Atgnamain èsi era d’engraziar als autos che la Svizra ha ozendi ina vasta rait da sendas da viandar. Cura ch’ils autos èn vegni pli e pli stedis davent dals onns 1920, faschevan quels ina portgaria cun pulvra e svapurs. Tar in’excursiun cun sia classa ha il scolast Jakob Ess gì l’idea da crear vias mo per viandants. Gia 1934 hai dà l’uniun federala dal moviment da viandar a Turitg. E davent da l’entschatta èsi stà cler, ì dovra ina signalisaziun unifitgada en l’entira Svizra.
Prevegnir a l’inimi
Ils mussavias mellens èn stads in grond success davent da l’entschatta. Sulet durant la segunda guerra mundiala ha l’armada gì tema, che l’inimi possia vegnir en Svizra e s’orientar memia bain cun ils mussavias. Uschia hai dà nagut auter che da demontar tut ils mussavias.
Grischun cun mussavias unics
En il Grischun datti rodund 43’000 mussavias per marcar ils 11’000 kilometers sendas da viandar tgiradas. E malgrà ch’ils mussavias èn unifitgads èn Svizra, èn quels dal Grischun tuttina unics. Ils mussavias grischuns èn massivs, betg sco en il rest da la Svizra, nua ch’ils mussavias èn d’aluminium.
Quai è in segn da qualitad da la signalisaziun grischuna. Quels èn fatgs per l'eternitad. Radund 50 onns dovr'ins in mussavia en media.
34 mainadistricts controlleschan tant las sendas sco era ils mussavias. Mintga mainadistrict sto controllar 200 enfin 300 kilometers senda da viandar en 2 onns. En media custa 1 kilometer senda da viandar 800 francs ad onn per il mantegniment.
N’èn ils mussavias betg antiquads?
Na, ils mussavias tradiziunals sajan anc adina fitg populars, quai demussian differentas retschertgas. Bun dus terzs da tut ils viandants e da las viandantas s’orienteschian anc oz cun agid dad el, malgrà ch’i dettia chartas sin ils telefonins, uschia Stephan Kaufmann. E prendi il cas che la battaria dal telefonin disdescha, ils mussavias èn adina avant maun.
Viandar senza preparaziun è privlus
Il boom da viandar carmala era persunas senza experientscha da viandar en ils culms.
Sche ti vas cun auto ni cun moped sin via, lura stos ti emprender la teoria. Quai na datti natiralmain betg sch’ins vuless viandar. Mintgin e mintgina po viandar, ins sto dentant savair ina u l’autra chaussa.
Impurtant èsi d’avair bun equipament, da planisar la ruta ordavant e da savair, tge ch’ils mussavias muntan. In mussavia mellen mussa ina via normala. In cun in piz alv, cotschen ed alv mussa ina senda muntogna. E quels cun in piz alv, blau ed alv mussan sendas alpinas, che mainan magari sur naiv e glatsch, magari ston ins schizunt raiver.
