Update dals 28 da matg - Attatgas ord l'aria sin Kiev - Novitads

28 da matg

La notg passada ha l'armada russa danovamain attatgà Kiev ord l'aria. Tenor l'aviatica ucranaisa sa tractia da las pli intensivas attatgas cun dronas dapi che la guerra ha cumenzà. La gronda part da las passa 50 uschenumnadas dronas da camicaze fabritgadas en l'Iran sajan vegnidas sajettadas giu. Tuttina saja in um mort pervia da tocca ch'è crudada a terra. Latiers sajan pliras persunas vegnidas blessadas e differents bajetgs donnegiads, hai num da vart uffiziala.

26 da matg

La Russia ha cumenzà da transportar armas atomaras en il Belarus. Quai ha confermà il president Alexander Lukaschenko suenter in inscunter cun ses collega d’uffizi russ, Wladimir Putin. Els hajan fixà il dumber d’armas ed ils lieus nua che quellas duajan vegnir staziunadas. Dapli detagls n’ha Lukaschenko betg tradì. Tenor indicaziuns pli veglias duajan las armas atomaras vegnir staziunadas al cunfin cun la Pologna.

Gia il mars aveva Putin annunzià quest pass. Tranter auter aveva el argumentà ch’er ils Stadis Unids hajan dapi onns staziunà talas armas en l’Europa. Dapi l’invasiun en l’Ucraina smanatscha Moscau adina puspè da far diever d’armas atomaras.

23 da matg

Las dretgiras russas hajan gia tractà quest onn radund 1'000 cas da deserziun, dapli che l'entir onn 2022. Quai rapportan ils servetschs secrets da la Gronda Britannia, sin basa da retschertgas da schurnalists russ. Ils documents mussian ch'ils blers deserturs survegnian chastis cundiziunads, uschia possian ins puspè trametter els enavos en la guerra.

22 da matg

En l'Ucraina è l'ovra atomara da Saporischja puspè colliada cun la rait electrica externa – quai suenter ina interrupziun – ha communitgà il gestiunari da la rait statala ucranais sur Telegram. La raschun per l'interrupziun saja stà in fieu en in implant d'electricitad en la citad da Saporischja. Sinaquai han ins stuì utilisar generaturs da diesel per ils sistems da sfradentar. L'ovra atomara a Saporischja vegn controllada da truppas russas cun persunal ucranais.

19 da matg

La Russia investighescha encunter il schef-accusader dal Tribunal penal internaziunal a Den Haag. El haja cuntrafatg a las leschas penalas en Russia, rapportan plattafurmas online en Russia. Il schef-accusader haja instradà investigaziuns encunter persunas innocentas ed attatgà in represchentant da la regenza russa. Mez mars aveva il Tribunal penal internaziunal a Den Haag relaschà in cumond d'arrest encunter il president russ Wladimir Putin. A Putin vegn renfatschà d'esser responsabel per crims da guerra en l'Ucraina.
Il president ucranais Wolodimir Selenski è surprendentaman arrivà en l'Arabia Saudita per esser osp a l'inscunter suprem da la Liga Araba. Tenor l'agentura da novitads Al-Arabija è el arrivà a Dschidda – la citat a la riva. Selenski ha confermà sia arrivada sur Twitter – el ha scrit l'Arabia Saudita gioghia ina rolla impurtanta. Els sajan pronts dad intensivar la collavuraziun. Quant fitg che l'Ucraina vegn ad esser tema tar l'inscunter da la Liga Araba n'è betg cler. Ils stadis dal Golf han per gronda part bunas relaziuns cun la Russia e sa sprovan d'esser neutrals en connex cun la guerra en l'Ucraina.

18 da matg

Tut ils donns ch'i dat pervia da la guerra en l'Ucraina duain vegnir documentads. Quai vul ina maioritad dals stadis commembers dal Cussegl d'Europa. Tranter ils 40 dals 46 stadis commembers ch'han ditg Gea tutga er la Svizra. Il register vala sco emprim pass da far liber la via per pajaments d'indemnisaziun a l'Ucraina. Il Cussegl d'Europa ch'è independent da l'UE era vegnì fundà il 1949 per proteger la democrazia, ils dretgs umans ed ils stadis da dretg. Per l'emprima giada dapi 18 onns hai però puspè dà in inscunter suprem dals stadis.

16 da matg

Autoritads ucranaisas han scuvert pajaments da daners da corrupziun al tribunal suprem. Il biro d’anti-corrupziun ucranais ha communitgà, che la direcziun e ils derschaders dal tribunal suprem hajan survegnì daners da corrupziun tras in sistem. Menziunà nums da persunas accusadas n’ha il biro d’anti-corrupziun betg. Il cumbat da la corrupziun è ina premissa per l’Ucraina per aderir a l’Uniun europeica.
La notg da glindesdi sin mardi ha la Russia para puspè attatgà la chapitala ucranaisa Kiev or da l’aria. Il president da Kiev, Vitali Klitschko, ha scrit sin Telegramm, ch’ins audia explosiuns. Forzas da salvament sajan en acziun. Davart unfrendas ed eventuals donns, n’ha Klitschko fatg naginas indicaziuns. Tenor il schef da l’administraziun militara da Kiev è l’attatga stada «intensiva». La Russia haja tranter auter duvrà dronas e probablamain era rachetas ballisticas. La defensiun da l’aria ucranaisa haja destruì la gronda part da las rachetas.
Wolodimir Selenski po ir a l'inscunter da la Liga Araba. Retg Salman da l'Arabia Saudita haja envidà il president ucranais sco giast d'onur venderdi proxim a Dschidda. Quai han diplomats tradì a l'agentura da novitads tudestga DPA. La visita da Selenski saja in'occasiun per discurrer davart soluziuns en la guerra tranter la Russia e l'Ucraina. Ina conferma da Kiew na datti anc betg.

15 da matg

En il nord ed il sid da la citad da Bachmut han las truppas ucranaisas para registrà ulteriurs success. Quai ha communitgà la vice-ministra da la defensiun. La situaziun restia però tendida. Ils cumbats intensivs cuntinueschian. Ils ultims dis aveva l’armada ucranaisa reconquistà regiuns pli grondas enturn la citad da Bachmut en l’ost da l’Ucraina.
La Gronda Britannia empermetta a l'Ucraina rachetas per sa defender cunter attatgas or da l'aria e pliras tschients dronas da cumbat. Quellas dronas possian sgular enfin 200 kilometers. Quai ha la regenza a Londra communitgà curt avant che Wolodimir Selenski s'inscuntra cun il prim-minister britannik, Rishi Sunak. Londra è in'ulteriura etappa per Selenski sin sia tura tras l'Europa. El ha gia visità Roma, Berlin e Paris. L'Italia la Germania e la Frantscha han medemamain empermess agid a l'Ucraina.
A Paris èn s’entupads il president ucranais Wolodimir Selenski ed il president franzos Emmanuel Macron. La Frantscha ha empermess in ulteriur sustegn militar a l’Ucraina. Tenor il palast da l’Elysée ha gì l’inscunter 2 finamiras. Sper il sustegn militar èsi era ì per preparar ils inscunters diplomatics da las proximas emnas e mais. En ina decleraziun cuminaivla pretendan Selenski e Macron tranter auter ulteriuras sancziuns per augmentar il squitsch sin la Russia.

14 da matg

Il president ucranais Wolodimir Selenski è per l'emprima giada dapi l'entschatta da la guerra en ses pajais, viagià en la Germania. Oz en damaun baud è el arrivà, sco el ha communitgà via Twitter. Tar la visita giaja per la furniziun d'armas e la reconstrucziun da l'Ucraina.

13 da matg

Avant l'eventuala visita dal president ucranais Wolodimir Selesnki en la Germania, ha lezza uss empermess a l'Ucraina ulteriuras furniziuns dad armas en la valur da 2,7 milliardas euros. Tranter auter èsi previs da furnir ulteriurs 20 charrs armads da grenadiers dal tip Marder, 30 panzers Leopard e quatter sistems da defensiun cunter aviuns. Quai ha communitgà il ministeri da defensiun tudestga.
Wolodimir Selenski è oz en la chapitala taliana Roma e s'inscuntra cun il president dal stadi Sergio Mattarella, e la primministra Giorgia Meloni – ed era cun Papa Francestg.

12 da matg

Sco'i para è la cunvegna da furniziun e commerzi cun graun ord l'Ucraina sin vegnir prolungada. Quai communitgescha en mintga cas il minister da defensiun da la Tirchia. La cunvegna tranter l'Ucraina e la Russia spirescha en stgars in'emna. Dapi stersas marschan las tractativas per prolungar la cunvegna per in corridor che l'Ucraina po exportar graun malgrà la guerra, quai per evitar in'explosiun dal pretsch dal graun ed ina crisa tar il nutriment. Fin ussa aveva la Russia adina refusà da prolungar quella cunvegna.

8 da matg

La Russia ha attatgà miras en l’entira Ucraina dumengia notg. A Kiev sajan pliras persunas vegnidas blessadas. Quai ha communitgà il president da la citad, Vitali Klitschko. Tocca da dronas sajan dadas sin ina chasa. En tut haja la defensiun da l’aria sajettà giu 30 dronas sur la chapitala. Er saja la citad da port Odessa vegnida attatgada. Là haja ars in magasin da mangiativas, uschia las autoritads localas en il sid dal pajais.
La Russia ha annunzià d’avair evacuà radund 1’700 persunas or dal conturn da l’ovra atomara da Saporischja en l’Ucraina. Ils umans, tranter quels 660 uffants, sajan vegnids en in champ temporar. Quai ha communitgà sin Telegram il guvernatur, che Moscau ha installà, en la regiun che vegn controllada da la Russia. Tenor l’agentura da novitads statala russa èn radund 70'000 umans pertutgads. La Russia ha argumentà sia decisiun cun las attatgas da l’Ucraina che sajan s’intensivadas l’ultim temp.

29 d'avrigl

Las attatgas cun rachetas da la Russia cunter l'Ucraina laschan supponer ina nova strategia. Quai scrivan ils servetschs secrets britannics. I saja pauc probabel che la Russia haja vulì destruir sco fin qua infrastructura cun l'unda d'attatgas ch'a chaschunà la mort d'almain 25 persunas. Quai communitgescha il ministeri da defensiun a Londra. I saja stà la pli ferma attatga cun rachetas dapi l'entschatta mars. Tenor ils Brits pudess la Russia avair empruvà da tutgar reservists ucranais e rauba militara furnida dacurt a l'Ucraina.
Sin la Peninsla da la Crim, annectada da la Russia, han duas dronas tutgà in deposit da carburant. Sinaquai haja brischà sin ina surfatscha da 1'000 meters quadrat. Pumpiers han sinaquai stizzà il fieu. Tenor indicaziuns dal servetsch secret militar da l'Ucraina ha l'explosiun tar il deposit destruì 10 tancs d'ieli. Questas indicaziuns na pon ins betg verifitgar a moda independenta.

28 d'avrigl

La Russia ha attatgà venderdi damaun pliras citads ucranaias cun rachetas e dronas. Quai rapportan pliras agenturas da novitads. En l’entir pajais saja vegnì dà alarm da sirenas. Dasper la citad da Kiew sajan er vegnidas tutgadas pliras citads en il center ed en il sid dal pajais. Tar las attatgas saja vegnì mazzà plirs civilists.
Il secretari general da la NATO, Jens Stoltenberg, ha dà enconuschent che la NATO haja furnì 230 panzers a l'Ucraina. El vesa il pajais en ina buna posiziun da reconquistar il territori occupà da la Russia.

23 d'avrigl

Truppas ucranaisas han para fatg progress en il sid dal pajais. En la regiun da Cherson hajan ellas conquistà posiziuns a la riva ost dal fluss Dnipro. Quella part dal fluss era enfin ussa controllada da la Russia. Quai rapporta l’institut american per studis da guerra. El sa referescha sin indicaziuns da bloggers militars russ. Il svilup mussia che la Russia perdia la controlla en la regiun. La regiun da Cherson vala sco impurtanta dal punct da vista strategic. Quai perquai ch’ella è al cunfin cun la peninsla da la Crim che la Russia ha annectà.

22 d'avrigl

La Spagna vul furnir ils proxims dis sis dals diesch panzers empermess a l’Ucraina. Quai ha ditg il minister da l’exteriur José Manuel Albares a las gasettas da la gruppa da medias Funke. I sa tractia da panzers da cumbat dal tip 2. Quels servian a l'auto-defensiun e duajan gidar a restabilir l’integritad territoriala da l’Ucraina. La Spagna vegnia a sustegnair l’Ucraina uschè ditg che quai saja necessari, ha ditg Albares en vista a l’invasiun russa d’avant 14 mais.

16 d'avrigl

Suenter la Pologna ha uss era l’Ungaria annunzià da betg pli vulair importar graun or da l’Ucraina per il mument. La raschun: pervi da la guerra russa exportescha l’Ucraina bler dapli products agriculs cun camiuns enstagl cun navs sco pli baud. Perquai arrivan dapli da quests products en ils pajais vischins. E quai smatga là sin ils pretschs. Tenor il minister da l’agricultura ungarais na vul il pajais betg pli importar graun or da l’Ucraina enfin la fin da zercladur. Enfin là duaja l’UE chattar ina schliaziun per il problem.

14 d'avrigl

En la citad circumdada da Bachmut s’avanza la tschinclada per las forzas armadas ucranasas adina dapli. Ins possia il mument dentant tegnair pitg ils districts dal vest, scriva il servetsch secret britannic. Ella saja dentant stada exponida durant las 48 uras passadas a «bumbardament d’artigliaria russa spezialmain ferm», communitgescha il ministeri da defensiun a Londra.
Ils «Pentagon leaks» sajan senza influenza sin l'offensiva planisada, uschia il servetsch secret da l'Ucraina. Moscau saja bain il sulet profitader da la publicaziun da datas, ha il schef dal servetsch secret militar a Kiew, Kirilo Budanow, confessà en in’intervista cun l’emettur da televisiun ABC News. I na vegn dentant betg ad esser pussaivel d’influenzar ils resultats effectivs da l’operaziun offensiva, di el.

13 d'avrigl

Il FBI ha arrestà ils 13 d'avrigl in um che vegn suspectà d'avair publitgà documents secrets da l'armada dals Stadis Unids – in gardist naziunal. L'um da 21 onns duai avair manà ina gruppa da chat sin la plattafurma populara tar gamers Discord. El haja emprim repartì ils documents brisants sco copias cun la gruppa e pli tard chargià si fotografias da documents stampads.

9 d'avrigl

En ils Stadis Unids da l'America èn vegnids publitgads documents secrets da l'armada. Quels documents pudessan far donn a l’Ucraina ed als Stadis Unids en plirs reguards. I sajan apparentamain documents dal servetsch d’infurmaziun CIA e dal Pentagon – davart la guerra d’attatga russa cunter l’Ucraina: infurmaziuns davart furniziuns d’armas, valitaziuns davart ils fatgs da guerra. Ma er detagls davart eventualas obsercaziuns dals Stadis Unids cunter partenaris.

4 d'avrigl

L'engaschi svizzer per allontanar minas duai cuntinuar en regiuns da conflict actualas ed anteriuras. Dapi passa 30 onns s'engascha la Confederaziun ed uss è il plan d'acziun per ils onns 2023 fin 2026 sin maisa. In'impurtanta regiun che dovra agid vegn ad esser l'Ucraina. Ozendi è dapli glieud en privel tras minas, e muniziun betg explodida ch'anc avant dus onns, tenor il Comité internaziunal da la Crusch Cotschna. Uschia sajan tras ils cumbats en l'Ucraina ed en l'Etiopia pertutgadas grondas regiuns abitadas ed agriculas. Uffants sajan spezialmain periclitads.

3 d'avrigl

Ils emprims jets da cumbat polonais dal tip MiG-29 èn gia arrivads en l'Ucraina. Mez mars aveva il president polac, Andrzej Duda annunzià da vulair furnir l'emprim ina giada quatter jets da cumbat dal tuttafatg intacts. Pli tard duain suandar ulteriurs aviuns dal medem tip. Quels ston l'emprim dentant anc vegnir rugalads. MiG-29 èn jets da cumbat dal stil sovietic che valan sco zunt movibels. Las pretensiuns da Kiew per jets da cumbat dal stil dal Vest n'èn fin uss betg vegnidas ademplidas.
La Russia staziunescha sias armas atomaras en il Belarus tenor indicaziuns uffizialas als cunfins cun territori da la Nato. Las armas gidian da garantir la segirezza, ha ditg l'ambassadur russ en la televisiun belarussa. Nua exact che las armas atomaras duain vegnir, n'ha el betg menziunà. Il Belarus cunfinescha en il nord a la Lituania e la Lettonia, ed en il vest a la Pologna.
La citad ferm cumbattida en l'Ucraina da l'Ost, Bachmut è tenor indicaziun da la gruppa da mercenaris russa Wagner sut sia controlla. L'armada ucranaisa dementescha questa annunzia. Ella haja anc adina sut controlla la citad Bachmut e sa defendia cunter las attatgas russas. Las indicaziuns na sa laschan betg verifitgar a moda independenta.

2 d'avrigl

En l’Ucraina ha ina dretgira mess Pawlo, il parsura da la claustra da las grottas enconuschenta a Kiev, en arrest da chasa per dus mais. Al spiritual da la Baselgia ucranais-ortodoxa vegn tranter auter renfatschà d’avair giustifitgà l’invasiun da la Russia en l’Ucraina. Quai rapportan medias localas. Il spiritual da 61 onns refusescha tut las renfatschas e discurra d’in process che saja motivà politicamain. Concret giaja per dispitas davart il diever da la claustra e la posiziun da la Baselgia ucranais-ortodoxa en general.

31 da mars

La Russia ha reagì reservà sin las pretensiuns dal president belarus, Alexander Lukaschenko per ina pausa da cumbat immediata en l'Ucraina. Ins haja prendì enconuschientscha da l'appell e vegnia a discurrer proximamain cun Lukaschenko. Curt avant aveva Lukaschenko – in stretg allià da Putin – er pretendì contractivas da pasch. Ina tala proposta aveva er gia la China fatg. La resposta da Moscau: Tschertas propostas na sajan betg praticablas, damai che l'Ucraina suondia cumonds dal vest da betg contractar cun la Russia. Mussaments n'ha la vart russa betg preschentà.

29 da mars

Il president da l'Ucraina, Wolodimir Selenski, è tenor atgnas indicaziuns pront da s'inscuntrar cun il president chinais Xi Jinping en l'Ucraina. El veglia discurrer cun Xi, ha ditg Selenski en in'intervista cun l'agentura da novitads AP. Dapi che la Russia haja attatgà l'Ucraina, n'haja el betg pli gì contact cun il president da la China. Uschia ha Xi suenter sia visita a Moscau, uss er in'invitaziun da l'Ucraina. Ils 20 da mars è el s’inscuntrà cun il president russ, Wladimir Putin, a Moscau.
Ils Stadis Unids na partan betg pli tschertas datas davart lur armas atomaras cun la Russia. Quai sco reacziun sin il fatg ch'il president russ Wladimir Putin ha visà l'ultima cunvegna d'armaziun cun ils Stadis Unids. L'uschénumnada cunvegna da «New Start» è l'ultima gronda cunvegna davart la controlla d'armas ch'era anc restada tranter ils Stadis Unids e la Russia. Putin veglia però vinavant sa tegnair vi da la limita per armas atomaras. Cunquai che Moscau na parta ussa naginas infurmaziuns, hajan er ils Stadis Unids interrut il barat. Uschia in pledader da la regenza americana.

28 da mars

L'organisaziun per dretgs umans Amnesty International renfatscha al vest «morala dubla». En ses nov rapport lauda ella bain la reacziun resoluta dal vest sin l'aggressiun da la Russia cunter l'Ucraina. En auters cas sco tar violaziuns dals dretg umans en l'Arabia Saudita e l'Egipta vegnia però reagì auter. Qua manchian mesiras, uschia Amnesty International. En ses rapport s'exprima l'organisaziun er davart la Svizra. Uschia vegn ludà la generusadad da prender si fugitivs da l'Ucraina. Questa pratica stettia però en cuntradicziun cun l'agir restrictiv tar autras gruppas da fugitivs. Davart la Svizra ha ella plinavant crititgà ils servetschs secrets: las pli vastas cumpetenzas da quels a cust dals dretgs fundamentals en Svizra.

26 da mars

L'Ucraina pretenda ina sesida dal Cussegl da segirezza da l'ONU, perquai che la Russia vul staziunar armas atomaras en il Belarus. Las ultimas decleraziuns da la Russia sajan ina ulteriura provocaziun dal reschim da Putin, hai num en ina communicaziun. Il staziunament d'armas aromaras en il Belarus cuntrafetschia a cunvegnas internaziunalas. L'Ucraina appellescha er a la societad dal Belarus d'evitar che talas armas sa tschentan sin lur territori. Dals commembers dal Cussegl da segirezza pretenda l'Ucraina da prender mesiras effizientas.
Wladimir Putin ha annunzià da vulair staziunar armas atomaras tacticas en il Belarus. Uschia sajan sa cunvegnidas las regenzas a Moscau e Minsk. Quai saja ina reacziun sin eventualas furniziuns da muniziun d'uran da la Gronda Britannia a l'Ucraina. En la televisiun statala ha Putin punctuà che la Russia na cuntrafetschia betg a contracts internaziunals cun staziunar questas armas en il Belarus. Armas atomaras tacticas na cuntanschan betg distanzas uschè lungas sco rachetas intercontinentalas.
Il correspundent da l'Europa da l'Ost da SRF, Peter Balzli valitescha questa annunzia sco propaganda. La situaziun da privel na sa midia betg perquai ch'attatgas atomaras sajan gia uss pussiblas dal territori da la Russia.

25 da mars

La situaziun a la front a Bachmut en l'Ucraina saja stabila. Quai ha il cumandant da l'armada ucranaisa communitga sin Facebook. Grazia a las grondas stentas da l'armada ucranaisa sajan ins vegnids da far frunt a las attatgas severas da la Russia, schia il cumandant. A l'armada russa èsi avant gartegià da far progress e da conquistar regiuns enturn la citad. Verificaziuns objectivas ed independentas en chaussa n'èn betg pussaivlas. Bachmut è ina citad en l'ost da l'Ucraina che la Russia emprova gia dapi intgin temp da conquistar.

24 da mars

L'Uniun europeica vul s'engaschar per chattar ils uffants ucranais ch'èn probablamain vegnids deportads dals Russ. La presidenta da la cumissiun da l'UE Ursula von der Leyen ha annunzià ina conferenza internaziunala en chaussa. Cura e nua che la conferenza duai avair lieu n'è anc betg cler.
Ins sappia da passa 16’000 uffants deportads. Da quels sajan turnads enfin uss be 300, ha ditg von der Leyen a Brüssel. Investigaders fan responsabel Wladimir Putin per la deportaziun d'uffants or da territoris ucranais occupads da la Russia. En quest connex ha la dretgira penala internaziunala er relaschà in cumond d'arrest per il president russ Wladimir Putin. La Russia pretenda ch'ins haja mess en segirezza ils uffants avant ils cumbats.

23 da mars

En l'Ucraina han ins vis in vehichel vegl dal militar svizzer – in Eagle 1. Quai rapporta la gasetta NZZ. Il secretariat da stadi per economia Seco, ha annunzià da sclerir danunder che quest vehichel vegn. Tenor retschertgas da la NZZ ha la Svizra vendì avant passa 30 onns 36 tals Eagles al Danemarc. Lez haja dà vinavant il 2013 27 da quels ad ina firma tudestga – cun lubientscha svizra. Questa firma haja suttascrit ina decleraziun da betg exportar ils Eagles.

video

Schweizer Panzer in der Ukraine aufgetaucht

Or da Tagesschau dals 23.03.2023.

laschar ir. Durada: 39 Secundas.

Dapi passa in onn ès i gia guerra en l’Ucraina. In rapport da la regenza ucranaisa, fatg ensemen cun la Banca mundiala e la cumissiun europeica mussa che la guerra ha chaschunà donns da 135 milliardas dollars. Il pli bler donn haja dà tar chasas d'abitar, suandà da las vias e l'energia, sco per exempel lingias d'electricitad. En il rapport èsi era scrit quant blers daners ch'i vegn a duvrar per reconstruir dal tut il pajais e l'economia. Ils custs totals muntian stan uss a passa 400 milliardas dollars.
La segirezza nucleara a Saporischja en l'Ucraina saja en ina situaziun precara. Quai ha ditg Rafael Grossi, il schef da l'Agentura internaziunala da l'energia nucleara en ina communicaziun. L'electricitad per l'ovra atomara vegnia dapi trais emnas be pli sur ina lingia d'electricitad externa. Sche quella vegn donnegiada, maina quai ad ina perdita totala dal provediment d'electricitad extern. La davosa lingia d'electricitad d'urgenza restada en l'ovra atomara vegnia actualmain reparada.

19 da mars

Il president da la Russia, Waldimir Putin, ha visità la citad occupada Mariupol. Quai ha la Russia annunzià. El haia s'infurmà da la situaziun e s'inscuntrà cun abitants da la citad. I sa tracta da l'emprima visita en il territori occupà dapi il cumenzamain da la guerra. Mariupol è ina citad da port a la Mar Naira en il sid da l'Ucraina. Suenter grevs cumbats ha la Russia conquistà questa citad il matg da l'onn passà.

17 da mars

Pervia da crims da guerra supponids ha la curt penala internaziunala relaschà in cumond d'arrest per Wladimir Putin, il president russ. Curt suenter l'invasiun russa en l'Ucraina ha la curt penala internaziunala tramess investigaturs ed investigaturas en l'Ucraina. Els han intercurì sche l'armada russa fa crims da guerra en l'Ucraina. Atgnamain fiss la curt internaziunala responsabla sche pajais n'imponan betg sez il dretg. La Russia ed er auters pajais na renconuschan dentant betg la curt penala internaziunala, e lur dretg da persequitar persunas per crims.

14 da mars

L'Ucraina po er vinavant exportà graun dals ports a la Mar Naira. La Russia haja prolungà la cunvegna per dus ulteriurs mais, quai rapporta l'agentura da novitads russa Tass, sa referind sin il minister da l'exteriur russ. Avant bun in onn aveva la Russia scumandà dad exportar graun sur ils ports. La cunvegna ch'era reussida sut la mediaziun da l'ONU e la Tirchia pussibilitescha l'export da graun ucranais tras la Mar Naira che vegn controllada da la Russia.

9 da mars

L'Ucraina annunzia bleras attatgas cun rachetas la bun'ura. Tranter auter sajan la chapitala Kiev e las citads Charkiv ed Odessa pertutgadas. Er questa giada saja infrastructura critica stada en mira da las attatgas, rapportan las autoritads ucranaisas. Differentas regiuns dal pajais n'hajan nagina forza electrica. Er la colliaziun cun l'ovra atomara Saporischschja saja interrutta.

8 da mars

Ils fastizs mainan en l'Ucraina. Servetschs secrets suspectan ch'ina gruppa pro-ucranaisa è responsabla per la sabotascha da las pipelines da gas Nord Stream. Tenor la «Zeit» ha la gruppa operà cun ina jacht d'ina interpresa che tutga a dus ucranais. La sabotascha da la Nord Stream ha chaschunà la stad confusiun: i è vegnì suspectà che la Russia è la culpa, dentant fiss il motiv intschert. Nord Stream tutga tar l'infrastructura russa, ed ella ha en il passà fatg gronds gudogns cun l'export da gas tras quella. Ils novs indizis vegnan da retschertgas uffizialas da la Germania, la Svezia, il Danemarc, l'Ollanda ed ils Stadis Unids. Mussaments clers na datti dentant fin uss anc betg.

6 da mars

Jewgeni Prigoschin, il fundatur da la gruppa da mercenaris Wagner, smanatscha a la regenza a Moscau – perquai che la muniziun manchia. El vegnia a retrair sia glieud da la citad cumbattida Bachmut. La gronda part da la muniziun empermessa il favrer per sias truppas na saja anc betg vegnida furnida, ha Prigoschin ditg en in video sin Telegram. Il schef dals mercenaris russ crititgescha regularmain ils schefs da defensiun ed ils aut generals russ.
Mo sche la Russia sa retiria da l’Ucraina, saja pussibel da manar discurs da pasch. Quai ha ditg il chancelier tudestg Olaf Scholz en in’intervista cun l’emettur american CNN. Il president russ stoppia chapir ch’el na vegnia betg ad avair success cun sia invasiun. Da retrair da las truppas russas saja la suletta basa per discurs da pasch. Plinavant ha Scholz ditg, ch’el na craja betg che la China vegnia a furnir armas a la Russia. Sche quai capitia dentant tuttina avess quai consequenzas, ha manegià il chancelier tudestg senza vegnir pli concret.

audio

Scholz davart las cundiziuns per discurs da pasch

ord RTR Audio dals 06.03.2023. Maletg: Reuters

laschar ir. Durada: 12 Secundas.

4 da mars

Radund 2'000 persunas han demonstrà a Berna sut il motto «Stand with Ucraine». Ellas pretendan che la Svizra cuntinuescha cun il sustegn per l'Ucraina, u augmenta quel. Las demonstrantas ed ils demonstrants pretendan vinavant «nagin franc per l'aggressur». Organisà la demonstraziun avevan la PS, ils Verds, ils Verd-liberals, l'AdC e l'Uniun ucranaisa da la Svizra. Suenter la radunanza da la glieud sin la Schützenmatte duai in pled da cusseglieras e cussegliers naziunals e da l'ambassadur ucranais suandar sin la plazza da la Confederaziun.
Ils pajais da l’UE duessan ponderar a moda seriusa da metter a disposiziun a l’Ucraina era aviuns da cumbat. Quai ha ditg la presidenta dal parlament europeic Roberta Metsola tar sia visita en la citad Lwiw en il vest da l’Ucraina. A Lwiw è Metsola sa participada ad ina conferenza internaziunala. Là vai surtut per la dumonda co ch’ins po far responsabla la Russia per l’agressiun ed il terror. La presidenta dal parlament da l’UE ha entupà, tranter auter, er il president ucranais Wolodimir Selenskyj.
La situaziun da l’armada ucranaisa daventa adina pli precara en la citad cumbattida Bachmut en l’ost dal pajais. Dapi emnas emprova l'armada russa da conquistar la citad. In cumandant ucranais descriva la situaziun sco «ina chasa da maz per omaduas varts», tenor in chanal da novitads ucranais. L'armada russa emprova da circumdar la citad, e restrenscher las vias da provediment da l'armada ucranaisa. Quai gartegia pli e pli fitg, dian ils servetschs secrets da la Gronda Britannia, che rapportan regularmain lur vista sin la guerra. Las infurmaziuns na pon vegnir verifitgadas independentamain.

Prim da mars

Il parlament finnlandais è d'accord dad ir en la NATO. El ha vuschà cun gronda maioritad per ina midada da lescha proponida da la regenza. Il president finnlandais Sauli Niiniströ ha annunzià da vulair metter en vigur la lescha immediat. Uss dependi da la Tirchia e l'Ungaria. Quels dus pajais da la NATO n'han anc betg dà lur consentiment. La Finnlanda ha in lung cunfin cun la Russia. En vista a l'attatga russa sin l'Ucraina avevan la Finnlanda e la Svezia dumandà il matg passà da daventar commembers da la Nato.
Il parlament ucranais è sa drizzà al parlament federal a Berna. Tar la consultaziun dal parlament ucranais vai per la dumonda, sche pajais pon dar enavant armas or da producziun svizra a l'Ucraina per il cumbat cunter l'attatga russa. Actualmain na lubescha la Svizra betg quai, confurm a la lescha vertenta. Ina brev or da l'Ucraina cun questa dumonda saja arrivada. Quai ha il president da la cumissiun per la politica exteriura dal Cussegl naziunal, Franz Grüter, confermà envers l'agentura da novitads Keystone-SDA. L'Ucraina giavischia in discurs virtual. Tenor ina retschertga per incumbensa da Tamedia e 20 minutas vulan 50% dals votants lubir ad auters pajais da dar vinavant armas or da producziun svizra a l'Ucraina. 46% eran encunter. 4% n'han fatg naginas indicaziuns. Il resultat mussa in gronda differenza tranter las generaziuns. Votantas e votants pli giuvens èn stads pli sceptics che la pli veglia generaziun.

25 da favrer

A Turitg han tschients da persunas pretendì da chalar da furnir armas a l'Ucraina, e da chalar cun las sancziuns cunter la Russia. Er a Turitg ha l'allianza «Finì cun la guerra» condemnà l'invasiun russa en l'Ucraina. Quasi dal medem temp èn Russas e Russ sa radunads en in auter lieu a Turitg ed han medemamain condemnà la guerra criminala. A Genevra han demonstrantas e demonstrants prendì part d'in marsch da solidaritad per l'Ucraina.
La Russia renviescha la Svizra sco intermediatura da pasch en la guerra da l'Ucraina. L'argumentaziun è che la Svizra haja surpiglià las sancziuns dal vest cunter la Russia e na saja uschia betg pli in stadi neutral. Il venderdi aveva cusseglier federal Ignazio Cassis ditg avant l'ONU a New York che la Svizra saja adina pronta da retschaiver tuts vid ina maisa per lavurar per la pasch.

24 da favrer