La Svizra è bain explorada. Per tut datti chartas detagliadas – dal terren geologic fin al spazi d'aria e davart eveniments istorics u activitads sportivas da temp liber.
Grazia ad in nov vehichel d'aua autonom duai bainbaud era esser pussibel da crear chartas precisas dals funs dals lais alpins – quai cunzunt per proteger la biodiversitad e per cumbatter la spariziun da spezias. I sa tracta d'ina pitschna bartga che traversa ils lais e fa fotografias dals funs. Questa bartga è vegnida presentada il mardi sin il «Laghetto Moesola» al Pass San-Bernardino en il Grischun.
-
Bild 1 von 2. Bun in meter lunga e consista da dus conducts da plastic per la far nudar e sissur anc ina boxa da plastic: Uschia vesa la bartga autonoma ora. Far ir ella fan propellers, perquai tuna ella in zic sco ina drona. Bildquelle: SRF / Marc Melcher.
-
Bild 2 von 2. Sin il Laghetto Moesola s'orientescha la bartga vi dals puncts pre-definads da la routa. Bildquelle: ZVG / Fachhochschule Graubünden.
La routa cun plirs stops è gia definida per la bartga. «Grazia a la programmaziun è la bartga abla d'ir tut autonom questa routa definida», declara Schlegel. Sin basa da las fotografias spezialas da la bartga duai lura esser pussibel da crear chartas precisas dal funs dals lais che mussan las plantas periclitadas. Biologs e biologas duain grazia a la bartga survegnir ina megliera impressiun davart co i va cun las diversas plantas al funs dals lais.
Fin uss avain adina stuì rimnar las datas davent da la riva.
Tenor Marylaure de la Harpe, da l'Uffizi grischun per la natira ed l'ambient, pudess la bartga far pli simpel sia lavur: «Fin uss avain adina stuì rimnar las datas davent da la riva», declera ella. Per part saja ella era ida cun in stand-up-paddle sin il lai u sfunsada cun in vestgì da neopren. «Uschia èsi difficil da propi rimnar datas precisas.»
Emprender dapli davart plantas nunenconuschentas
Sez ir a sfunsar, cun agid da sfunsaders professiunals u d'in stand-up-paddle – tut quai na duai en il futur betg pli esser necessari. Il vehichel d'aua, che la scola auta spezialisada dal Grischun ha construì, va tut da sez sur il lai e fa fotografias da la flora e fauna al funs.
I dat in motiv che la fasa da test ha lieu en il Grischun: En il lai sin il Pass dal San-Bernardino crescha l'uschenumnà «Seebrachsenkraut» – ina planta ch'exista en Svizra be en trais lieus. Marylaure de la Harpe di: «Quai è ina planta fitg rara. Nus avain be fitg paucas datas davart la populaziun da quella.»
Grazia a la bartga veglian ins emprender dapli davart plantas raras. La biologa tira in fazit positiv suenter ils emprims tests. Las fotografias sajan bunas, ins vesia bain las plantas e sappia duvrar las datas rimnadas.
Suenter era sin ils lais da la Bassa?
Per che la bartga po traversar persula ils lais a moda reliabla, ston tschertas cundiziuns esser dadas. Il lai na dastga betg esser memia turbel, perquai hajan ils emprims tests lieu sin lais muntagnards en il Grischun. Er il sulegl haja in'influenza, declera il dozent da la Scola auta spezialisada dal Grischun, Manuel Schlegel: «Sch'i dat sulegl, bitta quel ina sumbriva sin il funs dals lais.» Er il vent fertant meglier sut controlla grazia a ses motor.
I saja pussibel, che la bartga speziala è pli tard er en acziun sin ils lais gronds en Svizra. Tenor la biologa Marylaure de la Harpe per exempel per discuvrir la flora al funs dals lais u per far monitoring da la polluziun. Il project saja dentant anc a l'entschatta e perquai restia la batga per il mument anc sin ils lais pli pigns en las muntognas grischunas.