Sper ils blers viadis da persunas svizras, crescha per il medem mument il dumber da persunas svizras ch'abiteschan en l’exteriur, actualmain èn quai passa 800’000 persunas. Quai ha in effect sin la lavur da l'EDA. La scheffa da la direcziun consulara da l'EDA ed ambassadura, Marianne Jenni, di ch'i na saja guess betg vegnì pli segir da viagiar. Dentant dettia vinavant era pajais ch’èn segirs per viagiar. Ella appellescha en quest connex da guardar sin ils cussegls da viagiar da la Confederaziun.
Sin la glista dals pajais che l'EDA scusseglia da visitar stattan actualmain 19 pajais, tranter auter la Siria, la Corea dal Nord, l'Afganistan ed l'Israel. Malgrà ils avertiments da betg ir en quels pajais di Marianne Jenni ch'i dettia dapli Svizzers e Svizras che viagian en pajais da crisa. Quest fenomen ch'i dat sin l'entir mund sa numna «dark tourism». Là èsi lura grev sche questas persunas han in problem u difficultads. En ina tala situaziun po l'EDA be gidar a moda limitada.
La lescha da Svizzers a l’exteriur na prevesa betg acziuns da manar enavos la glieud en Svizra. L'atgna responsabladad da las persunas è dumandada. En ils pajais che l’EDA scusseglia da viagiar èn las pussaivladads limitadas. En pli n'ha l'EDA nagins eroplans dal militar per manar enavos persunas.
En la situaziun actuala en l’Iran e l'Israel ha il departament pretendì che las persunas viagian enavos sezzas. I n'è betg vegnida organisada in’acziun dad ir per las persunas. Quai fetschia l’EDA da princip mai perquai che la lescha da Svizzers e Svizras a l'exteriur na prevesa betg talas acziuns. Sulettamain durant la pandemia da Covid hajan els fatg quai – in’acziun unica. Era n'haja l'EDA betg a disposiziun agens meds da transport per talas acziuns.
Marianne Jenni fa attent sin l’app «Travel admin», questa saja impurtanta per la segirezza sin viadi e las persunas svizras duessan duvrar quella pli savens.
Ins po sa registrar avant il viadi. Sch'i dat ina crisa – quai na sto betg esser ina guerra, i po er esser ina catastrofa da natira – alura survegn l'EDA in'annunzia e sa nua che la glieud è e po uschia sustegnair els.
Tenor divers rapports da medias sajan actualmain 250 persunas svizras en ina praschun en l’ester. 62 da questas pervia da delicts da drogas. En questas situaziuns po la Confederaziun gidar cun infurmar confamigliars u cun trametter glistas d’advocats. Il Departament federal d’affars da l’exteriur appellescha a l’atgna responsabladad. En spezial era da sa registrar en l'applicaziun «Travel admin» uschia che l'EDA sa en il cas da crisa nua che la glieud sa chatta e po tut tenor sustegnair. Tuttina na saja la Confederaziun nagin remplazzament per il giudizi da mintgin e mintgina.
Tgi paja sch’insatge capita en l’exteriur?
Sch’ins ha la segirada da basa en Svizra, alura èn ins era segirà en pajais europeics. Sin la cartina da la cassa da malsauns è la vart davosvart blaua e vala per la UE ed ils stadis da la EFTA – pia per pajais en l’Uniun europeica plus l'Islanda, il Liechtenstein e la Norvegia. Là èn persunas cun la segirada da basa segiradas per cas d’urgenza.
Sch’ins rumpa per exempel in bratsch e va en l’ospital surpigla la cassa da malsauns ils custs. Sch’ins va dentant a cumprar medicaments per in’allergia ch’ins ha er a chasa, alura na paja la segirada betg quai. Quai vala sch’ins è pli pauc che trais mais da viadi.
Sch’ins va a viagiar ordaifer da l’Europa èn ins segirà pli pauc cun la segirada da basa en Svizra. I funcziuna uschia che la segirada surpiglia maximalmain il dubel dals custs da quai ch’ins pajass en Svizra per il medem u sumegliant tractament. Sche quai è en il pajais exteriur dentant pli char ch’il dubel dals custs en Svizra, ston ins pajar sez il rest. En intgins pajais èsi pussaivel che cun questa regla èn cuverts tut ils custs. En pajais sco ils Stadis Unids u il Giapun en ils custs sa sanadad dentant fitg auts – alura na vegn il dubel dals custs en Svizra betg a tanscher. Il rest ston ins pajar sez.
Tge che n'è en nagin cas cuvert cun la segirada da basa èn visitas en clinicas privats, salvaments, acziuns da tschertga e transports en l’ospital. Er il transport enavos en Svizra, per exempel cun la Rega na vegn betg pajà da la segirada. E quai po alura vegnir char. La Rega ha scrit ch’in sgol cun il jet da la Tailanda enfin Svizra custa passa 100’000 francs. In sgol da la Spagna en Svizra radund 30’000 francs. En quest cas èsi d’avantatg, sch’ins ha pajà ils 40 francs sco contribuziun da benefactur a la fundaziun Rega.
Segiradas spezialas per viadis – ina dumonda da custs
Sch’ins vul evitar che vacanzas e viadis daventan chars, datti differentas segiradas supplementaras ch’ins po serrar giu tar cassas da malsauns u segiradas. Là datti fitg differents nivels. Sco adina èsi uschia: dapli ch’ins lascha segirar, pli autas èn las premias ch’ins sto pajar. I dat dentant era purschidas nua ch’ins po serrar giu segiradas per in tschert temp e betg per in entir onn.