Entasum la Val d’Uina, ina val laterala da l’Engiadina Bassa, è situada l’Alp Sursass sin 2’200 meters sur mar. Il spezial vi da questa alp è che quella vegn chargiada nà da l’Italia e betg da la vart svizra. Quai gia dapi tschientaners.
Ils purs da Mals en l'Italia pajan mintg’onn fit per l’alp. In document dal 1472 cun ina sentenzia mussa che l’alp saja possess dals Engiadinais però ch'ils da Mariamunt en Italia hajan il dretg da diever «auf ewig».
Viadi lung e stentus sur cunfin
-
Bild 1 von 4. Cascada entasum la Val Schlingia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. Il punct il pli ault dal viadi. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. La fin dal viadi, il cunfin Svizra – Italia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Alp Sursass. Bildquelle: RTR.
Quai è restà enfin oz. Uss è però insatge sa midà. Empè che els pajan be fit per il diever survegnan els era pajaments directs da la Svizra per la cultivaziun da l’Alp Sursass. Quai è stà pussibel causa l’engaschament dals purs engiadinais che han fundà ensemen cun purs da l’Italia ina societad d’alp svizra. Quella societad ha il dretg da pajaments directs per l’alpegiada precis sco autras societads d’alp svizras. Sco che l’iniziant da questa societad, Victor Peer declera saja questa soluziun ina situaziun da win-win. Ils purs talians guardan che l’alp saja cultivada, promovan la biodiversitad, impedeschan erosiun e lavinas e tras quai prevegnan els a gronds problems sin territori svizzer. Sco cumpensaziun survegnan els pajaments directs, precis sco ils purs svizzers.
Cun quels pajaments directs pon ins era garantir che ils purs talians chargian vinavant l’Alp Sursass.
Da la vart Svizra nà èsi quasi impussibel da rivar cun muvel bovin tras la chavorgia da Uina enfin sin l’Alp Sursass.