Siglir tar il cuntegn

Header

video
La regenza grischuna vul sepulir il sistem da maiorz
Or da Telesguard dals 01.04.2020.
laschar ir. Durada: 2 minutas 1 Secunda.
cuntegn

Elecziuns Cussegl grond Regenza favurisescha sistem da proporz dubel

Il Grischun duai eleger en l’avegnir las 120 deputadas e deputads dal Cussegl grond tenor il sistem dal proporz dubel. Quai propona la regenza grischuna, suenter avair analisà pliras metodas.

Cunquai èsi cler: La regenza grischuna vul desister dal sistem da maiorz – quest sistem d'eleger ch'il chantun enconuscheva enfin uss e che votantas e votants han era confermà pliras giadas a l'urna.

Uschia funcziuna il sistem dal proporz dubel

Emprim pass: Ils sezs vegnan repartids sin las partidas e quai tenor lur resultats en l’entir chantun. Uschia san ins pia quants sezs che mintga partida avess da bun.

Segund pass: Quest resultat chantunal vegn quasi «rut giu» sin ils 39 circuls. Quai vul dir: Ils sezs vegnan repartids tenor las glistas cun candidatas e candidats en mintga circul.

Ils 120 sezs dal Cussegl grond vegnissan quasi repartids proporziunalmain en dus pass. Perquai ha quest sistem d’eleger era num «proporz dubel». Enconuschent è quest sistem era sco «Pukelsheim dubel», perquai ch’el sa basa sin calculaziuns dal matematicher tudestg Friedrich Pukelsheim.

Cun il nov sistem d'eleger vul la regenza garantir che votantas e votants han la medema influenza sin las elecziuns chantunalas – independent quant grond u pitschen che lur circul è.

D'introducir il nov sistem fa prescha. Sin las proximas elecziuns da renovaziun il 2022 duai numnadamain vegnir elegì tenor il nov sistem.

Las etappas che duain suandar

Avrir la box Serrar la box
  • Consultaziun: Enfin il zercladur 2020
  • Messadi al Cussegl grond: Avust 2020
  • Debatta en Cussegl grond: December 2020
  • Votaziun dal pievel: Ils 13 da zercladur 2021
  • Entrada en vigur: Il 1. d'october 2021
  • Elecziuns dal Cussegl grond: Ils 15 da matg 2022

Numerusas variantas

Avant che sa decider, ha la regenza grischuna laschà analisar pliras variantas. Fatg quai ha Andreas Glaser, professer a l'universitad da Turitg e spezialist per dumondas da la democrazia. El vegn a la conclusiun ch'i dettia per il Grischun er suenter la sentenzia dal Tribunal federal ina gronda schelta da models da sistems electorals ch'èn confurms a la Constituziun.

Sinaquai ha la regenza valità ils singuls models ed è da l'avis che total trais sistems vegnissan en dumonda per il Grischun:

  • sistem da maiorz (ils circuls memia pitschens pudessan fusiunar ed ils memia gronds vegnissan spartids)
  • sistem da maiorz cun dus circuls cun proporz
  • sistem da proporz dubel (quel che la regenza favurisescha)

audio
Discurs davart las variantas d'in nov sistem electoral
ord Actualitad dals 01.04.2020.
laschar ir. Durada: 4 minutas 26 Secundas.

Emprimas reacziuns da las partidas

Igl è nagina surpraisa che la Partida populara e la Partida socialdemocratica sustegnan models d'eleger che sa basan sin il proporz. Quels dessan a quellas duas fracziuns pitschnas en il Cussegl grond la schanza da crescher. Il president da la PPS grischuna, Roman Hug, è perquai da l'avis che la varianta proporz dubel saja ina buna basa per far la discussiun. Philipp Wilhelm, il president da la PS grischuna n'è betg s'exprimì uschè concret. Per el saja ina varianta cun sparter vischnancas e circuls nagina soluziun.

Auter vesan las partidas dal center quai. La PCD, la PLD e la PBD favuriseschan sistems d'eleger. Uschia di Bruno Claus che la varianta dal proporz dubel saja per l'ina cumplexa per votants e per l'autra pretendia quella blers candidats da las partidas. Medemamain vesa er Beno Niggli, president da la PBD, la situaziun. El preferiss ina varianta da maiorz – er perquai ch'il pievel ha gia dà numerusas giadas ses consentiment al maiorz. Il president da la PCD, Stefan Engler, savess schizunt metter avant, ch'i dess ina ulteriura varianta ch'unescha ils avantatgs da las trais variantas ch'èn uss sin maisa.

audio
Sistem electoral Cussegl grond: Reacziuns da las partidas
ord Actualitad dals 01.04.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 20 Secundas.

Betg confurm a la Constituziun

L'avust 2019 aveva il Tribunal federal crititgà il sistem da maiorz en il Grischun. Quel na funcziunia betg per circuls pitschens e gronds. Ils derschaders a Losanna han constatà il suandant:

  • Il circul d'Avras cun ses 160 abitants è memia pitschen.
  • Ils sis circuls da Cuira, Tschintg Vitgs, Engiadin'Ota, Razén, Tavau e Glion èn memia gronds.
  • Per ils ulteriurs 32 circuls funcziuna il sistem da maiorz.

Quai era stada la resposta dal tribunal sin il recurs dal settember 2017 che 54 votantas e votants e 5 partidas – tranter quels la Partida socialdemocratica, la Partida verd-liberala e La Verda – avevan inoltrà.

audio
Consultaziun sistem electoral Cussegl grond - valetaziun
ord Actualitad dals 02.04.2020.
laschar ir. Durada: 1 minuta 34 Secundas.

RTR novitads 09:00

Artitgels legids il pli savens