Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

In vitg cun istorgia Da la baselgia sur il cuvel fin tar il chastè

Fragments or dal temp roman ed ina baselgia da 500 s. Cr. sco er quatter chastels cumprovan ch'il lieu è gia daditg abità ed ha ina lunga istorgia.

Enconuschent è la vischnanca en Val Schons en emprima lingia pervi da la baselgia da S. Martin. Ils 153 dissegns sin plattas da lain vi dal palantschieu sura attiran gia blers onns millis da turists e pelegrins. Els èn bun 900 onns vegls e mussan dadora scenas cun mar e monsters. Quai haja da far cun la cardientscha da pli baud. Lura pensava la glieud ch'il mund saja plat ed orasum vegnia la mar, uschia ha l'anteriur president communal d'Andeer, Peider Ganzoni explitgà tar ina visita il 2017. Pli baud eria la baselgia cunzunt er in lieu da paus sin il lung e stentus viadi cun char e chaval. Perquai sa chatta er in purtret dal S. Cristoffel, il sontg dals viandants, dasper l'entrada da la baselgia. Schegea che quella è atgnamain deditgada al S. Martin.

audio
Tes vitg – tia istorgia: Baselgia S. Martin a Ziràn
ord Actualitad dals 28.07.2020.
laschar ir. Durada: 2 minutas 8 Secundas.

Ils onns 1990 ed enturn 2000 han ins restaurà ils dissegns perquai ch'il bulieu sa derasava e tschertas colurs pativan pli e pli fitg.

Ord l'archiv:

video
Il Balcun tort - La baselgia da Ziràn
Or da Balcun tort dals 22.08.1976.
laschar ir. Durada: 9 minutas 23 Secundas.

Cults pajaunils gist dasper la baselgia cristiana

In di da stad da l'onn 1990 han intgins uffants da scola da Ziràn chattà en ina tauna datiers da la baselgia da S. Martin fragments d'ossa. Cura ch'igl è stà cler ch'igl èn fragments fitg vegls d'ossa da carstgauns, ha il servetsch archeologic dal Grischun chavà or e perscrutà la tauna. Chattà han ils archeologs dasper ossa, skelets e tschients da munaidas romanas er fragments d'in vasch da cult. Sin quel eran serps ed auters animals selvadis sco era ils dieus mercur e luna, ha l'archeolog pensiunà Jürg Raghet explitgà il 2018. El ha accumpagnà las perscrutaziuns tar la tauna dal cumenzament.

audio
Tes vitg – tia istorgia: Tauna da cult a Ziràn
ord Actualitad dals 28.07.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 5 Secundas.

Ensemen cun cristals che stevan per il dieu dal sulegl haja tut quai lura cumprovà ch'i sa tractia d'ina tauna nua che pajauns pratitgavan il cult da Mitras. Quai tranter l'onn 250 ed 800. Mitras eria in dieu persian ch'era la schuldada romana adurava sin lur viadis. Uschia era Ziràn sco lieu da transit. L'onn 810 ha l'Uvestg da Cuira Remedius fatg ina fin als cults da pajauns. Sco consequenza è la tauna vegnida sepulida sut terra e glera. Fin quel di da stad l'onn 1990.

Ord l'archiv:

video
Tauna da cult pajaun a Ziràn
Or da Telesguard dals 11.04.2002.
laschar ir. Durada: 2 minutas 11 Secundas.

Reconstruì in chastè en in mez tschientaner

Sco giuven student d'archeologia ha Felix Nöthiger tschertgà in chastè u ina ruina che n'era anc betg perscrutada. Uschia ha el chattà las restanzas dal chastè Haselstein sur Reschen. El ha cumenzà a perscrutar e lura a reconstruir tut sco dal temp medieval. Crappa adattada ha el chattà datiers en in territori d'ina bova. El haja lura spert vesì quant greva che la lavur saja. Ma insacura sajan ins ad in punct ch'ins na possia betg turnar pli. Ed uschia ha el perscrutà e bajegià in mez tschientaner vi da ses chastè. E quai en il temp liber. Lavurà e fatg carriera ha el numnadamain en la branscha da segirtad.

audio
Tes vitg – tia istorgia: Avis sin il chastè Haselstein a Ziràn
ord Actualitad dals 28.07.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 26 Secundas.

Cun ils onns è ses chastè Haselstein sa sviluppà ad in project d'archeologia experimentala. El ha testà e sviluppà las lavurs per restaurar tals chastels. Da quai ha el lura profità tar 17 ulteriurs chastels e numerusas autras restauraziuns e perscrutaziuns ch'el ha fatg. Per il chastè a Haselstein ha el elavurà radund 30 tonnas crappa. Reglas e leschas per in tal project hai dal temp cura ch'el ha cumenzà anc strusch dà. Be uschia saja stà pussaivel da cumenzar, bajegiar e terminar tut legalmain ses chastè. Ozendi na fissia quai betg pli pussaivel.

RTR, actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens