Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Festa da primavaira «Nouruz» Usits e giavischs per l’onn nov iranais

Il di d'equinotg cumenza per nus la primavaira. Il di è medem lung sco la notg ed ils dis vegnan puspè pli lungs. En autras culturas ha quest di anc ina pli gronda muntada – per exempel per Iranaisas ed Iranais. Cun la festa da primavaira «Nouruz» cumenza numnadamain lur onn nov.

Saghar Vosough è creschida si a Yazd, ina citad da desert en il center dal Iran. Dapi il 2019 viva ella en Svizra. L’emprim a Cuira, ussa a Turitg, nua ch’ella è doctoranda sin il champ psicologia neurologa a l’Universitad da Turitg. Sco ch'autras persunas sa legran mintg’onn sin Nadal, uschia sa legra la giuvna Iranaisa mintgamai sin «Nouruz».

audio
Cun «Nouruz» cumenza per Iranaisas ed Iranais l'onn nov
ord Actualitad dals 20.03.2023. Maletg: Saghar Vosough
laschar ir. Durada: 4 minutas 55 Secundas.
L'Iranaisa Saghar Vosough avant ina planta cun figlias cotschnas. Nouruz Iran Frühlingsfest Haft Sin iranisches Neujahr
Legenda: Saghar Vosough a ses plaz da lavur a Cuira. RTR

Cuntrari a noss Son Silvester ch'ha lieu mintg’onn en mintga pajais punct mesanotg, vegn «Nouruz» festivà sin l’entir mund exact il medem mument. Quest onn glindesdi, ils 20 da mars, exact a las 22:24:28 temp svizzer.

«Nouruz» sa drizza suenter il chalender dal sulegl e croda mintg’onn sin la data cura che la primavaira scurrenta l’enviern. U ditg auter la data cura che di e notg èn medem lung – mintgamai tranter ils 19 e 21 da mars.

La dunna giuvna cun chavels nairs ed egls stgirs raquinta che tut stoppia esser schuber avant che pudair beneventar l’onn nov. Perquai vegn la festa da primavaira che vegn sper l’Iran era festivada en auters pajais cunzunt en l’Asia, iniziada cun ina nettegiada da primavaira.

La maisa da «Haft Sin»

L’usit il pli impurtant da la festa da primavaira è «Haft Sin». En Farsi, la lingua che vegn discurrida en l'Iran, vuless Haft dir set e Sin è il bustab persic per S. «Haft Sin» munta damai «set S». En il center da questa tradiziun stattan set chaussas che cumenzan tuttas cun il bustab «S» ed èn cumbinadas cun in giavisch per l’onn nov.

Ils «set S» e lur muntada

Avrir la box Serrar la box
  • Erva (SABZEH) per la natira
  • Agl (SIR) per sanadad
  • Sumach, ina maschaida da spezarias (SUMACH) per il sulegl
  • Maila (SIB) per bellezza
  • Figneclas setgentada, ina sort pumaraida (SENJED) per amur
  • Aschieu (SERKEH) per pazienza
  • Munaida (SEKEH) per bainstanza

Ultra da quai vegn la maisa da «Haft Sin» cumplettada cun in spievel che simbolisescha onestadad, peschins cotschens per cletg, ovs colurads per fritgaivladad, chandailas per fieu e glisch, fluras che simboliseschan la primavaira ed in cudesch d’in famus poet persic per sabientscha. Autras chaussas pon variar da famiglia tar famiglia. Saghar Vosough per exempel agiunta dultscharias cun la finamira che l’entir onn duess daventar dultsch.

Maisa da Haft Sin cun flurs, maila, cudesch, erva e chandailas. Nouruz Iran Frühlingsfest Haft Sin
Legenda: Ina versiun «light» da la maisa da Haft Sin da Saghar Vosough d'in onn passà. Saghar Vosough

En la patria da la dunna da 32 onns datti en vista a la festa da primavaira, fieras che vendan tut las chaussas ch’i dovra per la maisa da «Haft Sin». En Svizra sto ella per part esser in pau pli creativa. Empè d’in dretg peschin cotschen funcziuni era cun ina carta postala cun si uschè in peschin. E cun in surrir raquinta ella che l’erva che stat per la natira e munta «crescher» e che vegn per il solit tratga sez – cumpria ella sco erva da giats en affars che vendan artitgels per animals da chasa.

Il pli bel vi da «Nouruz» chatta la dunna giuvna da passentar temp cun las persunas che stattan a cor ad ella e da far las preparativas, sco colurar ils ovs per la maisa da «Haft Sin». Qua vesa Saghar Vosough er las parallelas cun nossa cultura.

13 dis suenter Nouruz giain nus cun nossas famiglias en il verd per in picnic – uschia sco vus faschais da Pasca.
Autur: Saghar Vosough

Natiralmain datti era ina tratga tradiziunala per il di da festa. Quella sa numna «Sabzi Polo Ba Mahi» – ris d’ervas cun pesch. Damai che Saghar Vosough n'ha betg gugent pesch datti tar ella ina tratga vegetariana.

Per quest «Nouruz» giavischa la giuvna dunna iranaisa en spezial libertad, egualitad e pasch. A festivar vegn ella quest onn en il ravugl da ses ami, la famiglia da lez ed amias ed amis.

En quest senn: «Nouruz mobarak» tge che munta tant sco «bun Nouruz».

RTR actualitad 17:00

Artitgels legids il pli savens