Ucraina - Senat american blochescha novs daners per Ucraina

7 da december

• Il senat dals Stadis Unids ha bloccà novs agids finanzials da milliardas per l'Ucraina e per l'Israel. Il pachet da passa 110 milliardas dollars n'ha betg survegnì las 60 vuschs necessarias. Tut ils republicans en il senat han votà cun Na. Avant aveva il president dals Stadis Unids Joe Biden appellà als republicans e declerà ch'ins na dastgia betg laschar gudagnar Putin. Ils republicans ed ils democrats sa dispitan gia dapi mails pervia dal agid finanzial per l'Ucraina. Tenor la regenza americana tanschan ils daners empermess fin uss anc fin la fin da l'onn.

5 da december

• Il president ucranais Wolodimir Selenski vul perschvader il senat american che l'Ucraina dovra ulteriur agid. Tenor infurmaziuns americanas vegnia Selenski a discurrer via conferenza da video tar ils parlamentaris americans. Ils meds d'agid per l'Ucraina ch'il congress american aveva lubì fin ussa vegnan ad esser duvrads si cumplettamain la fin da l'onn.

26 da November

• La notg passada ha la Russia para sajettà giu pliras dronas ucranaisas. Sco il burgamester da Moscau scriva sin Telegram, haja dà ina gronda attatga cun dronas. Las dronas sajan tranter auter vegnidas sajettadas giu sur las regiuns da Moscau, Tula, Kaluga e Brjansk. Quai suenter che l’Ucraina è vegnida attatgada la notg avant fermamain.

25 da november

• La Svizra vegnia a sustegnair l'Ucraina a lunga vista – quai ha ditg Alain Berset suenter ses inscunter cun il president Wolodimir Selenski. L'agid da la Svizra na saja betg messa en dumonda, tras las bleras crisas parallelas che scurlattian il mund ha il president da la Confederaziun ditg, tar ina conferenza da medias. Il discurs dad Alain Berset cun Wolodimir Selenski sut quatter egls a durà radund 45 minutas. La conferenza da medias suenter a gì ina fin abrupta, pervi d'in alarm da rachetas. Suenter che l'alarm è stà abolì a Berset pudì cuntinuar sia visita.
• Gist la notg sin oz ha Kiew fatg atras la pli intensiva attatga da dronas dapi che la Russia ha cumenzà la guerra il favrer 2022. I saja gartegià da sajettar giu 71 dronas russas communitgescha l'armada ucranaisa. Tschintg persunas, tranter quellas in uffant, èn vegnidas blessadas tenor indicaziuns dal president da Kiew, Vitali Klitschko.
• Il president da la Confederaziun Alain Berset è arrivà oz a bun’ura en l’Ucraina. El saja arrivà cun il tren en in lieu da la periferia da la chapitala Kiev, rapporta l’agentura da novitads Keystone / SDA. La visita n’era betg vegnida annunziada. El vegnia ad entupar il president ucranais Wolodimir Selenski. Ils temas sajan, tranter auter, il sustegn da la Svizra a lunga vista per l’Ucraina e las consequenzas da la guerra russa. Ultra da quai prendia el part ad in inscunter davart ils exports da graun ucranais.

Legenda: Keystone

8 da november

• La cumissiun europeica propona da cumenzar discurs d'adesiun cun l'UE. Avant l'emprima runda da discurs duai l'Ucraina dentant anc finir las refurmas ch'ella ha gia cumenzà. Quai pretenda la cumissiun en in rapport correspundent.
• La proposta vala per las scheffas ed ils schefs dals stadis commembers da l'UE. Quels ston la fin decider davart ils discurs da negoziar l'adesiun.
• I saja in «di historic», ha la presidenta da la cumissiun europeica Ursula von der Leyen ditg. In sumegliant status ha en il rapport er la Moldavia survegnì. La Georgia possia tut tenor survegnir il status d'in candidat per discurs d'adesiun.
• Gia il fanadur 2022 ha l'Ucraina gì il status d'in pajais da candidat. Il proxim pass saja dentant pir pussaivel sche l'Ucraina ademplescha a set cundiziuns. I va tranter auter per che l'Ucraina cuntrafetschia pli fitg a corrupziun, protegia minoritads e diminuescha l'influenza d'oligarchs ed oligarchas.

Legenda: La presidenta da la cumissiun da l'UE Ursula von der Leyen e Wolodimir Selenski ils 4 da november a Kiev. Keystone

6 da november

• L'armada russa ha tenor indicaziuns da l'Ucraina attatgà la notg sin oz la regiun dad Odessa en il sidvest da l'Ucraina cun rachetas e dronas. 8 persunas sajan vegnidas blessadas. Tranter auter èn 20 chasas d'abitar vegnidas donnegiadas, sco er il museum d'art ad Odessa. Il museum tutga tar il patrimoni mundial da l'UNESCO. Attatgà hajan ils russ era la regiun da Cherson en il sid-ost. Tenor il minister da l'intern ucranais duai la Russia avair attatgà cun bunamain 90 bumbas entaifer in di, tantas sco anc mai dapi l'entschatta da la guerra. Questas indicaziuns na sa laschan betg verifitgar independentamain.

5 da november

• L'Ucraina ha, tenor atgnas indicaziuns, destruì in nov bastiment da guerra russ tar la peninsla da la Crim. Il cumandant da l'aviatica militara ucranaisa aveva publitgà sin ses canal da Telegram in video che duai mussar l'attatga sin il plazzal naval a Kertsch. Alura n'eri anc betg cler sche l'attatga haja tutgà la mira. En il fratemp ha il cumandant dentant communitgà ch'il culp saja confermà ed il bastiment destruì. Era medias russas han rapportà da l'attatga.

30 d'october

• La Russia e l'Ucraina èn tenor il pussant bieloruss Alexander Lukaschenko a la front en ina situaziun da patt e ston negoziar davart ina fin dal conflict. «I dat problems avunda da tuttas duas varts ed en general è la situaziun ussa bloccada seriusamain: nagin na po far insatge e rinforzar u promover sia posiziun en moda substanziala», ha ditg Lukaschenko en in video ch'è vegnì publitgà sin la pagina d'internet da l'agentura da novitads statala Belta dal Belarus. «Nus stuain ans metter vi da la maisa da tractativas e vegnir tar ina cunvegna», uschia Lukaschenko vinavant.

Legenda: Keystone

• Tenor ils pleds dal minister da defensiun russ è la regenza a Moscau pronta per discurs sut tschertas cundiziuns davart ina schliaziun da la crisa da l'Ucraina e davart in'ulteriura «coexistenza» cun il vest. Ils stadis dal vest stoppian chalar d'aspirar ina sconfitta strategica da la Russia, ha ditg Sergej Schoigu durant in forum militar en China. Las premissas per tals discurs na sajan anc betg dadas. Igl è er impurtant da garantir relaziuns egualas tranter tut las pussanzas nuclearas e tut ils commembers permanents dal Cussegl da segirezza da l'ONU che portan ina responsabladad speziala per mantegnair la pasch e la stabilitad globala, ha ditg Schoigu.

27 d'october

• L’Ucraina vul manar tant pli spert discurs davart l’entrada en l’Uniun europeica. La decisiun davart la commembranza saja ina da las pli impurtantas da quest decenni e decisiva per la segirezza da l’Europa. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski en ses pled a chaschun da l’inscunter suprem da l’UE a Brüssel. La Russia na veglia betg mo impedir che l’Ucraina entria en l’UE e la NATO. Ella veglia er decider davart la commembranza d’auters pajais, uschia Selenski vinavant.

26 d'october

• L’Ucraina dovra dapli agid militar per pudair sa defender meglier cunter attatgas russas or da l’aria. Quai ha ditg il president ucranais Wolodimir Selenski en ses messadi per video quotidian. El è sa referì sin l’attatga sin la regiun Chmelnyzkyi en il vest dal pajais. Tenor indicaziuns uffizialas èn 16 persunas vegnidas mazzadas da l’attatga cun dronas. En pli haja l’explosiun donnegià in bajetg datiers d’ina ovra atomara – quai ha confermà l’Agentura internaziunala da l’energia nucleara IAEA. Il manaschi na saja betg vegnì interrut. L’incident suttastritgia quant precara che la situaziun da la segirezza nucleara en l’Ucraina saja – ha ditg il schef da l’IAEA.

23 d'october

• La Russia n'haja da far nagut cun ils donns vida ina pipeline da gas tranter la Finlanda e l'Estonia, quai ha declerà il pledader dal Kreml, envers l'agentura da novitads Interfax. Avant radund duas emnas è vegnì enconuschent, ch'ina pipeline en la Mar da l'Ost tranter la Finlanda e l'Estonia è vegnida donnegiada. Ultra da quai saja en il medem lieu era in cabel da datas sutmarin donnegià aveva communitgà la regenza finlandaisa che ha discurrì da sabotascha. La Finlanda e l'Estonia fan retschertgas communablas per sclerir il cas.
• Ina retschertga tranter Russ e Russas mussa in resultat ambivalent. D'ina vart beneventan blers e bleras la guerra cunter l'Ucraina. Da l'autra vart giavischa la mesadad dals dumandads e las dumandadas tractativas da pasch immediatas.
• En il sid e l’ost dal pajais cuntinueschan ils cumbats cun tutta vehemenza. Tenor atgnas indicaziuns ha l’armada ucranaisa dustà sulettamain ier passa 60 attatgas a la front. La situaziun tant en l’ost sco er en il sid restia difficila. Entant rapporta er la Russia da numerusas attatgas ucranaisas en la regiun da Donezk. Nagina da las indicaziuns fatgas da las partidas da conflict po vegnir verifitgada a moda independenta.
• Ils cumbats tranter l'Ucraina ed ils invasurs russ cuntinueschan en il sid ed en l'ost dal pajais. Tenor las duas partidas da guerra hai dà questa fin d'emna attatgas da tuttas duas varts sin posiziuns ostilas.

22 d'october

• Fin ussa almain 150'000 schuldads russ morts u vegnids blessads grevamain, tenor il ministeri da defensiun britannic. I saja probabel che la Russia haja pers 150'000 fin 190'000 schuldads dapi l'entschatta dal conflict, uschia il ministeri da defensiun britannic. Sch'i vegnia er quintà ils blessads che sajan morts, saja il dumber total tar tranter 240'000 e 290'000. Il ministeri da defensiun britannic publitgescha mintgadi infurmaziuns davart la guerra en l'Ucraina. Moscau renfatscha desinfurmaziun a la Gronda Britannia.
• En la regiun da Charkiw èn almain sis persunas vegnidas mazzadas d’ina attatga sin ina posta. Quai han communitgà las autoritads localas via Telegram. 14 ulteriuras sajan vegnidas blessadas, per part grevamain. Las indicaziuns fatgas na sa laschan betg verifitgar a moda independenta.

Legenda: Center da posta destruì. Reuters/Sofiia Gatilova

20 d'october

• Il president american Joe Biden vul pledar dapli daners per gidar l'Ucraina. En tut vai per 61 milliardas dollars. La chombra gronda, il congress american, sto anc approvar quai credit. Quella è dentant bloccada perquai ch'i manca il manader da la chombra, l'uschenumnà Speaker.
• En il mument dettia ina situaziun da pat terribla cun blers morts sin omaduas varts. Uschia descriva il correspundent da SRF David Nauer la situaziun. In'offensiva ucranaisa en il sid na possia avanzar pli lunsch, ed er in'offensiva russa sin Avdiika n'ha fin ils 20 d'october betg gì success.

19 d'october

• L'armada ucranaisa ha danovamain agì a la riva dal Dnipro en l'Ucraina dal sid, occupada da la Russia. Il stab general ucranais ha infurmà davart il project russ dal vitg Pischtschaniwka en la part occupada da Cherson. Cun quai ha confermà il militar rapports precedents da funtaunas russas davart cumbats en ils vitgs Pischtschaniwka e Pojma en quest territori. Tenor quests rapports han ils Ucranais dentant gia puspè stuì sa retrair. L'Armada aviatica russa aveva avant bumbardà intensivamain la part ucranaisa da la riva dal Dnipro pervi da concentraziuns pussaivlas da las truppas ucranaisas. Latiers èn vegnidas mazzadas pliras giadas civilists.

Legenda: Abitants ed abitantas da la citad Cherson a la riva dal flum Dnipro. Keystone / Bernat Armangue

16 d'october

• Uschè bleras donaziuns sco l'onn passà, numnadamain 2,5 milliardas francs – n'han ins anc mai registrà en Svizra. Cunzunt il succurs per l'Ucraina haja manà a quest record – communitgescha l'organisaziun Zewo, che certifitgescha organisaziuns che rimnan daners. Var in sisavel da las donaziuns èn stadas per l'Ucraina. En tut hai dà 30% dapli donaziuns, per l'agid en l'exteriur. Stagnadas èn percunter las donaziuns per fatgs socials e la sanadad en Svizra – sco i ha num en la communicaziun.

Legenda: Commembers dal team d'acziun immediata dal corp svizzer d'agid umanitar (SKH) chargian raubas per l'Ucraina en in tren, ils 6 da mars 2022. Keystone

3 d'october

• En la citad da Charkiw en l'ost da l'Ucraina vegn bajegià l'emprima scola sutterrana. Quai bajetg protegì pussibiliteschia en il futur a millis uffants dad ir a scola era durant attatgas da rachettas, ha scrit il president da la citad sin Telegram. Bleras scolas datiers da la front han midà sin instrucziun online, a Charkiw han ins entant installà radund 60 stanzas da scola en staziuns da metro, cun plazza per passa 1'000 scolars.

25 da settember

• Sin la citad da port ucranaisa Odessa hai dà attatgas cun dronas e rachetas la notg passada. Tenor rapports da medias saja stà d'udir explosiuns. A la costa saja vegnì tutgà in grond bajetg ch'haja lura piglià fieu. Davart unfrendas pussaivlas na datti naginas infurmaziuns. L'aviatica militara ucranaisa aveva avertì ordavant via Telegram d'attatgas cun dronas e rachetas. La populaziun d'Odessa e da la regiun è vegnida appellada d'ir en segirezza. Temporarmain hai dà in alarm d'aria per l'entira Ucraina.

22 da settember

• Ils Stadis Unids sustegnan l'Ucraina cun in ulteriur pachet d'agid militar da 325 milliuns francs, sco il president Joe Biden ha annunzià suenter ses inscunter cun il president ucranais Wolodimir Selenski. Il pachet d'agid vegnia a gidar l'Ucraina tar la defensiun da l'aria durant l'enviern. Entant è la probabilitad per dapli daners per l'Ucraina dals Stadis Unids vegnida pli pitschna. Ed en la populaziun èn, tenor ina enquista actuala da «CNN», 55% encunter ulteriur sustegn per l'Ucraina.

20 da settember

• La Svizra sustegn l'idea d'in tribunal spezial per ils crim da l'aggressiun cunter l'Ucraina. Quai ha ditg il cusseglier federal Ignazio Cassis a New York a chaschun d'in inscunter davart il statut da fundaziun da la curt penala internaziunala.

15 da settember

• Il Tribunal penal internaziunal ha tenor atgnas indicaziuns avert in biro en la chapitala Kiev. Quel duaja gidar a sclerir crims da guerra supponids che la Russia haja commess. Quai rapporta l’agentura da novitads tudestga DPA. La primavaira aveva il Tribunal penal internaziunal a Den Haag decretà in cumond d’arrest internaziunal cunter il president russ Wladimir Putin pervi da crims da guerra supponids. Tant la Russia, sco er la China ed ils Stadis Unids na renconuschan betg quest tribunal.

3 da settember

• Danovamain hai dà attatgas russas sin ports dal Danubi en l'Ucraina. Tenor l'aviatica militara ucranaisa sajan dus civilists vegnids blessads ed igl haja dà donn material. Ins haja sajettà giu 22 da las 25 dronas russas. Ils ports dal Danubi èn actualmain la ruta principala per exports da granezza ucranais – suenter che la Russia è sortida da la cunvegna per exports segirs. Damaun è planisà in inscunter, nua che Putin vul contractar cun il president tirc, Erdogan davart ina nova cunvegna per exports da granezza da l'Ucraina.

27 d'avust

• Las autoritads russas han confermà uffizialmain ch’il schef da la truppa da mercenaris Wagner, Jewgeni Prigoschin, è mort. Quai rapporta la  agentura da novitads Tass. Las unfrendas da la crudada d'in aviun sajan tuttas identifitgadas e Prigoschin saja ina da questas. La raschun per la crudada da l'aviun n'è anc betg sclerida uffizialmain. Bleras vuschs russas – ed era regenzas da l'exteriur – sminan ch'ins haja fatg crudar l'aviun cun intenziun. Quai dus mais suenter che Prigoschin era sa mess encunter la regenza russa – ed era vegnì titulà sco traditur dal president russ Wladimir Putin.

Legenda: Lampas illumineschan parts d'in jet privat suenter la crudada en vischinanza dal vitg da Kuzhenkino, regiun Twer, Russia. Keystone

06:23

video

Putin conferma mortori da Prigoschin

Or da 10 vor 10 dals 24.08.2023.

laschar ir. Durada: 6 minutas 23 Secundas.

24 d'avust

• Il schef da la truppa da mercenaris Wagner, Jewgeni Prigoschin, è probabel mort: En il nordvest da Moscau è in jet privat cun 10 persunas a bord crudà giu. Tenor l'autoritad russa per la segirezza da sgol saja era Prigoschin stà sin la glista da passagiers. Sco l’agentura da novitads russa Ria rapporta, n’haja dà nagins survivents. Daco che l’aviun è crudà giu, n’è anc betg enconuschent.

2 d'avust

• Dronas russas han destruì quasi 40'000 tonnas graun en ils ports da mar ucranais en la Mar Naira. Tenor las autoritads ucranaisas fiss il graun stà destinà per pajais africans, la China e l'Israel. L'armada russa aveva apparentamain attatgà la notg passada cun intenziun l'infrastructura da port da l'Ucraina. L'Ucraina è avisada sin ils ports. Quels èn decisivs per l'export da granezza sur la Mar Naira u il Danubi.

Prim d'avust

• La chapitala russa Moscau è danovamain vegnida attatgada cun dronas. Quai ha communitgà il president da la citad via Telegram. La defensiun da l’aria haja sajettà giu pliras dronas. Ina drona haja dentant donnegià la fatschada d’ina chasa auta. Indicaziuns uffizialas davart persunas blessadas na datti betg. Tenor l'agentura da novitads Tass è la plazza aviatica stada serrada temporarmain.

29 da fanadur

• La Pologna è inquietada davart ils moviments da la gruppa da Wagner en il Belarus, quai ha ditg il primminister da la Pologna Mateusch Morawiezki. La Pologna saja en possess da l'infurmaziun che dapli che 100 schuldada da la gruppa Wagner saja en moviment direcziun Grudno en il nord dal Belarus, prest al cunfin cun la Pologna. Uschia vegnia la situaziun al cunfin anc pli privlusa. La gruppa Wagner è suenter la revolta malgartegiada en la Russia, vegnida dischloccada en il Belarus ed è staziunada al cunfin da la Pologna.

25 da fanadur

• En la Russia duai la limita per l'obligatori da far servetsch militar vegnir augmentada sin 30 onns, quai ha decis la chombra gronda dal parlament, l'uschénumnada Duma. Il mument èn umens tranter 18 e 27 onns obligads da far in onn servetsch militar. Umens ch'èn obligads da far servetsch militar na dastgan tenor lescha betg vegnir engaschads en cumbats ordaifer la Russia. La regenza russa vesa quatter regiuns ucranaisas però sco ses territori. Cunquai eri vegnì fatg quitads ch'er obligads da far servetsch militar stoppian cumbatter en l'Ucraina.

24 da fanadur

• La Russia è pronta da remplazzar las furniziuns da graun da l’Ucraina. Quai ha communitgà il president russ Wladimir Putin sin la pagina d’internet dal Cremlin. E quai be paucs dis suenter che Moscau ha decis da betg prolungar la cunvegna da granezza cun Kiev. Malgrà sancziuns dal vest vegnia la Russia mantegnair las furniziuns en stadis africans. L’export da graun ucranais haja pers sia muntada umanitara, cunquai che la gronda part da las furniziuns saja ida a firmas europeicas ed americanas, ha pretendì Putin. Quai en vista a l'inscunter tranter la Russia e stadis africans a Son Petersburg.
• A Moscau èn duas dronas vegnidas sajettadas giu. Quai ha scrit il president da la chapitala sin Telegram. Persunas na sajan betg vegnidas blessadas. Er n’haja betg dà donns material pli gronds. Tocca d’ina drona saja vegnida chattada en il center e tocca da tschella en il sid da Moscau. Gia l’entschatta dal mais ha la Russia tenor atgnas indicaziuns neutralisà in’attatga da dronas sin la chapitala. Moscau fa responsabel l’Ucraina per las attatgas. Kiev n’ha fin uss betg prendì posiziun en chaussa.

22 da fanadur

• Sin la peninsla Crim ch’è occupada da la Russia è in deposit da muniziun vegnì attatgà ed ha tschiffà fieu. Quai han las autoritads localas da la Crim communitgà. Il traffic da viafier saja interrut. Ins haja appellà a la populaziun da bandunar la regiun. Era il traffic sin la punt da la Crim è entant vegnì bloccà. La raschun per quai n’han las autoritads però betg communitgà. La punt colliescha la terra ferma russa cun la peninsla. L’entschatta da l’emna ha in’explosiun donnegià la punt da la Crim.

19 da fanadur

• La notg è la citad da port ucranaisa Odessa danovamain vegnida attatgada or da l'aria. Tenor medias localas èn stadas d'udir explosiuns, la defensiun da l'aria saja stada activa. Er durant las attatgas duain las lavurantas ed ils lavurants en il port d'Odessa cuntinuar cun lur lavur, ha ditg il pledader da l'administraziun militara Odessa. La Russia emprova da far tema a quels che lavuran per il corridor da graun. En il fratemp vegn appellà a la populaziun da star davent da fanestras.

18 da fanadur

• La cunvegna da graun tranter la Russia e l’Ucraina è scadida uffizialmain glindesdi saira. Uss vul il president ucranais Wolodimir Selenski cuntinuar la cunvegna, e quai senza il consentiment da Moscau. El haja prendì si contact cun il secretari da l'ONU António Guterres ed il president tirc Recep Tayyip Erdogan, uschia Selenski.
• L’aviatica militara russa ha attatgà la notg passada la citad da port Odessa en l’Ucraina. Tenor atgnas indicaziuns ha l’armada ucranaisa sajettà giu sis missils da cruschada e 21 dronas da cumbat russas. Tuttina haja dà donns al port e vi da bajetgs pervi da tocca crudada pervi da l’unda da pressiun. Ier ha la Russia laschà scader la cunvegna da granezza cun l’Ucraina. Grazia a quella ha l’Ucraina pudì exportar graun da ports en la Mar Naira, per gronda part dal port d’Odessa.

17 da fanadur

• Oz baud la damaun hai dà in'explosiun sin la punt che collia la Peninsla da la Crim direct cun la Russia. Maletgs publitgads sin in chanal da Telegram mussan ina part da la punt donnegiada. La colliaziun da viafier na saja betg pertutgada inditgeschan las autoritads russas. La Russia fa responsabla l'Ucraina per l'attatga. Tenor l'armada ucrainaisa pudessi esser ina provocaziun russa. Tut questas indicaziuns na sa laschan betg verifitgar a moda independenta.
• L’Ucraina na dastga betg pli exportar graun da ports en la Mar Naira. La Russia haja sistì la cunvegna vertenta. Quella possia pir puspè vegnir prolungada, sche tut las pretensiuns russas per l’export da ses agen graun sajan ademplidas, citescha l’agentura da novitads Tass il Cremlin.

12 da fanadur

• Il settember passà hai dà explosiuns vi da las lingias da gas sutmarinas Nord Stream tranter la Russia e la Germania. Uss han experts chattà fastizs da material explosiv sin ina bartga suspectusa. Quai scrivan la Germania, la Svezia ed il Danemarc en ina brev cuminaivla al Cussegl da segirezza da l'ONU. Il suspect saja che la bartga haja servì per transportar material explosiv. Vitiers haja la persuna ch'haja prendì si la bartga zuppentà sia identitad. Sfunsaders scolads pudessian avair fixà il material explosiv vi da las lingias da gas.