajetta sin territoris israelians. Las indicaziuns na sa laschan betg verifitgar independentamain.

December

• Las furniziuns d'agid en la Strivla da Gaza via il passagi Kerem Schalom èn interruttas . Il schef da l'organisaziun d'agid da l'ONU per ils Palestinais, Philippe Lazzarini ha scrit sin la plattafurma X che la ruta na saja betg pli segira per lur transports. Avant duas emnas hajan bandas armadas engulà in grond convoi d'agid e plirs camiuns cun mangiativassajan vegnids svidads. Tenor Lazzarini è l'Israel sco pussanza occupanta responsabla per proteger las furniziuns d'agid.

• Grazia a la pausa da cumbat returnan dieschmillis persunas puspè en il Libanon. Ils davos dis hajan pli che 28'000 persunas traversà il cunfin da la Siria cun il Libanon, annunzia l'Autcumissariat da las Naziuns Unidas per ils fugitivs, UNHCR. En funcziun sajan sulettamain dus passagis dal cunfin, uschia che la glieud stettia per part en lungas colonnas.

November

• L' aviatica militara israeliana han tenor atgnas indicaziuns mazzà in ulteriur cumandant da la Hisbollah en il Libanon . Faruk Amin Alasi saja responsabel per numeruras attatgas cun rachetas sin lieus israelians, communitgescha il militar israelian. L'armada haja plinavant mazzà in schef d'ina cumpagnia da l'unitad d'elita «Radwan» da la Hisbollah en la vischinanza da Chiam . La milissa militara sezza n'è fin ussa betg s'exprimida davart il mazzament probabel dals dus commembers. Las indicaziuns israelianas na sa laschan il mument betg examinar independentamain.

• La situaziun umanitara en il Libanon saja en il fratemp anc mendra che durant la davosa guerra l'onn 2006, ha il biro per agid d'urgenza da l'ONU communitgà. Il sistem da sanadad saja curt avant il collaps. Blers ospitals sajan surchargiads e dovrian urgentamain donaziuns da sang. Dapi il cumenzament da la guerra tranter l'Israel e la Hisbollah – ils 8 d'october da l'onn passà – sajan 3'000 persunas mortas e 13'300 vegnidas blessadas. Quai ha il ministeri da sanadad dal Libanon communitgà che na differenziescha betg tranter persunas civilas e commembers e commembras da la Hisbollah.

• L'Israel ha ussa infurmà uffizialmain las Naziuns Unidas surda l'annullaziun da la cunvegna cun l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais UNRWA . Avant in'emna veva il parlament israelian approvà ina lescha dispitaivla che scumonda a la UNRWA d'esser activa sin territori israelian e cunquai procurà per critica sin l'entir mund. L'Israel rinfatscha a l'ovra d'agid da l'ONU che plirs da ses collavuraturs sajan stads involvids en connex cun l'attatga da la Hamas, dals 7 d'october sin l'Israel.

• Or da la Strivla da Gaza hai dà il pli grond transport medicinal dapi in onn. 90 persunas blessadas e malsauns han ins transportà or da la regiun da conflict. I sa tracta da 38 persunas minorennas e 52 creschidas, talas cun cancer e grev blessads, sco era persunas cun malsognas cronicas. Quai annunzia l'Organisaziun mundiala da la sanadad, la WHO. Ils blers pazients e pazientas survegnan tractament en ils Emirats Arabs Unids. Sis uffants e lur accumpagnaders han ins sgulà en la Rumenia.

• Israel vul schlargiar zona umanitara en la Strivla da Gaza. En la zona dettia ospitals champesters, tendas, mangiativas, aua e medicaments, ha ditg in pledader da l'armada israeliana. Abitantas ed abitants da la Strivla da Gaza fan però allusiun ch'i na dettia nagins lieus segirs pli en la regiun. Er en la zona che vegn declerada sco segira hai ils mais passadas adina puspè dà attatgas ed en consequenza da quellas era morts. Organisaziuns d'agid averteschan d'ina fomaz. Anc mai ils davos mais saja vegnì furnì uschè pauca rauba d'agid sco il mument, uschia las organisaziuns d'agid.

• Dus mais suenter las explosiuns da pagers en il Libanon ha il primminister israelian Benjamin Netanjahu concedì che l' Israel stettia davos las attatgas . Tenor in pledader èn ils rapports da medias israelianas vegnids confermads. Las explosiuns vevan mazzà passa 40 perunas e blessà passa 3'000 surtut commembers da la milissa da la Hisbollah che cumbatta cunter l'Israel. Era civilists èn però stads pertutgads. Tenor la «Washintgon Post» aveva il Mossad producì ils pagers en l'Israel e preparà quels cun chargia explosia ch'è vegnida envidada via ina novitad.

October

• Il militar israelian annuzia ch'ils emprims schuldads isarelians sajan penetrads en il sid dal Libanon . Las attatgas sa drizzian envers indrizs da la milissa Hisbollah, scriva l'armada israeliana via la plattafurma X. L'offensiva a terra marschia gia dapi intginas uras e vegnia sustegnida da l'aviatica militara. A medem temp hai dà novas attatgas ord l'aria a Beirut . L'armada israeliana ha bumbardà miras en il sid da la chapitala libanaisa.
• La Svizra maina per in mais il Cussegl da segirezza da l'UNO. Sco emprim ha l'ambassadura svizra da l'ONU Pascale Baeriswyl convocà ina sesida d'rugenza sco reacziun sin l'offensiva israeliana en il Libanon e las attatgas da l'Iran sin l'Israel.

• En consequenza da las attatgas israelianas sin il Libanon èn adina dapli persunas sin la fugia. La regenza libanaisa discurra entant da 1,2 milliuns persunas . Ina gronda part da quellas saja fugida en il pajais vischin la Siria, autras en regiuns betg pertutgadas aifer il Libanon. La regenza haja endrizzà passa 800 alloschis d'urgenza per metter sut tetg las fugitivas ed ils fugitivs. Tenor l'agentura da novitads statala NNA han las attatgas israelianas entant chaschunà la mort da passa 1900 persunas. Questas indicaziuns na sa laschan però betg verifitgar.

• Ils pagers e funcs ch’èn explodids il settember tar commembers da la milissa schiita Hisbollah vegnan para d’Isreal, quai scriva la gasetta Washington Post, ella sa referescha sin servetschs da segirtad da plirs pajais, dentant mancan confermas uffizialas. Ils apparats che sumegliavan tals ord l’Asia, sajan vegnids sviluppads e construids dal servetsch secret israelian Mossad, e suenter vegnids vendids a la Hisbollah d’ina interpresa taiwanesa scriva la Washington Post.

• In onn dapi l’attatga da la Hamas sin l’Israel. I ha dà commemoraziuns en Svizra. En la sinagoga a Berna per exempel han 200 persunas participà ad in cult divin da commemoraziun. Era tar l’ONU a Genevra èn sa radunadas var 500 persunas, rapporta l’agentura da novitads Keystone / SDA. Ellas han pretendì che la Hamas laschia liber ils passa 100 ostagis.
• La Hisbollah , la milissa pro-iranaisa en il Libanon, n’ha nagin timun pli. Quai pretenda il minister da defensiun israelian Yoav Gallant. Suenter che l’Israel ha mazzà il manader da la Hisbollah, Hassan Nasrallah, pretenda Gallant uss ch’er ses successur, Hashem Saffieddin na vivia probabel betg pli. Saffieddin saja vegnì mazzà d’ina attatga ord l’aria da l’armada israeliana. Tar la Hisbollah na dettia nagin pli che prendia decisiuns e ch’ageschia. La Hisbollah sezza n’ha betg prendì posiziun davart l’eventuala mort da Saffieddin.

• La Hamas conferma la mort da ses manader Yahya Sinwar.
• Or da la Strivla da Gaza duain fin 1000 dunnas ed uffants vegnir evacuads e sgulads en citads europeicas per survegnir là tractaments medicinals. I sa tractia da persunas che na possian betg vegnir tractadas a moda andanta en la Strivla da Gaza, ha communitgà l'organisaziun mundiala da la sanadad WHO. Da vart israeliana hajan els survegnì il consentiment da dastgar evacuar las persunas. Las evacuaziuns vegnian organisadas da la WHO ensemen cun singuls pajais commembers da l'UE. Dapi il cumenzament da la guerra en la Strivla da Gaza ha la WHO gia organisà 600 da tals transports en pajais europeics.
• La Cumissiun per la politica da segirezza dal Cussegl naziunal vul ch’ins scumonda en Svizra betg mo la milissa terroristica islamica Hamas mabain era la milissa schiita Hisbollah, quai han communitgà ils Servetschs dal parlament. Per l’ina propona la cumissiun d’approvar il sboz davart la lescha federala sur dal scumond da l’organisaziun palestinaisa Hamas sco era da las organisaziuns colliadas. Per l’autra sustegn ina maioritad da la cumissiun ina moziun davart il scumond da la Hisbollah. La Cumissiun per la politica da segirezza dal Cussegl dals chantuns ha era gia dà glisch verda per quests scumonds. Il parlament federal tracta il scumond da la Hamas en la sessiun d’enviern.
• La societad aviatica Swiss na sgola er vinavant betg en il Libanon. Ella stritga tut ses sgols a e da Beirut fin almain ils 18 da schaner.
• L'ovra d'agid da l'ONU als Palestinais UNWRA sto terminar sia lavur en l'Israel l'onn che vegn. Il parlament israelian ha approvà il sboz da lescha dispitaivel che scumonda a l'organisaziun dad esser activa sin territori da stadi israelian. La lescha duai ir en vigur 90 dis suenter la publicaziun. L'Israel rinfatscha a l'organisaziun ch'intgins da ses collavuraturs sajan stads involvids en las attatgas da terror da la Hamas sin l'Israel. Pajais dal vest vevan gia ordavant avertì dad in tal scumond da l'UNWRA.

• Quatter emnas suenter ch'il manader Hassan Nasrallah è vegnì mazzà, ha la milissa libanaisa Hisbollah nominà il viceschef da fin qua, Naim Kassim, sco nov manader . Quai ha communitgà la milissa che vegn sustegnida da l’Iran.
• La milissa islamistica Hisbollah saja da princip pronta da terminar la guerra cun l'Israel . Sche las cundiziuns sajan acceptablas, ha ditg il nov schef da la Hisbollah, Naim Kaassim. Tge che quai munta exact n'ha el betg ditg en ses emprim plaid sco secretari general da la Hisbollah. El ha enstagl accentuà la prontadad da cumbatter da l'organisaziun. Il bumbardament da vitgs e citads en il Libanon na sforzia betg la Hisbollah da sa retrair.

Settember

• L'Israel sa prepara per ina guerra pli gronda cunter la milissa Hisbollah. Quai ha fatg a savair l'Israel suenter ch'i ha dà mais a la lunga quasi mintga di attatgas vicendaivlas tranter l'armada israeliana e la milissa libanaisa. Ch'i dettia ina schliaziun diplomatica saja adina pli pauc realistic. La Hisbollah haja lià ses destin vi da quel da la Hamas en la Strivla da Gaza e refusia da terminar il conflict. Il settember suondan bunamain mintga di attatgas ord l'aria, vers october er cun infanteria. Er dal Libanon vegn sajettà en direcziun Israel. Il secretari general da l'ONU, António Guterres, vesa indizis per ina excalaziun massiva en il Proxim Orient. Il minister da defensiun da l'Israel discurra d'ina «nova fasa da guerra».
• Tar explosiuns probablamain coordinadas da recepturs da func purtabels, uschenumnads pagers, èn 2'750 persunas vegnidas blessadas ed almain diesch mazzadas en il Libanon. Agents israelians han para preparà ils pagers cun material explosiv, rapportan differentas medias. Igl è in ulteriur pass d'escalaziun.
• Durant las attatgas ha l'armada da l'Israel er pudì mazzar commembers auts da la Hamas e la Hisbollah. Uschia ha la milissa radical-islama libanaisa Hisbollah para pers ses schef Hassan Nasrallah. Er en la Siria saja mort in commember d'aut grad da la Hamas suenter attatgas da l'Israel. La fin da settember ha l'Israel er attatgà il quartier principal da la Hisbollah en il Libanon. Almain duas persunas, 76 ulteriuras sajan vegnidas blessadas. Aviuns da cumbat hajan sajettà cun var 20 rachetas, scriva l'agentura da novitads tudestga DPA.
• Entaifer sis mais duai la Svizra organisar ina scuntrada dals participants da las Convenziuns da Genevra davart il conflict en il Proxim Orient. La radunanza generala da l'ONU ha surdà ad ella il mandat correspundent la mesemna a New York.
• En l’Israel ha cumenzà l'entschatta settember ina chauma generala. Quella vegn a cuzzar plirs dis. Clamà a la chauma ha il pli grond sindicat dal pajais. L’entir persunal dal servetsch public duaja refusar la lavur. Chauma vegnia er fatg a l’eroport internaziunal da Tel Aviv. La finamira saja d’augmentar il squitsch sin il primminister Benjamin Netanjahu en connex cun ils ostagis israelians ch’èn dapi bunamain 11 mais en ils mauns da la Hamas. Al primminister vegn renfatschà da far memia pauc per deliberar ils ostagis. Ier ha l’armada israeliana chattà las baras da sis ostagis.

Avust

• En la Strivla da Gaza regia il privel ch'il virus da Polio sa derasa. Perquai è l'Israel sa cunvegnì cun l'ONU e la WHO dad interrumper la guerra per ina campagna da vaccinaziun durant mintgamai trais dis per la part centrala, en il sid ed en il nord da la Strivla da Gaza. Finamira è tenor la WHO da vaccinar 640'000 uffants. Il virus da Polio è vegnì cumprovà puspè per l'emprima giada dapi 25 onns en la Strivla da Gaza. Il settember vegn rapportà che la campagna da vaccinaziun saja sin buna via.

• A Cairo èn ils discurs davart ina pausa da cumbat per Gaza ids a fin senza resultat ils 26 d'avust. Ils intermediaturs e la delegaziun da l’Israel sajan puspè partids, rapportan pliras agenturas da novitads. Ellas sa refereschan ad indicaziuns da forzas da segirezza da l’Egipta. Er ina delegaziun da la Hamas haja puspè bandunà Cairo. Quai suenter in inscunter cun intermediaturs dal Catar e da l’Egipta, ha communitgà la milissa radical-islama. La Hamas n’ha betg fatg directamain part dals discurs per ina pausa da cumbat.

• L'Israel po cumprar ulteriur material militar en ils Stadis Unids en la valita da 20 milliardas dollars. Il minister da l'exteriur Antony Blinken ha approvà la vendita ils 14 d'avust. I sa tracta tranter auter da pli che 50 aviuns da cumbat dal tip F-15, da vehichels militars, da muniziun per panzers e rachetas. Per part vegni a durar onns, fin che las furniziuns americanas cumenzan. Tar ils aviuns da cumbat per exempel fin il 2029.

• Var in'emna suenter ch'il manader politic da la Hamas Ismail Hanija è vegnì mazzà en la chapitala iranaisa Teheran, ha la gruppaziun radicalislamistica palestinaisa in nov schef. Il nov um a la testa sa numna Yahya Sinwar, sco la Hamas ha communitgà via X. Sinwar vala sco tirafils da l'attatga da la Hamas l'october 2023 sin l'Israel. El viva en in lieu nunenconuschent en la Strivla da Gaza.

• En l'Iran èn passa in tozzel persunas vegnidas arrestadas, ils 3 d'avust, en connex cun l'attatga sin il manader politic da la Hamas, Ismail Hanija. Quai rapporta la «New York Times» sa referind sin pliras persunas ch'èn involvidas en las investigaziuns. Tranter quels sa chattian collavuraturs dal servetsch secret, emploiads dal militar e da l'albiert a Teheran, nua che Hanjia è vegnì mazzà. Era quest albiert vegn manà dal militar.

• Millis persunas han prendì part a la sepultura dal schef da la Hamas Ismail Hanija a Doha – la chapitala dal Katar, ils 2 d'avust. Parallel a la sepultura a Doha èn era vegnids organisads en auters pajais – per gronda part muslimas – ceremonias da commemoraziun, sco en Tirchia, Indonesia e Pakistan. Quai rapporta Al Jazeera. Hanija è vegnì assassinà mesemna en la chapitala iranaisa Teheran. La regenza da l'Iran ed era la Hamas dattan la culpa a l'Israel. L'Israel n'ha betg confermà quai. Il manader religius iranais Ajatollah Ali Chamenei ha smanatschà l'Israel cun in chasti dir.

• Il Cussegl da segirezza da l’ONU è sa fatschentà cun il mazzament dal schef da la Hamas, Ismail Hanija en l'Iran. L’Iran ha pretendì da la cuminanza internaziunala da chastiar l’Israel per l’attatga. Era la China, la Russia e stadis arabs han crititgà l’Israel en quest connex. L’Israel ha percunter renfatschà a l’Iran da destabilisar l’entira regiun, perquai ch’el sustegnia organisaziuns terroristicas sco la Hamas e la Hisbollah. Ils Stadis Unids e la Gronda Britannia han accentuà che l’Israel haja il dretg da sa defender.

Fanadur

• L'Hisbollah ha ils 27 da fanadur attatgà or dal Libanon il Plateau dal Golan occupà da l'Israel cun tozzels da rachetas – tenor l'Hisbollah sco vendetga per il mazzament d'in'anteriura guardia persunala dal manader da la Hisbollah. Sin ina plazza da ballape datiers dal Plateau dal Golan sajan 12 persunas mortas, per part uffants e giuvenils. L'Israel ha reagì cun novas attatgas or da l'aria en il Libanon. L'entir fanadur hai dà attatgas e cunterattatgas d'omaduas varts. L’ONU e l’UE han appellà a las duas partidas d'agir cun tutta precaziun per evitar in'escalaziun dal conflict.
• Ils 19 da fanadur ha la Dretgira internaziunala a Den Haag declarà l'occupaziun dals territoris palestinais tras l'Israel sco illegala. Suenter 60 onns na saja quell'occupaziun betg pli temporara. Ella cunfrunta cunquai al dretg internaziunal e stoppia vegnir terminada immediat. L'Israel n'ha communitgà ch'el n'accepta betg il cumond da la dretgira. L'ONU ha communitgà ils 11 da fanadur che bunamain in mez milliun persunas pateschan fom en la Sdrivla da Gaza. L'access ad agid e nutriment saja savens restrenschì.
• Tenor Biden sajan la Hamas e l'Israel sa cunvegnids l'entschatta fanadur a tscherts puncts da basa per ina cunvegna da pasch. La Hamas ha proponì ch'i duai dar ina regenza transitorica suenter la fin dals cumbats, che sa cumpona da Palestinais che n'èn betg part da la Hamas, d'Israel u pussanzas estras. Mez fanadur ha la Hamas interrut las tractativas pervi da grevas attatgas israelianas cun passa 90 morts en il sid da la Strivla da Gaza. Tenor l'Israel saja stà la finamira da mazzar il numer 2 da la Hamas, Mohammed Deif. Ils 22 da fanadur ha l'Israel annunzià da puspè vulair negoziar cun la Hamas davart la liberaziun dals ostagis israelians.
• Ils 31 da fanadur ha l'Israel mazzà il schef da la Hamas – Ismali Hanjia – en la chapitala iranaisa Teheran. Sinaquai hai dà smanatschas da vendetga or da l'Iran. Plinavant ha l'Israel annunzià fin fanadur da vulair scumandar l'ovra d'agid a Palestinais UNRWA e declerar ella sco organisaziun terroristica. Quai ha l'incumbensà per l'exteriur da l'UE critigà.
• Attatgas Israel: L’Israel ha intimà la populaziun palestinaisa ils 11 da fanadur da bandunar la citad da Gaza ed ir en direcziun sid da la Strivla da Gaza. Fin fanadur ha l'armada israeliana lura clamà si la populaziun d'evacuar parts da la citads da Chan Yunis en il sid da la Strivla da Gaza ed ir en direcziun vest en in'uschenumnada zona umanitara. L’ONU ha crititgà quests plans d’evacuaziun, ils dretgs umanitars stoppian vegnir resguardads.

Zercladur

• En la Strivla da Gaza hai dà ina nov'emprova per ina pausa da cumbat – il plan è vegnì dal president american Joe Biden. Quel prevesa tranter auter che l'organisaziun radical-islama Hamas laschia liber tut ils ostagis israelians, ina pausa da cumbat da sis emnas e che l'infrastructura destruida en la Sdriva da Gaza vegnia refatga. Il Cussegl da segirezza da l’’ONU, sco era la Svizra han sustegnì quest plan. L’Israel aveva mez zercladur approvà il plan ed era la Hamas aveva beneventà ina pausa da cumbat. Il pledader da la Hamas aveva communitgà ch’els sajan pront da tractandar ils detagls dal plan e da barattar ostagis israelians cunter praschuniers palestinais.
• Il provediment cun rauba d’agid en la Strivla da Gaza è daventà pli difficil: Il Program alimentar mundial ha annunzià ch’el na repartia per in temp nagina rauba d’agid pli al port provisoric a Gaza. L’organisaziun saja preoccupada pervi da la segirezza da ses collavuraturs e sias collavuraturas. Las acziuns en il rest da la strivla cuntinueschian dentant. Quai port era vegnì donnegià il matg, è dentant puspè vegnì reparà l’entschatta zercladur. L'armada israeliana ha empermess fin zercladur da far a «pausas da fieu tacticas» per che dapli agid possia cuntanscher la glieud a Gaza. Il program alimentar da l'ONU ha numnà la situaziun umanitara en la Strivla da Gaza catastrofala.
• L'armada israeliana ha liberà quatter ostagis or dals mauns da la milissa radical-islama Hamas tar in’acziun ch’ha mazzà passa 250 persunas. Ils quatter ostagis eran tenor l’armada en in bun stadi. Per Benjamin Netanjahu crescha il squitsch: La populaziun ha cumenzà a demonstrar durant il zercladur cunter la regenza dal primminister Benjamin Netanjahu. La renfatscha è che la regenza fetschia memia pauc per che tut ils ostagis vegnian libers. Ils demonstrants pretendan elecziuns novas anticipadas ed ina cunvegna per pudair deliberar ils ulteriurs ostagis en la Strivla da Gaza. La Hamas islamistica na sappia tenor atgnas indicaziuns betg quants dals radund 130 ostagis supponids en la Strivla da Gaza che vivan anc. Quai na sappia nagin.
• Ils 6 da zercladur ha l'Israel attatgà or da l'aria ina scola da la UNRWA en il center da la Strivla da Gaza. Quai è vegnì critigà ferm dal secretari general da l'ONU, António Guterres. L’Israel pretenda d’avair mazzà terrorists da la Hamas che sajan sa zuppads en la scola. Tenor l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais sa chattavan radund 6'000 persunas en la scola durant l’attatga or da l’aria – almain 35 persunas èn mortas, bleras ulteriuras blessadas.

Matg

• En pliras regiuns dal Jemen han ils Americans ed ils Brits fatg ensemen attatgas ord l'aria per reducir la forza militara dals rebels Huthi. Quels èn responsabels per attatgas cunter il traffic maritim en la Mar Cotschna. Tenor lur pleds per sustegnair la Strivla da Gaza – e cunter l'Israel.
• Ina nova resoluziun davart la Strivla da Gaza fatschenta il Cussegl da segirezza da l'ONU. L'Algeria ha inoltrà in sboz cun pliras pretensiuns: in armistizi, da laschar liber tut ils ostagis ch'èn en ils mauns da la Hamas – e cunzunt che l'Israel termineschia immediat si'offensiva militara a Rafah. Suenter ina seduta dal Cussegl da segirezza da l'ONU davos portas serradas quintan intgins commembers dal gremi gia oz cun ina votaziun davart la nova resoluziun.
• Il Cussegl da segirezza da l’ONU s’inscuntra ad ina sesida d’urgenza. Quai rapportan pliras agenturas da novitads che sa refereschan ad insiders. La raschun saja l’attatga israeliana sin in champ da fugitivs a Rafah en il sid da la Strivla da Gaza. L’Algeria haja convocà la sesida che duaja cumenzar questa saira a las 9 e mesa, temp svizzer.
• D’attatgas israelianas or da l’aria èn almain 30 persunas vegnidas mazzadas en in champ da fugitivs a Rafah en il sid da la Strivla da Gaza. Quai han communitgà las autoritads localas che vegnan controlladas da la milissa radicalislamica Hamas. Tenor la Mesaglina Cotschna sajan tendas da civilists vegnidas tutgadas, e quai en ina da las zonas umanitaras.
• Suenter l'attatga ord l'aria da l'Israel sin Rafah, cun bleras unfrendas civilas discurra la pli auta procuratura publica dal militar israelian d'in cas fitg gravant. Ils detagls vegnian anc examinads, ha la procuratura ditg tar ina conferenza. L'armada deploreschia tut ils donns envers persunas che na cumbattian betg en questa guerra.
• Las Naziuns Unidas spetgan che l'Israel respectia la decisiun dal Tribunal internaziunal dal'ONU. Lez pretenda da finir immediat l'offensiva a Rafah e puspè avrir il post da cunfin per rauba d'agid, communitgescha l'ONU. L'Israel na vul però betg suandar la decisiun dal tribunal. L'Israel na fetschia nagut auter che defender ses territori e la populaziun – confurm al dretg internaziunal, communitgescha il biro dal primminister Benjamin Netanjahu. Il Tribunal internaziunal è l'instanza giuridica suprema da l'ONU. Il tribunal n'ha bain betg ils meds per far valair sias decisiuns – el po però pretender dal Cussegl da segirezza da l'ONU dad intervegnir.
• Il Tribunal internaziunal a Den Haag pretenda la fin immediata da l'offensiva a Rafah. La situaziun umanitara saja catastrophala e l'Israel stoppia avrir il post da cunfin cun l'Egipta per agid umanitar. L'Israel ha en in'emprima reacziun refusà la decisiun. Pretender la fin da la guerra muntia era da pretender la fin da l'existenza da l'Israel, ha il minister da finanzas israelian ditg. Il Tribunal internaziunal è l'instanza suprema da dretg da las Naziuns Unidas – sias decisiuns èn liantas. Il tribunal n'ha dentant betg ils meds da far valair sias decisiuns. El sa dentant pretender dal Cussegl da segirezza da l'ONU d'intervegnir.
• En connex cun la guerra en la Strivla da Gaza ha la Curt penala internaziunala pretendì cumonds d'arrest cunter commembers da la regenza israeliana, e cunter commembers da la direcziun da la Hamas. Quels sa drizzan tranter auter cunter il schef da regenza israelian, Benjamin Netanjahu, sco era cunter il schef da la Hamas, Jahja Sinwar. Tenor la communicaziun da la curt vai per il suspect da crims da guerra, e da crims cunter l'umanitad. Omaduas varts han gia crititgà la decisiun da la Curt penala internaziunala a Den Haag.
• Uschespert ch’i dat ina pausa da cumbat en la Strivla da Gaza, duai ina missiun da pasch da l’ONU procurar per segirezza en la regiun. Quai ha pretendì la Liga araba en sia decleraziun finala suenter l’inscunter suprem en il Bahrain. Il Cussegl da segirezza da l’ONU stoppia surpigliar la responsabladad e surdar il mandat per ina missiun da pasch. Tge stadis che duajan trametter schuldada, ha la liga laschà avert. 22 stadis fan part da la Liga araba.
• Durant las davosas duas emnas han studentas e students en pliras scolas autas e pliras universitads svizras – per exempel a Berna, Genevra e Losanna – protestà cunter las attatgas da l'Israel a Gaza. Els pretendan tranter che la cooperaziun cun instituziuns e scienziads israelians vegnia interruta.
• A New York ha la radunanza plenara da las Naziuns Unidas decidì sustegn per la rolla da Palestinaisas e Palestinais en l'ONU. Cun gronda maioritad ha il gremi il pli grond da l'ONU approvà ina resoluziun che pretenda da l'agen Cussegl da segirezza – dad examinar cun bainvulientscha in commembradi cumplain da la Palestina. Palestinaisas e Palestinais adempleschian las cundiziuns persuenter, uschia la radunanza plenara. In tal commembradi cumplain muntassia tenor observaders quasi da renconuscher la Palestina sco stadi autonom – quai ch'il Cussegl da segirezza stuess però l'emprim anc approvar. Là avevan ils Stadis Unids però bloccà ina tala pretensiun cun lur veto.

Avrigl

• La finanziaziun per l'ovra d'agid per Palestinaisas e Palestinais, UNRWA, duai vegnir garantida. Quai pretendan pliras organisaziun per dretgs umans dal Cussegl federal e dal paralment ed han perquai inoltrà ina petiziun. Cun ina segunda petiziun pretendan ellas che la Svizra duai s'engaschar per in armistizi immediat en la Strivla da Gaza. La Svizra aveva sistì ses pajaments a la UNRWA suenter che l'Israel aveva renfatschà a l'ovra d'agid che singuls collavuraturs sustegnian la Hamas. Ina gruppa independenta d'expertas ed experts n'ha betg pudì confermar quests indizis.
• Il Cussegl federal vul metter a disposiziun 56 milliuns francs per l’agid umanitar en il Proxim Orient. Ils daners previds duaian ir ad organisaziuns che s'engaschan en l'Irak, la Jordania, il Libanon ed a Siria sco era en l'Israel ed ils territoris palestinais occupads. Per exempel la Crusch Cotschna Svizra, Terre des Hommes ni la Caritas. Sper quellas organisaziuns Svizras duein era il Comité internaziunal dalla Crusch Cotschna ed autras organisaziuns humanitaras vegnir sustegnidas.
• Explicitamain anc betg dà liber ha il Cussegl federal ils daners per l'UNRWA, l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestines. Avant che decider davart ils bun 20 milliuns francs vul el prender sut la marella il rapport extern ch'è vegnì publicà quels dis. En il rapport hai num che l'UNRWA haja per part problems cun la neutralitad politica. I veva dà renfatschas – en connex cun l'attacca da la Hamas sin l'Israel l'october passà – cunter diversasa organisaziuns d’agid en ils territoris palestines. Il parlament vul uschia impedir che la Svizra sustegn cun ils daners d'agid organisaziuns ubain projects cun tendenzas u finamiras antisemiticas.
• Il departament federal da l'exteriur vul analisar il rapport independent davart l'ovra d'agid da las Naziuns Unidas per ils fugitivs palestinais UNRWA en la Strivla da Gaza. Silsuenter duai vegnir prendì ina decisiun co vinavant cun la finanziaziun da l'ovra d'agid. La Svizra n'haja fin ussa betg transferì sia contribuziun da quest onn en l'autezza da 20 milliuns francs. Il rapport ch'è vegnì publitgà ier vegn a la conclusiun, che l'organisaziun haja problems cun la neutralitad politica. L'Israel n'haja però anc betg furnì mussaments davart ina participaziun terroristica probabla d'intgins commembers.
• Suenter l’attatga sin l’Israel vul l’Uniun europeica ordinar ulteriuras sancziuns cunter l’Iran. I giaja cunzunt per sias dronas e rachetas. Cun las sancziuns veglian ils stadis commembers trametter in cler signal a l'Iran. Quai ha il president dal cussegl da l’UE, Charles Michel, ditg da l’inscunter a Brüssel. Plinavant pretenda l’UE che la Hamas laschia liber tut ils ostagis israelians. Er dovria ina pausa da cumbat immediata ed access ad agid umanitar en la Strivla da Gaza.
• L'Iran ha attatgà las ultimas uras l'Israel cun passa 300 dronas e rachetas. 99% da quellas sajan però vegnidas pigliadas giu ed unfrendas n'haja dà naginas, sco quai ch'il militar israelian ha confermà. Ordavant aveva quel anc discurrì da 200 rachetas e dronas. En plirs lieus avevi dà alarm da sirenas. Quels ha la protecziun da la patria israeliana però puspé schlià e dapi las 7:30 è il spazi aviatic puspé avert. Gia ordavant aveva il pajas fatg la dumonda per ina sesida d'urgenza dal cussegl da segirezza da l'ONU. Quai per condemnar l'attatga da l'Iran.
• La guerra en la Strivla da Gaza ha chaschunà donns materials da passa 16 milliardas francs. Quai stiman la Banca mundiala e las Naziuns Unidas. Il rapport da la Banca mundiala da l'ONU resguarda ils donns ch'igl ha dà tranter l'october 2023 e la fin da schaner 2024. Bunamain trais quarts dals donns pertutgan edifizis d'abitar. Ed en il temp resguardà hai dà tenor stimaziuns 26 milliuns tonnas material e ruinas. Per allontanar questas restanzas quintan ins cun onns.

Mars

• Ils Stadis Unids vulan construir in port temporar per rauba d'agid a la costa da la Strivla da Gaza. Da planisar e construir quest port duria pliras emnas – ha communitgà il ministeri da defensiun a Washington. Planisà saja da trametter 1'000 schuldads per construir e mantegnair il port. La schuldada americana na vegnia dentant betg a debartgar. Or da l’aria hajan ils Stadis Unids be pudì furnir 124'000 tschaveras en la Strivla da Gaza l’emna passada.
• La presidenta da la cumissiun da l'UE Ursula von der Leyen empermetta d'avrir in corridor d'agid maritim tranter la Cipra e la Strivla da Gaza anc questa fin d'emna.
• L'aviatica militara da l'Israel ha tenor atgnas indicaziuns danovamain attatgà posiziuns da la milissa pro-iranaisa Hisbollah en il Libanon. La finamira saja stà duas posiziuns en il nord-ost dal pajais, communitgescha il militar israelian. Quellas tutgian tar las forzas aviaticas da la milissa ch'haja planisà ed attatgà pliras miras en l'Israel. Las attatgas da l'armada israeliana sajan ina recumpensa per l'attatgas ord l'aria da la Hisbollah dals ultims dis. Il Libanon ha medemamain annunzià attatgas israelianas. Latiers haja dà blessads.
• En vista a la situaziun desolata da la populaziun civila en la Strivla da Gaza pretendan ils stadis commember da l’UE ch’i dettia immediatamain ina pausa da cumbat. Quai ha ditg il president dal cussegl da l’UE, Charles Michel suenter discurs cun ils schefs da stadi e da regenza a Brüssel. En pli pretenda l’UE che l’Israel desistia d’ina offensiva a Rafah. En la citad al cunfin cun l’Egipta vivan actualmain 1,5 milliuns umans, per gronda part Palestinais ch’èn fugids d’autras zonas da cumbat.
• Tar in'explosiun en il Libanon èn trais observaders da l'ONU e lur translatader libanais vegnids blessads. Sco quai che la missiun Unifil communitgescha, saja la gruppa patrugliada per lung la lingia blaua – il cunfin dal Libanon cun l'Israel. La Unifil sezza haja instradà inquisiziuns. Medias libanaisas avevan rapportà dad attatgas cun dronas sin la missiun da l'ONU, e ch'i saja stà in'attatga da l'Israel. L'armada israeliana percunter renviescha las renfatschas. Dapi l'attatga da la Hamas sin l'Israel l'october passà datti adina puspè confruntaziuns per lung da quest cunfin.

Favrer

• Las Naziuns Unidas ed organisaziuns umanitaras crititgeschan l'Israel: Tenor ellas impedeschia l'Israel furniziuns cun rauba d'agid, uschia ch'ins na possia betg gidar la populaziun en pitgira en la Strivla da Gaza.
• En pliras citads israelianas han millis da persunas demonstrà per ils ostagis che sa chattan vinavant en ils mauns da la milissa radical-islama. Confamigliars dals ostagis renfatschan al primminister Benjamin Netanjahu ch’el torpedeschia las tractativas internaziunalas cun la Hamas davart ina pausa da cumbat ed in barat d’ostagis israelians cun praschuniers palestinais.
• Il schef svizzer da l'ovra d'agid da l'ONU per fugitivs palestinais UNRWA appellescha a la Svizra dad esser solidarica. Sch’i na dettia nagins daners, na possia l’ovra d’agid betg pli far sia lavur a partir da l’avrigl. Quai ha ditg Philippe Lazzarini en l’intervista cun las gasettas da Tamedia. Betg mo l’agid umanitar per la populaziun basegnusa en la Strivla da Gaza, mabain era quel en la Cisjordania, la Siria ed il Libanon dependian dals pajaments. L’Israel renfatscha a l’UNRWA che plirs collavuraturs hajan fatg part da l’attatga da la Hamas sin l'Israel ils 7 d'october. En consequenza han numerus stadis dal vest sistì lur pajaments per l’ovra d’agid, tranter auter era la Svizra. I va per 20 milliuns francs.
• Il tribunal internaziunal a Den Haag ha refusà ina dumonda d’urgenza da l’Africa dal Sid. Quella aveva pretendì d’examinar l’offensiva militara che l’Israel ha planisà sin la citad da Rafah. Gia il schaner haja la dretgira pretendì da l’Israel d'impedir in genocidi en la Strivla da Gaza – e quai valia uschia era per la citad da cunfin Rafah. Perquai na dovria naginas mesiras supplementaras, ha argumentà il tribunal internaziunal. L’Africa dal Sid renfatscha a l’Israel da violar dretg vertent. L’Israel refusescha las renfatschas.
• En consequenza da la guerra en la Strivla da Gaza pateschan blers uffants fom. Sco l'organisaziun mundiala da la sanadad WHO ha constatà cun far retschertgas en la regiun saja mintga sisavel uffant acutamain sut-nutrì. Era dunnas en speranza e mammas che tezzan lur uffant endirian fom. La WHO ha gia rimnà las infurmaziuns il schaner, quinta dentant che la situaziun è vegnida anc pira dapi lura.
• Il Cussegl federal vul scumandar l'organisaziun da palestinais Hamas per 5 onns. El ha perquai tramess en consultaziun in sboz da lescha correspundenta. Pertutgadas dal scumond sajan er organisaziuns parentadas cun la Hamas.
• En la Strivla da Gaza èn in quart da la populaziun pertutgads d'ina smanatscha da fomaz. 576 milliuns persunas dovrian urgentamain mangiativas per pudair surviver, quai communitgeschan las Naziuns unidas. Sch'i na vegnia betg reagì spertamain, saja in tal scenari prest betg evitabel. En il nord da la Strivla da Gaza saja plinavant in da sis uffants sut dus onns actualmain sut-nutrì, hai num davart da l'ONU.

Schaner

• 3 da schaner: Tar in'explosiun a Beirut en il Libanon è il numer dus da la Hamas, Saleh al-Aruri, vegnì mazzà. La gruppa da terror dat la culpa a l'Israel. La milissa libanaisa ha sinaquai annunzia da far vendetga. Il primminister libanais ha discurrì dad in crim da l'Israel. I saja in'emprova da trair il Libanon en la guerra. Ils proxims dis hai dà attatgas pli intensivas or dal Libanon sin territori israelian.
• 8 da schaner: Il minister da l’exteriur american Antony Blinken, ch’è actualmain sin visita en il Proxim Orient, ha puspè avertì che la guerra en il Proxim Orient pudessi s’extender. Senza stentas coordinadas per ina pasch saja da temair, che l’entira regiun vegnia tratga en la guerra. Envers represchentants da l'Israel vul Blinken pretender, che la populaziun civila en la Strivla da Gaza vegnia protegida meglier. E civilists palestinais na dastgian betg vegnir sfurzads da bandunar la Strivla da Gaza.
• L'Organisaziun mundiala da la sanadad WHO ha desistì da furnir products medicinals en la part nord da la Strivla da Gaza – i hajan mancà garanzias da segirezza. Da transportar regularmain e segir rauba medicinala en la Strivla da Gaza saja quasi nunpussaivel – pervi dal ferm sajettim, las limitaziuns da sa muventar ed ils meds da communicaziun che sajan disturbads, declera la WHO. Quai valia cunzunt per il nord.
• 12 da schaner: Ils Stadis Unids da l'America e la Gronda Britannia han attatgà posiziuns dals rebels da Huthi en il Jemen. Quai ha confermà il president american Joe Biden. I saja ina reacziun directa sin las attatgas dals rebels sin la navigaziun internaziunala en la Mar Cotschna. Dapi la guerra en la Strivla da Gaza attatgeschan ils rebels jemenits adina puspé bastiments da commerzi en la Mar Cotschna.
• 18 da schaner: Ils medicaments per ils ostagis en la Strivla da Gaza èn arrivads, communitgescha il ministeri da l'exteriur dal Qatar. Er per la populaziun civila saja vegnì furnì rauba d'agid. Betg cler restia, sche e cura ch'ils medicaments vegnian distribuids als ostagis. Il Qatar aveva intermedià tranter l'Israel e la Hamas per pussibilitar las furniziuns d'agid. En la Strivla da Gaza sa chattan anc adina bunamain 130 ostagis israelians. In terz dad els saja cronicamain malsaun, ha ditg in pledader da l'armada israeliana.
• 21 da schaner: Il primminister israelian Benjamin Netanjahu offenda il president american Joe Biden. El ha renvià ils pleds da Biden, ch'ina schliaziun da dus stadis saja realisabla cun Netanjahu suenter la guerra en la Strivla da Gaza. Netanjahu ha accentuà ch'el na vegnia a far nagins cumpromiss. L'Israel salvia la cumpletta controlla da segirezza en ils territoris palestinais.
• 29 da schaner: Suenter numerus stadis dal vest ha uss er il Giapun sistì ses pajaments a l’Ovra d’agid per fugitivs palestinais en il Proxim Orient UNRWA. L’organisaziun è en la critica, perquai che collavuraturs duain esser sa participads a l’attatga da la Hamas sin l’Israel ils 7 d’october. Tranter auter han ils Stadis Unids, la Gronda Britannia, la Germania e l’Italia sistì lur pajaments. La Svizra vul decider davart ses pajaments cura ch'i vegn enconuschent dapli davart las renfatschas.

• Tenor il schurnalist da Radio SRF Fredy Gsteiger na saja betg surprendent ch'intginas da las persunas da l'UNRWA sajan stadas involvidas en l'attatga. L'organisaziun fatschentia passa 30'000 persunas che derivian da la Strivla da Gaza. Il secretari general da l’ONU, António Guterres, ha appellà a la cuminanza internaziunala da sustegnair vinavant l’Ovra d’agid per fugitivs palestinais en il Proxim Orient UNRWA.
• 31 da schaner: Passa la mesadad da tut ils bajetgs en la Strivla da Gaza èn vegnids destruids dapi l'entschatta d'october. Quai rapporta la BBC sin basa da maletgs da satellit che duas universitads americanas han analisà. En tut sajan radund 144'000 fin 175'000 bajetgs vegnids destruids, quai èn tranter 50% e 61% da tut ils bajetgs.

December

• Il 1. da december han ils cumbats cuntinuà. L'Israel sco er la Hamas attatgan vinavant ed annunzian morts e blessads.
• Bun tschintg emnas suenter il cumenzament da l'offensiva israeliana en il nord da la Strivla da Gaza extenda il militar sias acziuns a terra sin tut la Strivla da Gaza. Ils schuldads èn avanzads cunter miras da la Hamas islamistica.
• La Hamas radical-islama pretenda che las attatgas israelianas sin la strivla da Gaza vegnian sistidas. «Pir lura vegni a dar tractativas u barats d'ostagis», di il represchentant da la Hamas Osama Hamdan avant la pressa.
• L'Israel approvescha tenor indicaziuns ord circuls da la regenza dals Stadis Unids da l'America d'avrir il passagi da cunfin Kerem Schalom per agid umanitar. Quai duai levgiar l'import d'in dumber pli grond da camiuns, hai gì num da l'autoritad responsabla israeliana Cogat. Kerem Schalom è al cunfin israelian cun la strivla da Gaza e datiers da la peninsla egipziana Sinai.
• 13 da december: La radunanza plenara da l'ONU ha pretendì cun ina resoluziun, da realisar immediat in armistizi umanitar en la Strivla da Gaza. Il document inoltrà da l'Egipta ha cuntanschì la maioritad da dus terzs necessaria. Las resoluziuns da la radunanza plenara da l'ONU n'èn betg liantas, ellas han be ina valur simbolica. Tranter las vuschs Na eran dasper l'Israel per exempel era ils Stadis Unids, il Paraguay, l'Austria e la Guatemala.
• 13 da december: L'Israel ha crititgà la pretensiun da la radunanza plenara da l'ONU per in armistizi umanitar immediat. Tgi che sustegnia in armistizi pussibiliteschia a la Hamas da vinavant exister e d'uschia commetter anc dapli crims, ha ditg l'ambassadur israelian tar l'ONU.
• 13 da december: Israel crititgescha la pretensiun da la radunanza plenara da l'ONU per in immediat armistizi umanitar en la Strivla da Gaza. Quai scriva l'agentura da novitads DPA. La Hamas saja responsabla per terribels crims. Tgi che sustegnia in armistizi pussibiliteschia a la Hamas da vinavant exister ed uschia commetter anc dapli crims, uschia ha ditg l'ambassadur israelian da l'ONU.
• 16 da december: En la Strivla da Gaza ha schuldada israeliana mazzà per sbagl trais ostagis che la milissa radical-islama Hamas aveva rapinà ils 7 d'october. Quai ha communitgà l'armada israeliana. En consequenza èn ier saira tschients da persunas idas sin via a Tel Aviv ed han protestà cunter la regenza dal primminister Benjamin Netanjahu. Ils demonstrants rinfatschan a la regenza ch'ella fetschia memia pauc per ch'ils ostagis vegnian libers. En vista al mazzament dals ostagis tras atgna schuldada ha Netanjahu discurrì d'ina tragedia insupportabla.
• 19 da december: Per segirar las rutas da navigaziun en la Mar Cotschna annunzian ils Stadis Unids da fundar in'allianza internaziunala. Tenor il minister da l'exteriur american Lloyd Austin sa participeschan 10 pajais tranter quels l'Italia, la Frantscha e la Gronda Britannia. Dapi emnas attatgan ils rebels Huthi en il Jemen, ch'èn alliads cun la Hamas navs da vitgira cun dronas e rachetas. Pliras societads da navigaziun han perquai decis da betg pli laschar ir il mument navs sin las rutas pertutgadas.
• 19 da december: La situaziun en la Strivla da Gaza saja catastrofala e ch'il mund acceptia vinavant in tal stadi desastrus saja senza scrupels. Quai di l'Unicef, l'ovra d'agid per uffants. Quatter da tschintg minorens n'hajan betg avunda da mangiar. Adina daplirs hajan che giaja atras. Geniturs d'uffants grevmalsauns n'hajan nagut auter che la speranza ed aua tschuffa. L'armada israeliana haja empermess da schanegiar la populaziun civila. La realitad saja in'autra. Tenor l'organisaziun per sanadad mundiala WHO lavurian mo pli otg da 36 ospitals en la Strivla da Gaza pli u main, ma il persunal na possia strusch sa muventar. Perfin sin las staziuns intensivas giaschian pazients per terra.
• 23 da december: La Svizra sustegna la resoluziun ch’il Cussegl da segirezza da l’ONU ha approvà ier saira – e quai malgrà che quella è vegnida mitigiada sin squitsch dals Stadis Unids e desista perquai tranter auter d'in armistizi tranter l'Israel e la Hamas. La resoluziun gidia tuttina da mitigiar la situaziun umanitara catastrofala en la Strivla da Gaza. Quai ha communitgà il Departament federal d’affars exteriurs. En pli cumpiglia la resoluziun plirs aspects da la posiziun svizra davart il conflict, per exempel che tut las partidas da conflict stoppian respectar il dretg internaziunal umanitar, che tut ils ostagis vegnian laschads libers e ch’i dovria ina schliaziun da dus stadis.
• 30 da december: L'Africa dal Sid renfatscha a l'Israel genocidi en la Strivla da Gaza. Il pajais african ha purtà plant avant il tribunal internaziunal a Den Haag, sco quel ha confermà. Concret renfatschia l’Africa dal Sid a l’Israel da vulair eliminar la populaziun palestinaisa en la regiun. Ella pretenda da franar las attatgas sin la populaziun civila. L’Israel refusescha tut las renfatschas e pretenda, da cumbatter la milissa radical-islamica Hamas e betg Palestinaisas e Palestinais. I vegnia fatg il pussaivel per proteger la populaziun civila.
• En il Cussegl da segirezza da l’ONU ha la Svizra ha ensemen cun la Brasilia fatg ina decleraziun pertutgant la segirezza alimentara en la Strivla da Gaza. Quai ha communitgà il Departament federal d’affars exteriurs. Passa in mez milliun umans saja pertutgà d’ina catastrofa alimentara. En pli hajan dus milliuns umans strusch avunda da mangiar.
• 31 da december: Dapi l’entschatta da la guerra en la Strivla da Gaza tranter l’Israel e la Hamas èn mortas almain 65 collavuraturas e collavuraturs da medias. Quai scriva l’institut da pressa internaziunal a Vienna. Uschè bleras schurnalistas e schurnalists na sajan anc mai vegnids mazzads en ina guerra u in conflict modern en uschè in curt temp. L’institut appellescha da laschar lavurar ils collavuraturs da media a moda libra e segira.
• En la Strivla da Gaza spetgan passa 5'300 persunas grev blessadas u malsaunas da vegnir evacuadas. Tenor las Naziuns Unidas na pon las persunas betg vegnir tractadas al lieu. Ensemen cun l'Organisaziun da sanadad mundiala WHO emprovian ins d'organisar in transport en l'exteriur per las persunas pertutgadas. En il nord da la Strivla da Gaza è entant reussì da puspè far funcziunar singuls servetschs en ospitals e praticas da medis

November

• Il 1 da november è l'emprima giada il cunfin tranter l'Egipta e la Strivla da Gaza a Rafah avert. Persunas blessadas e persunas cun naziunalitad dubla possian extrar la Strivla. Tenor la Mesaglina Cotschna egipziana sajan 40 ambulanzas egipzianas prontas d'entrar la Strivla da Gaza. 450 persunas cun naziunalitad dubla e 90 persunas blessadas duain pudair bandunar la Strivla, ha ditg in reporter da l'AFP. Tenor il Departament federal per affars da l'exteriur datti er persunas cun naziunalitad dubla svizra-palestinaisa en la Strivla da Gaza.
• L’armada israeliana ha bumbardà ils 3 da november in’ambulanza en il nord da la Strivla da Gaza. Il schef da l'Organisaziun mundiala da la sanadad (WHO), Tedros Ghebreyesus, saja schoccà da quest’attatga. Pazients, persunal medicinal, ospitals ed ambulanzas stoppian adina e sut tuttas circumstanzas vegnir protegids. Er il schef da la WHO ha pretendì ina pausa da cumbat. Ordavant aveva l’Israel communitgà che l’ambulanza attatgada saja vegnida duvrada da terrorists da la Hamas. Quella da l’autra vart ha annunzià che persunas blessadas sajan vegnidas transportadas al passagi da cunfin a Rafah per vegnir tgiradas en l’Egipta. Da l’attatga sajan 15 persunas vegnidas mazzadas. Las indicaziuns da tuttas duas varts na sa laschan betg confermar independentamain.

• En consequenza da l'attatga sin l'ambulanza na dastga puspè nagin bandunar la Strivla da Gaza en direcziun Egipta. Quai pertutga tant persunas da l'exteriur sco era palestinais blessads. Persunas estras possian pir bandunar la Strivla da Gaza cura ch'era persunas blessadas possian vegnir transportadas en l'Egipta, communitgescha la Hamas. Sco emprim stoppian ins dentant chattar vias segiras per las ambulanzas tar il cunfin a Rafah.
• Il primminister israelian Benjamin Netanjahurefusescha adina puspè ina pausa da cumbat en la Strivla da Gaza: L'Israel na vegnia betg a ceder enfin che la Hamas saja eliminada ed ils ostagis sajan deliberads. Quai haja el fatg cler ad in inscunter cun il minister da l’exteriur american Antony Blinken, ha ditg Netanjahu. Blinken aveva pretendì ch’i dettia pausas da cumbat per proveder la glieud en Gaza cun agid umanitar.
• Era pliras organisaziuns da l’ONU pretendan inapausa da cumbat per la Strivla da Gaza. «Avunda è avunda!», scrivan ils schefs e las scheffas da diversas organisaziuns en ina communicaziun communabla. Ils cumbats e las attatgas stoppian chalar. Suttascrit la decleraziun han tranter auter il schef dal biro per l’agid d’urgenza ed il schef d’Unicef, l’Ovra d’agid per uffants da las Naziuns Unidas. Che la Hamas haja mazzà 1’400 Israelians e rapinà 200 ulteriurs saja sgarschaivel. Dentant saja er scandalus da mazzar brutalmain civilists en la Strivla da Gaza – sco er il fatg che la glieud là haja strusch access a bains da basa.
• Ils 6 da november han las truppas israelianas dividì la Strivla da Gaza cumplettamain en duas parts. Quai ha il pledader da l'armada israeliana Daniel Hagari ditg avant las medias la dumengia. La notg vegnia a dar ina acziun militara impurtanta. En pli hajan las truppas er circumdà la citad da Gaza.
• Pir il segund convoi cun rauba d’agid medicinal è arrivà ils 9 da november tar il pli grond ospital en la Strivla da Gaza. Quai han communitgà l’Organisaziun mundiala da la sanadad e l’Ovra d’agid per la Palestina da las Naziuns Unidas. La quantitad furnida na tanschia dentant insumma betg per cuntentar il basegn. Il medem mument ha la WHO avertì dal privel che malsognas infectusas pudessan sa derasar en consequenza dals cumbats permanents e la destrucziun da l’infrastructura.
• Var in mais suenter l'attatga ha l’Israel ha curregì il dumber d’unfrendas dals 7 d’october. Il di da l’attatga da la milissa radical-islama Hamas sajan radund 1’200 persunas vegnidas mazzadas e betg sco supponì fin uss 1’400. I sa tractia dad ina calculaziun actualisada – ha communitgà il ministeri da l’exteriur. En la Strivla da Gaza haja l’armada israeliana mazzà passa 10'000 persunas dapi l’escalaziun da la violenza. Quai ha communitgà l’autoritad da la sanadad palestinaisa che vegn controllada da la Hamas. Questa cifra na po betg vegnir verifitgada da moda independenta. Dentant quintan organisaziuns da l’ONU che quest dumber pudessi constar.
• Ils 15 da november è l'armada israeliana entrada en ina part da l'ospital Al-Shifa en la Strivla da Gaza. Sin basa d'infurmaziuns dal servetsch secret hajan schuldads fatg «in'operaziun precisa ed intenziunada cunter la Hamas en in sectur determinà da l'ospital da Schifa», ha l'armada communitgà sin X. Tenor rapports da medias avevan las forzas armadas avant avertì las autoritads en la Strivla da Gaza. En il conturn ed er en l'ospital hai dà explosiuns, rapporta in directur da sanadad da l'ospital. L'Israel suppona sut il cumplex da l'ospital ina centrala da commando da la Hamas. Ils Stadis Unids han tenor atgnas indicaziuns medemamain infurmaziuns che conferman quai. La Hamas snega quai.
• Las partidas da conflict l'Israel e la Hamas han decidì ina pausa da cumbat. Emprims detagls èn conuschents – uschia duai la pausa da quatter dis cumenzar la mesemna avantmezdi, ha communitgà l'organisaziun radical-islama Hamas. Percunter spetga l'Israel ch'ils emprims ostagis vegnan libers en il decurs dal di. Sco quai che l'Israel aveva annunzià gia avant, duai la pausa da cumbat durar maximalmain diesch dis.
• Davent dals 24 da november las 07:00 temp local (06:00 da MEZ) ha la finala valì in armistizi en la Strivla da Gaza. Sin quai èn sa cunvegnids l'Israel e la Hamas suenter intermediaziuns tras il Katar. La Hamas ha surdà in'emprima gruppa d'ostagis israelians a la Crusch Cotschna. En tut sajan quai stadas 13 dunnas ed uffants israelians e 12 persunas or da la Tailanda– han rapportà medias. La surdada saja succedida en in'ospital en il sid da la Strivla da Gaza.
• Suenter l'entschatta da l'armistizi en la guerra da Gaza èn tenor rapports da perditgas sa mess sin via tschients fugitivs palestinais per returnar en lur lieus da domicil. Els hajan vulì controllar lur chasas u abitaziuns en la citad da Gaza ed en autras parts da la Strivla da Gaza dal nord, sco er lur confamigliars, hai gì num venderdi en damaun.
• L'armada israeliana duai al cumenzament da l'armistizi avair agì cun violenza cunter Palestinais ch'eran cunter ordras militaras sin via en il nord da la Strivla da Gaza. Tenor indicaziuns dal ministeri da sanadad che vegn controllà da la Hamas sajan pliras persunas vegnidas blessadas tras sajettims en il sectur central da la Strivla da Gaza, tenor la Hamas sajan duas persunas mortas.
• 137 camiuns cun rauba d'agid èn vegnids stgargiads ils 24 da november al post da recepziun da l'UNRWA en la Strivla da Gaza: il pli grond convoi umanitar dapi ils 7 d'october, communitgescha l'uffizi da las Naziuns Unidas per affars umanitar.
• La Hamas islamistica vul ils 26 da november, tenor atgnas indicaziuns, ina prolungaziun da l'armistizi cun l'Israel ch'era fixà sin quatter dis. La finamira saja da survegnir dapli praschuniers palestinais or da praschuns israelianas en il barat dad ostagis, ha communitgà l'organisaziun terroristica.
• In di pli tard è l'armistizi vegnì prolungà per dus dis. I saja vegnì fatg ina cunvegna per dus ulteriurs dis, ha communitgà Madschid al-Ansari, il pledader dal ministeri da l'exteriur dal Katar, sin X.
• La pausa da cumbat è adina puspè vegnida violada ils dis avant ils 30 da november, tuttina è l'armistizi tranter l'Israel e la Hamas danovamain vegnida prolungada per in ulteriur di. Ella duai ussa valair il setavel di en successiun, ha communitgà la Hamas. Avant ha il militar israelian declerà che l'armistizi cun la Hamas vegnia cuntinuada «en vista a las stentas dals intermediaturs da cuntinuar cun il process da la liberaziun d'ostagis».

October

• «L'Israel è en guerra», ha ditg il primminister Benjamin Netanjahu. Quai suenter che l'organisaziun radical-islama palestinaisa Hamas ha attatgà posiziuns israelianas cun 2'500 rachetas, ils 7 d'october 2023. Latiers sajan enturn 60 cumbattants armads da l'organisaziun radical-islama palestinaisa Hamas penetrads da la Strivla da Gaza en l'Israel. Ins haja decidì da far ina fin als «crims» israelians.
• L'Israel ha suenter cunter-attatgà cun sia aviatica militara posiziuns da la Hamas en la Strivla da Gaza. Plinavant ha l'Israel bloccà la Strivla da Gaza cumplainamain. Quai pertutga la furniziun da rauba, d'electricitad sco era da carburant.
• Il Cussegl federal vul taxar la Hamas sco organisaziun terroristica. El examinescha las opziuns legalas per scumandar l'organisaziun palestinaisa radicalislama. Plinavant condemna il Cussegl federal las attatgas da la Hamas sin l'Israel e pretenda da laschar liber immediat ils ostagis che la Hamas aveva rapinà durant l'emprima attatga.

• La populaziun civila duai bandunar il nord da la Strivla da Gaza entaifer 24 uras. Quai pretenda l’armada israeliana ils 13 d'october. Las abitantas ed ils abitants duajan bandunar la citad da Gaza en direcziun sid. Tenor las Naziuns Unidas fissan 1,1 milliuns Palestinais e Palestinaisas pertutgadas. En quest connex avertescha l'ONU d'ina catastrofa umanitara. I na saja betg pussibel da translocar uschè blera glieud senza consequenzas gravantas, hai num en ina communicaziun.
• L'Israel evacuescha 28 vitgs al cunfin cun il Libanon. Quai suenter ina seria d'attatgas da la milissa proiranaisa Hisbollah or dal Libanon dal sid sin l'Israel, ils 16 d'october. Ils abitants e las abitantas evacuadas dals 28 vitgs duain survegnir suttetg sin custs dal stadi. I dat adina puspè attatgas or dal nord.
• Ils 17 d'october moran 500 persunas pervi d'explosiuns tar in ospital en la Strivla da Gaza. Omaduas varts – pia l'israeliana e la palestinaisa – fan mintgamai responsabla l'autra vart per las explosiuns. Infurmaziuns independentas na datti betg.
• Suenter duas emnas da cumbat èn ils emprims camiuns cun rauba d’agid per la populaziun civila arrivads en la Strivla da Gaza. Tenor l'ONU èn 60 tonnas victualias vegnidas furnidas e vegnian repartidas a la populaziun uschè spert sco pussaivel. Tenor la Mesaglina Cotschna èn era medicaments arrivads sur il cunfin a Rafah. Quai èn las emprimas furniziuns uffizialas da rauba d'agid en la Strivla da Gaza dapi duas emnas. Ulteriurs 100 camiuns spetgan sin territori egipzian sin la lubientscha d'ir sur il cunfin en la Strivla da Gaza.

• Ils 25 d'october ha la Svizra decis da desister da sustegnair il mument finanzialmain 11 organisaziuns palestinaisas ed israelianas. Pertutgadas èn sis organisaziuns nunguvernamentalas dals Palestinais, e tschintg israelianas. Quellas lavuran cunzunt en il sectur dals dretgs umans, sco il Departament federal per affars da l'exteriur (EDA) scriva.
• Da sia radunanza plenara, ils 28 d'october, a New York ha l’ONU approvà ina resoluziun en connex cun la situaziun en il Proxim Orient. Quella pretenda ch’i dettia ina pausa da cumbat immediata en la Strivla da Gaza. Uschia duaja la situaziun umanitara en la regiun sa meglierar e la populaziun civila vegnir protegida meglier. Resoluziuns da l’ONU n’èn dentant betg liantas, mabain plitost simbolicas. L’Israel ha reagì cun tutta vehemenza sin la resoluziun che stadis arabs han inizià. Quella saja inacceptabla. La Hamas stoppia vegnir eliminada, ha scrit il minister da l’exteriur sin X. Ils Palestinais da l’autra vart han beneventà la resoluziun.