Il chatschader Enrico Netzer
Sch'el vegnia a chatscha da muntanellas giria adina insatge, di Enrico Netzer ch'è oriund da Savognin. El va mintg'onn in di aposta a chatscha da muntanellas. Sia raschun è simpla e pragmatica. El va a chatscha da muntanellas sin il funs da ses frar, nua ch'ils animals fan donns – per uschia decimar la populaziun. Auter che tar la chatscha a chavriels, chamutschs u tschiervs giria tar la chatscha a muntanellas adina insatge – preda quasi garantida. Ed i saja er in bun trenament d'observar e sajettar.
A mai èsi fitg impurtant che l'animal che jau sajet vegn er utilisà.
La charn da las muntanellas porta Enrico Netzer ad in'ustaria en vischinanza che cuschina tratgas cun charn da muntanella. Ed il grass venda el a la drogaria, ch'elavurescha e dovra il grass u ieli per products da cosmetica.
Il cuschinunz Gian Carlo Torriani
Vegnì en contact cun las muntanellas en cuschina è Gian Carlo Torriani da Beiva durant ses emprendissadi da cuschinunz a San Murezzan. Ses patrun saja stà chatschader, e durant il temp da chatscha haja el gì da far cun selvaschina, ed er cun muntanellas. Era sia mamma haja gia adina cuschinà muntanellas. Uschia èn las tratgas da muntanellas daventadas tradiziun en il Hotel Solaria a Beiva, che Gian Carlo Torriani ha manà prest tschintg decennis. Quai saja stà insatge che nagin auter n'haja gì. Entant è l'um da 78 onns pensiunà ed ha surdà il manaschi a ses figl. Oz saja el anc l'uschenumnà «administratur da la maisa radunda». Mo sch'i va per cuschinar las muntanellas vegn Gian Carlo Torriani anc oz clamà en cuschina.
La charn da muntanella sto esser fitg schubra – vul dir ch'ins sto tagliar davent peniblamain bain il grass.
E latiers as stoppia savair nua che las glondas sajan, ed er en il chalun haja la muntanella ina cula da grass ch'ins stoppia tagliar or. D'elavurar e cuschinar ina muntanella dovria bler temp. Gian Carlo Torriani è enconuschent lunsch enturn per las tratgas da muntanella. Uschè ditg ch'el possia fetschia el anc quai, e quai giaja franc anc insaquants onns. Pli baud haja el elavurà fin ad 80 muntanellas durant la stagiun da chatscha. Ozendi sajan quai forsa diesch, el na giaja betg pli activamain a la tschertga. Mo sch'in chatschader vegnia cun ina muntanella, prendia el gugent la charn. Sco il chatschader Enrico Netzer porta er Gian Carlo Torriani il grass ch'el taglia davent peniblamain da la charn, en la drogaria a Savognin.
Il droghist Patrick Thurner
En la drogaria Surses a Savognin elavurescha Patrick Thurner ensemen cun ses team mintg'onn circa 50 liters ieli da muntanellas. Per survegnir in liter ieli da muntanellas dovria circa trais animals, i dependia natiralmain da la grondezza da l'animal. Che quest ieli cuntegnia ina sort cortison natiral saja gia enconuschent dapi generaziuns. L'itg da muntanella saja stà in dals emprims products ch'els hajan fatg sezs en la drogaria. L'ieli u il grass da muntanella cumpra Patrick Thurner dals chatschaders indigens. Per laschar or l'ieli dal grass sa serva el d'in indriz da l'apicultura, ch'ins dovra là en sasez per laschar or la tschaira. Ils products cun ieli da muntanellas sajan tschertgads, di il droghist. El saja er adina puspe confruntà cun reacziuns da clientella, che chattia ch'ins na possia betg mazzar animals uschè gnocs sco las muntanellas.
Per part ha la glieud la speranza ch'ins na sto betg mazzar la muntanella per survegnir il grass. Mo quai na va betg simplamain cun struclar or l'animal e puspè laschar mitschar quel.
Fatg saja dentant che la populaziun da muntanellas saja memia gronda e stoppia perquai vegnir regulada. E Patrick Thurner agiunta, ch'i fiss gea donn da bittar ils animals schluppettads – enstagl d'elavurar e nizzegiar il grass u l'ieli, ed uschia era la forza da la natira.
-
Bild 1 von 5. Patrick Thurner. La drogaria Surses venda differents products cun ieli da muntanella che vegnan producids sez. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 5. grass muntanella schalà . U che Patrick Thurner survegn il grass da muntanellas al toc, u ch'ils chatschaders laschan or sez l'ieli e portan quel. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 5. L'ieli vegn laschà or dal grass. L'indriz nizzegia la forza dal sulegl. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 5. Divers products cun ieli da muntanella. Da quels è l'itg da sport il numer in. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 5. La schelta è gronda. En la drogeria Savognin pon ins cumprar differents products cun ieli da muntanella. Bildquelle: RTR.