Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Chantun Noss Mr. bulletin da lavinas

El è mintga venderdi las 17:50 sin RR: Gian Darms è prognosticher da lavinas al WSL Institut per la perscrutaziun da la naiv e las lavinas SLF a Tavau. Dapi 5 onns lavura el en il team dals prognostichers, che fan il bulletin da lavinas - il product il pli enconuschent dal SLF.

Gian Darms, prognosticher

Avrir la box Serrar la box

Gian Darms è prognosticher da lavinas cun corp ed olma. Dapi 5 envierns fa il geograf da Ruschein bulletins da lavinas per il SLF a Tavau. El è in dals dus responsabels per la scolaziun dals 200 observaturs da lavinas che il SLF ha en tut la Svizra.

  • Durant l’enviern fa el mintga venderdi las 17:50 il bulletin da lavinas.

Suentermezdi las 15:00: Era per Gian Darms è briefing en la stanza dal bulletin da lavinas. Frank Techel, il prognosticher en servetsch, lavura gia dapi la bun’ura las 05:30. El ha fatg l’emprim bulletin las 08:00 ed ha suenter ramassà tutta di observaziuns e mesiraziuns. Ussa preschenta’l la basa da datas als prognosticher Gian Darms e Thomas Stucki, il schef dal servetsch da lavinas.

La prognosa cumenza cun in sguard enavos

Auter co tar ils meteorologs ha il sguard enavos ina grond’impurtanza. Basa per far la prognosa è l’analisa da la situaziun actuala: quanta naiv, quant vent e tgeninas temperaturas hai dà nua e tgeninas consequenzas aveva tut quai per la cuverta da naiv? Co sa mussa quella, co è sia consistenza e tge vegn a succeder cun ella en vista las prognosas da l’aura actualas?

video
La basa dal prognosticher
Or da RTR dals 10.03.2016.
laschar ir. Durada: 31 Secundas.

La part da l’experientscha valitescha ils singuls elements. Quai saja il criteri pli impurtant di Thomas Stucki.

Gian Darms è dapi 5 onns en uffizi. Ils emprims dus envierns, da november enfin matg, è el stà da la partida per exercitar. Uss, suenter tant temp, sa sentia el bunamain segir, di Gian Darms. Ed el è anc adina fascinà dal tema bulletin da lavinas.

Emprima analisa da datas

En l’instrument “Aktuell++” vegnan ramassa il prognosticher responsabel en servetsch – oz Frank Techel - tut las datas. Quellas tanschan da las observaziuns enfin mesiraziuns e models dad aura externs. “Aktuell++” ha’l SLF sviluppà sez aposta per quel diever. Era quai ina lavur, che vegn fatga in chasa per il product pli enconuschent dal SLF, il bulletin da lavinas.

Il wumm

Avrir la box Serrar la box

Il wumm è ina noziun or dal glossari da lavinas. El vala sco segn da privel da lavinas acut. Il “wumm” (en tudestg il “Wumm-Geräusch”, englais “Whoomp”) è ina ramur, ch’i dat, sch’ina vetta da naiv flaivla en la cuverta da naiv collabescha ed squitsch’ora aria. La cuverta da naiv vegn dad ina secunda a l’autra instabila. La lavina segua.

Las datas vegnan cumplettadas cun quellas dal program meteorologic “Meteo Viewer” e dal bulletin da lavinas dals collegas a Chamonix (F). Quels publitgeschan gia las 15:00. En cadenza main stretga seguan ils contacts cun ils auters prognostichers da lavinas ad Innsbruck (A) ed a Bulsaun (I).

Il briefing cuminaivel è la basa per il bulletin da lavinas

Tut quai ha Frank Techel, il prognosticher en servetsch, gia preparà. Uss, tar l’inscunter cun ses collegas vegn congualà, argumentà e debattà enfin suenter las 16:00 per rivar a la versiun finala.

In algoritmus, ina furmla matematica, na rivass betg uschia svelt da substituir els, è il schef dals observaturs, Thomas Stucki, persvadì. Sper tut las datas ed observaziuns sajan anc adina l’egl e l’analisa umana la basa per il bulletin da lavinas. Era Gian Darms è da quell’idea.

Ina visita en la stanza dal bulletin mussa quai: i vegn discutà minuziusamain, valità datas, observaziuns e models. Il “wumm” ch’in observatur ha udi en la cuverta da naiv na sa intermediar nagina mesiraziun electronica.

video
Il bulletin da lavinas tar RR
Or da RTR dals 11.03.2016.
laschar ir. Durada: 1 minuta 42 Secundas.

Curt avant las 17:00 è il bulletin pront. Ils prognostichers en servetsch han discutà e controllà tut anc ina giada. Els han fatg ina redacziun exacta dal text per ch’ils traducturs sappian far lur lavur. Quels han da pudair translatar uschia exact en englais, taglian e tudestg, ch’i na dat nagina differenza tar la versiun tudestga.

En il bulletin da lavinas dad RTR in venderdi, las 17:50, ma era sin auters chanalas, en la rait e cun la app "White Risk" segua uss la publicaziun dal bulletin nov.

La rolla dal bulletin da lavinas sa ha midada

Il bulletin da lavinas ha l’incumbensa dad orientar la populaziun dal privel. Ina giada pertutgava el en emprima lingia las vischnancas e las vias en muntogna. Oz s’interessa per 90% il turissem per el.

L’analisa resta la medema – ed ella trena e prepara ils prognostichers a situaziuns da privel extraordinarias, nua ch’il bulletin accumplescha danovamain sia rolla primara: Numnadamain dad esser la basa per decider da serrar vias o dad evacuar chasas e vischnancas.

Nagin squitsch dals territoris da skis ...

La naiv è vegnida in factur economic. Quai mussa quest enviern danovamain clar e bain. Il squitsch economic na tanschia dentant betg fin tar els, di Thomas Stucki: “Qua stattan ils responsabels sin il lieu sin squitsch bler pli aut”. Il SLF fa ils bulletins per il territori liber, na betg per quels da skis – là datti agens responsabels.

Il bulletin vegn fatgs dapi il 1945. Dumondas da regress pervi da prognosas faussas n’ha haja anc mai dat. “Jau prov da far la lavur uschia bain co quai che jau sai” – quai dettia la segirezza, raquinta Gian Darms. E sch’i avess dad ir ina giada dir sin dir “stoss jau mussar si, che jau hai lavurà conscienziusa- e correctamain.” E la fin dals quints: igl è ina prognosa. Quella confrunteschia tuttina cun malsegirezzas.

... e nagin sustegn per il HCD

Sper tut la seriusadad han ils prognostichers mintgatant era da rir.

Discussiuns pli vivas dettia magari, cura ch’il club da Hockey dad Ambrì gioga: Il reglament da diever da lur halla, la Valascia, prevesa, ch’i na dastga dar nagin gieu en cas da privel da lavinas 4.

Fans dal HCD u betg – ils prognostichers dal SLF èn e restan profis tras e tras.

Artitgels legids il pli savens