Ditgas datti da tuttas sorts. Schegea che bleras ditgas – per exempel davart draguns – èn dapli fantasia che realitad, na sajan ellas betg praulas fictivas, declera l’istoricher ed editur Marc Philip Seidel. Ditgas cuntegnian savens parts realas, saja quai persunas u lieus concrets.
Declerar fenomens natirals
Bleras ditgas vegnan dal temp medieval. Lura han els gì la funcziun da declerar fenomens da natira per quels ch’èn betg da declerar a moda raziunala. La cardientscha da lezzas uras era gronda, la savida scientifica perencunter pitschna. Savens èn las ditgas vegnidas derasadas a bucca. Quai ha gì la consequenza ch’il cuntegn d’intginas ditgas è sa midà cun il temps. Per en il 19avel tschientaner han lura persunas sco Caspar Decurtins cumenzà da ramassar ed archivar las ditgas. L’autra funcziun da la ditga saja stà da divertir la glieud, declera Marc Philip Seidel.
Ditgas modernas
Che las ditgas sajan in product vegliander na constettia betg. I na dettia bain betg pli ditgas classicas cun draguns e strias. Ozendi sa mussian las ditgas en furmas da teorias da conspiraziun. Quellas sajan bajegiadas si sumegliantamain. Era quellas emprovian da declerar ina chaussa surnatirala ch'ha ses lieu en la realitad. Savens sajan las funtaunas d’ina conspiraziun betg da reconstruir, sumegliant sco tar las ditgas ch’ins ha dà vinavant a bucca.