Siglir tar il cuntegn

Header

Il pled da l'onn 2020.
Legenda: Il pled da rumantsch l'onn 2020. RTR
cuntegn

Pleds sut l'ensaina da corona «Mascrina» – quai è il pled rumantsch da l'onn 2020

Mascrina, systemrelevant, pandemia e coronagraben. Quai èn ils pleds svizzers da l'onn 2020. Ils pleds mussan, davart tge che la societad fa patratgs e tge che la muventa. Ils pleds èn vegnids elegids e tschernids da la ZHAW a Turitg en collavuraziun cun la Lia Rumantscha..

La «mascrina» è il pled rumantsch da l'onn 2020. Sin plaz dus è «extraordinari» e sin plaz trais «positivitad». Che tut ils trais pleds han in connex cun il coronavirus era quest onn bunamain evident.

La mascrina, extraordinari e positivitad reflecteschan tuts differents aspects da la pandemia.
Autur: Daniel Tellimanader da la partiziun Lingua da la Lia Rumantscha

Il pled è vegnì tschernì da la Scola auta turitgaisa per scienzas applitgadas ZHAW en collavuraziun cun la Lia Rumantscha. Els han nizzegià la pli gronda banca da datas da la Svizra cun var otg milliuns texts ed 1,6 milliardas pleds da 360 differentas funtaunas sco er propostas dal public sco basa. Il sentiment linguistic da las quatter giurias ha decis l'elecziun.

La Lia Rumantscha è responsabla per la giuria en la Svizra rumantscha. A questa sa participeschan diesch persunas. Ellas represchentan ils divers idioms, derivan da differentas spartas e funcziuns ed èn ina buna maschaida da genders e vegliadetgna.

Dapli davart ils pleds rumantschs da l'onn:

Davart ils trais pleds rumantschs da l'onn scriva la giuria tranter auter quest:

  • mascrina: «Cun la furma diminutiva d'in pled reusseschi a las Rumantschas ed als Rumantschs da render pli charina e pli bella ina chaussa ch'è atgnamain insatge uschè grond ch'i cuvra la mesadad da nossa fatscha.»
  • extraordinari: «Igl ha dà sesidas extraordinarias, decisiuns extraordinarias e situaziuns extraordinarias. Ma cun s'adattar a las novas circumstanzas han ins era pudì far experientschas extraordinarias.»
  • positivitad: «Quest pled ha duas varts. Ozendi n'èsi insumma betg bun, sch'ins fa in test da corona e quel è positiv. La rata da positivitad è memia auta. E tuttina èsi da restar positiv, sch'ins vul vegnir bain tras quest temp malsegir.»

Dapi l'onn 2019 elegia la ZHAW ils pleds da l'onn per tut las quatter linguas naziunalas, per il rumantsch en collavuraziun cun la Lia Rumantscha. Qua la survista da tut ils pleds:

Pleds da l'onn 2020

1.2.3.
Rumantschmascrinaextraordinaripositivitad
TudestgsystemrelevantMaskensünderstosslüften
Talianpandemiaresponsabilitàdistanza
Franzoscoronagrabengestes barrièresluttes

Pleds da l'onn 2019

1.2.3.
Rumantschlufdiasporaunda verda
TudestgKlimajugendOK BoomerFlugscham
Franzosvague vertefèminicideflygskam
Talianonda verdesciopero delle donne5G

Pled rumantsch da l'onn en il passà

2018
il derschalet (nausch siemi)
2017ils flutgets (floccas per müesli, per bizochels, per scrottas da naiv)
2016il barbagiat (mal ils musculs)
2015il schischuri (virivari)
2014far linlogn (sa laschar temp)
2013il raffader (der Abzocker)
2012l'arsuc (guaffen per trair en chalzers)
2011tgutglar (far tup, far da tgutg)
2010gnochergnar (far da char)
2009la vaccinaziun
2008europeada
2007las elecziuns
2006la sessiun
2005la porta alpina
2004las mesiras da spargn

RTR novitads 06:00

Artitgels legids il pli savens