Per Giuseppe Gracia èsi cler: «La glieud extrescha da la baselgia, independent tgi ch’è a la testa. Era auters uvestgieus han da sa stentar cun extradas – per part schizunt pli fitg che l’uvestgieu da Cuira.» E gea, gnanc il Papa Francestg possia franar quest trend: anzi cun lez haja quai schizunt dà dapli extradas or da la baselgia che avant.
Uffizi da statistica GR
Raschuns van sur cunfins ora
Sch’i avessia propi be da far cun la persuna, concret cun l’uvestg da Cuira Vitus Huonder, alura n’avessia la baselgia refurmada dal Grischun gea betg da sa stentar cun il medem problem, concluda Gracia. «La raschun daco che la glieud va or da la baselgia è per l’ina surconfessiunala e per l’autra va ella sur ils cunfins ora.» Era l’Austria e la Germania hajan bleras extradas.
Numnar ellas è grev
Dir dentant concret tge che las raschuns èn, na po el betg. Ina analisa detagliada manchia dal tuttafatg: «Nagin sto numnadamain inditgar daco ch’el sorta da la baselgia. E natiralmain stuess er la baselgia esser pli activa e dumandar las raschuns», di Gracia.
Quai ch'ha per consequenza ch'ins sa il mument simplamain mo far speculaziuns. E quellas èn vastas: uschia dettia per exempel da quels che dian, che la baselgia saja memia gronda e memia birocratica: ils auters puspè ch'ils carstgauns sajan ozendi memia fitg individualists, ch'els na dovrian betg pli la cuminanza e ch'els na veglian simplamain era betg pli pajar taglia per insatge ch'els gnanc dovrian.
Il quint porta l’unda
Tge che las raschuns èn precis, na sa era betg Cornelia Camichel Bromeis dir. La decana da la baselgia refurmada dal Grischun constatescha dentant che blers sortan da la baselgia, cura ch’ils quints da taglia vegnan a chasa: «Nus avain in’unda d’extradas cunzunt cura ch’i va per pajar la taglia da baselgia.» Blers hajan pli probabel il sentiment: «daco pajar per insatge ch’ins na dovra betg. Impurtant saja perquai tant pli fitg, da far attent la glieud tge che la baselgia fetschia tut per la cuminanza e per tge ch’ins duess sustegnair ella.
«Nagina chatscha d’olmas»
Malgrà che la baselgia refurmada e la baselgia catolica perdan mintg’onn prest 1% da lur commembers, è la «chatscha sin olmas» nagin tema per ellas. Far reclama per persvader la glieud d’entrar en baselgia, respectiv per ch’almain quels ch’èn anc commembers da la baselgia, restan era vinavant quai, excludan tant Cornelia Camichel Bromeis sco er Giuseppe Gracia.
Nus vulain inscunters directs
Empè da campagnas da placats è per la baselgia refurmada dal Grischun pli impurtant l’inscunter direct: per exempel da far lavurs concretas ed investir las resursas per ils basegns da la glieud che viva ellas vischnancas. Pia era esser là preschent, nua ch'i fa propi da basegns: per exempel sustegnair quels ch'han pers in carstgaun charezzà ni quels ch'han ina malsogna betg curabla. «E quest agid da la baselgia refurmada, vegn era vis e respectà», concluda la decana Cornelia Camichel Bromeis. Impurtant saja natiralmain era qua da far ina buna communicaziun - per exempel via las medias.
Il carstgaun sto sa midar e betg la baselgia.
Il pledader da l’uvestgieu da Cuira Giuseppe Gracia conceda dentant, che forsa stuess la baselgia catolica schon midar in zichel sia communicaziun ed adattar quella pli fitg al Papa. Pia metter pli fitg misericordia en il center e lura pir la ductrina.
Midar la ductrina da la baselgia catolica per amur dals commembers, pia cun l'intenziun ch'els restian uschia lura plitost, respectiv ch'els turnian puspè, è tenor Giuseppe Gracia en mintga cas la fallada via. Il carstgaun stoppia sa midar e betg la baselgia.
Nus perdain in mez pertschient ad onn. Per nus n’è quai betg in svilup uschè dramatic.
Betg tema d’esser persuls
Tema d’esser ina giada persuls en la baselgia, n’han els dentant betg. Per la decana da la baselgia refurmada dal Grischun n’è betg mo la situaziun betg uschè dramatica cun perder mintg’onn in mez pertschient dals commembers. Quai ch’ins na dastgia era betg emblidar: tar 500 extradas dettia quai mintga giada 100 entradas tar la baselgia refurmada dal Grischun. «E quai èn persunas ch’èn ord persvasiun en la baselgia. Persunas cun las qualas ins sa era lavurar bain», di Cornelia Camichel Bromeis.
Ina baselgia che viva e crescha
Tge ch’ins na dastgia era betg emblidar, uschia Giuseppe Gracia. «La baselgia catolica è ina baselgia che viva e crescha in cuntin: betg en l’Europa, cunzunt betg en il territori tudestg, persuenter en l’America, en l’Africa ed en la China.»
Mintg’onn haja ella 14 milliuns dapli commembers, uschia ch’el n’haja insumma betg tema per la baselgia catolica. Quai ch’ella stuess forsa ina giada far, è mirar daco ch’ella crescha uschè fitg en da quellas tiaras, e lura vesess ella forsa era las raschuns da las extradas qua en Svizra ed en il Grischun.