Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Il fieu da Zernez 1872 Suspects ma nagins culpabels

La saira dals 5 da settember 1872 ha in fieu devastà dus terzs da la vischnanca da Zernez, ma gia dus onns suenter era la gronda part reconstruida.

Quai è capità l'onn 1872

In di da bellezza, sitg ed in ventatsch – uschia sa preschentava il di dals 5 da settember 1872. Enturn las 17:00 ha cumenzà ad arder la chasa da Niculin Serardi. Il fieu è sa derasà bain spert, la suletta furma da contactar las vischnancas vischinas era via telegraf, ma gist da quellas uras n’eran ils biros betg occupads. Finalmain han ins tramess giuvens cun chavals, tut ha durà uras. Da 157 chasas èn arsas 117.

Ils responsabels da la vischnanca han svelt chattà culpabels, ma tar nagins han ins pudì cumprovar. Er il tribunal chantunal ha pli tard confermà da betg avair chattà in culpabel.

Steivan Gaudenz, magister da Zernez, è sa deditgà a l’istorgia da la vischnanca da Zernez e fa era guids tras il vitg.

audio
Steivan Gaudenz: Tge è capità?
ord Actualitad dals 05.09.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 20 Secundas.

Las chasas engiadinaisas han fatg plaz ad in stil classicistic

Abitantas ed abitants han chattà dimora en las chasas restantas ed er en las vischnancas si e giu da l’Engiadina, singuls han bandunà Zernez per adina. Planisar la reconstrucziun fascheva gronda prescha, duas variantas eran sin maisa: Per l'ina la varianta da l'inschigner chantunal Friederich Salis che pretendeva ina via principala guliva tras il vitg e la varianta da l'architect Nicolaus Hartmann. Finalmain è la vischnanca sa decidida per la varianta Hartmann – da laschar la via principala sco oriundamain. Da quel temp era moda da fabritgar chasas en furma classicistica tardiva, chasas autas da pliras auzadas e tetgs plats. Entaifer quatter onns han ins bajegià si quasi l'entir vitg e las abitantas ed ils abitants han puspè pudì turnar a chasa.

Paul Grimm, l'istoricher da Ftan, ha scrit in cudesch cun il num «Fö, fö – i arda, i arda» a chaschun dal 150avel onn suenter il fieu da Zernez.

audio
Paul Grimm: Las chasas engiadinaisas han fatg plaz ad in stil classicistic
ord Actualitad dals 05.09.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 10 Secundas.

In’istorgia dad ina famiglia durant ils davos 150 onns

La scriptura, dramaticra e reschissura Selma Mahlknecht da Zernez ha scrit in’istorgia sin incumbensa da la vischnanca da Zernez a chaschun dal 150avel onn suenter il fieu. Ella descriva la situaziun dad ina famiglia pertutgada dal fieu, in'istorgia tuttafatg inventada, ma las situaziuns che quella famiglia ha passentà en tut istorgias ch'ella ha retschertgà en documents e cun dumandar las abitantas ed abitants da Zernez. Cun ses cudesch cun num «Fö» vul ella preschentar la vita ed il midament da la vischnanca durant ils davos 150 onns enfin al di dad oz. Il messadi dal cudesch è però che la populaziun ha adina chattà ina via per viver enavant, er suenter grondas e pitschnas catastrofas e devastaziuns.

audio
Selma Mahlknecht e ses cudesch «Fö»
ord Actualitad dals 05.09.2022.
laschar ir. Durada: 2 minutas 49 Secundas.

RTR actualitad 06:00

Artitgels legids il pli savens