Il gieu da 'Crüzer’s' a Ramosch
-
Bild 1 von 3. Tutgar il lain è la finamira. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. Ina buna plazza da crap è impurtanta per avair success. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Ils crüzers crodan sin il fund. Bildquelle: RTR.
Adina da primavaira vegn giugà il gieu da 'Crüzer’s' e quai sin ina via guliva da terra u era dad asfalt. Ils giugaders han ina platta da crap en maun, ina che glischna bain cun trair ella lung la via. Sin ina distanza da radund 10 meters stattan ils giugaders e tiran questa platta en direcziun d'in lain da far fieu da radund 30 centimeters che stat en pe nua ch'i sa chatta sisura la munaida, ils 'Crüzers'.
La finamira è da tutgar quest lain cun si la munaida, tut quels che han la cifra vers amunt dastga il giugader prender, il rest sto turnar puspè sin il lain. Ussa dastga quel giugader che sa chattia cun sia platta il pli datiers trair enturn quel lain e prender la munaida cun la cifra amunt. Cura che tut ils giugaders han fatg quella procedura cumenza il gieu da nov. Mintgin sto deponer in nov Crüzer sin il lain. La platta vegn puspè tratga enavos al lieu dal cumenzament dal gieu e quel ch'è il pli datiers a la marcaziun dastga cumenzar il nov gieu.
Il gieu da 'piquet' / la 'plenka' a Guarda
-
Bild 1 von 4. Josef Barbüda mussa als uffants a giugar il gieu. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. La munaida per giugar il gieu. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. Trair la plenka vi d'ina porta da tavlegià. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. La plenka vegn bittada encunter la porta. Bildquelle: RTR.
Il gieu da 'piquet' u la 'plenka' è in gieu da munaida e vegniva giugà pli baud a Guarda, be dals mats, ils dis suenter Chalandamarz. Il pli vegl da la gruppa da var 5 u 6 participants tira ses rap, la 'plenka', vi d'ina porta da tavlegià. Ils pli giuvens seguan cun la finamira da vegnir uschè datiers sco pussaivel a la 'plenka' dal schef, uschia Josef Barbüda da Guarda. Suenter mintga runda pon ins gudagnar in buttun – quel che gudogna a la fin dals 10 dis ils pli blers, è il victur.
Pli baud avevan las mammas forsa plaschair sch’ins vegniva a chasa cun in per buttuns – per cumadar il bistet u ina chamischa.
Ils 'Trais lains' a Scuol
-
Bild 1 von 4. Matthias Merz demonstrescha als uffants. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. Il victur dastga trair il lain da quel che ha pers. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. Ils trais lains en il terratsch. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Far piz al lain avant che cumenzar. Bildquelle: RTR.
L’utensil per giugar il gieu da 'Trais lains' è in lain, per il pli in coller stagiunà in onn. Quest lain cun ina lunghezza da radund 40 centimeters ins fa piz per pudair trair en il terratsch. Il gieu funcziuna a partir da duas persunas.
L'emprim giugader tira il lain ferm en la terra, il segund giugader emprova da far crudar cun ses lain, il lain da l'emprim giugader, il terz giugader ha lura duas pussaivladads ed uschia vinavant. Sche in giugader rabla or in dals lains e quel croda sin terra, lura dastga quel giugader prender en maun quest lain ed al trair davent. Il medem mument sto el decider quantas giadas ch’el vegn da trair l'agen lain en il terren, quai èn ils puncts. Il giugader che sto currer per il lain sto turnar pli svelt pussaivel ed al trair en il terren. Sch'el dumogna da turnar pli spert e trair il lain en il terren retschaiva el ils puncts enstagl da quel ch'aveva bittà il lain. Gudagnà il gieu ha quel giugader cun ils pli blers puncts.
Il gieu cul cuntè, il 'Tichtach' u 'Titsch Tatsch'
Il gieu da Titsch tatsch
-
Bild 1 von 3. Mario Denoth da Tschlin mussa da giugar. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. Trair il cuntè sin la palma dal maun. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Fitgà u betg, dus dets è la mesira. Bildquelle: RTR.
Oravant tut durant il pertgirar las vatgas e vadels vegn quest gieu giugà. Be il cuntè da satg è necessari. La finamira è da trair il cuntè en la terra uschia ch’el sa fitga. L'emprim giugader cumenza a giugar cun trair tut normal en il terren, la proxima finamira è da trair il cuntè or la palma dal man, lura dal dies dal maun, plinavant cun il pugn ed era tranter la detta. En singulas vischnancas era giu dal chau u giu da la spatla.
Sch'il cuntè na fitga betg en il terren cumenza il segund giugader lura il terz ed il quart ed uschia enavant. Quel giugader ch'è sco emprim a fin cun tut las furmas da trair il cuntè en il terren, ha gudagnà il gieu.