Entschet a luvrar en l'ARA Val Schons ha Johannes Mani 1992 cura ch'il manaschi n'era anc betga dal tut construì a fin. L'onn 1993 è la serenera vegnida messa en funcziun. Quella nova sfida professiunala era per el la pussaivladad da betg pli stuair lavurar en il guaud. Quai saja vegnì in zic streng ed el haja survegnì problems cun il dies.
La lavur en la serenera e fitg varianta. I dat lavurs da mecanist, electricist, analisas en il labor, lavur da biro ed era ina massa da schubergiar. Quella variaziun e quai che ma plascha anc oz suenter bunamain 30 onns vid mia professiun
Nagin emprendissadi classic
Per la professiun dal survegliader da serenera na datti nagin emprendissadi classic. Sco emprim ston ins avair la plazza tar l'ARA e lura datti differents moduls da scolaziun che cuzzan mintgamai in'emna. Là vegnan las differentas cumpetenzas per la lavur en la serenera acquistadas. La scolaziun specifica vegn organisada da l'Associaziun dals professiunists da la protecziun da las auas (VSA) per l'entira Svizra. Ins n'è betg obligà da far tut ils moduls. Tgi che fa tut ils moduls e passa l'examen final dastga sa numnar spezialist da sereneras cun diplom federal (eidgenössisch diplomierter Klärfachmann).
-
Bild 1 von 5. Rastelera mecanica. Qua vegn sparà ils tocs gronds. Bildquelle: RTR, Giana Maria Cantieni.
-
Bild 2 von 5. Nettegiada mecanica. En quest fossal sfundran las chaussas grevas sil funs. Bildquelle: RTR, Giana Maria Cantieni.
-
Bild 3 von 5. Nettegiada biologica. En quest fossal da serenera decumponan micro-organissems las contaminaziuns da l'aua persa. Bildquelle: RTR, Giana Maria Cantieni.
-
Bild 4 von 5. Nettegiada biologica. Ils mico-organissems dovran oxigen perviver. Bildquelle: RTR, Giana Maria Cantieni.
-
Bild 5 von 5. Aua schubregiada. Quai é il fossal cun l'aua persa schubregiada che vegn manada an il Rain Posteriur. Bildquelle: MAD, Johannes Mani.
Nettegiada en plirs pass
La via da l'aua tras la serenera ha plirs pass. L'emprim stgalim è la nettegiada mecanica. Ina rastelera prenda or las restanzas grondas a groppas, suenter va l'aua tras in cul che tegna enavos ils chavels ch'èn en l'aua. Quest pass saja fitg impurtant per che las pumpas na vegnian betg stuppadas. Tar il proxim pass mecanic sto l'aua ruassar per che la substanzas grevas possian sa sbassar e las substanzas levas sa rimnian a la surfatscha. Ieli e grass da la cuschina e dal lavar giu sa nodan era a la surfatscha. Quella uschenumnada glitta da serenera vegn allontanada da l'aua.
Jau hai gia chattà ina massa chaussas en la rastelera: pusada, termagls e vestgadira. Ina giada m'ha telefonà in miedi perquai ch'in pazient haja derschì sia protesa da dents en la tualetta. Quels n'hai jau dentant betg chattà.
Suenter il pass mecanic suonda il pass biologic. Qua vegnan las substanzas dissolvidas en l'aua decumponidas cun micro-organissems e bacterias. Quels organissems biologics che sa nutreschan da las substanzas en l'aua persa drovan oxigen per puder viver. Cun ina pumpa vegn l'oxigen aschunta en il fossal da serenar. En il proxim fossal sto l'aua puspè pussar. Impurtant è da tenair l'equiliber en ils dus fossals cun ils micro-organissems e controllar ch'igl haja avunda e las endretgas bacterias en l'aua. Sco davos pass vegn retratg il fosfat or da l'aua. Perquai ch'ils micro-organissems na pon betg decumponer avunda il fosfat, vegn aschuntà il uschenumnà «Fällmittel» per il process chemic.
-
Bild 1 von 5. Indrez automatic. Las provas da l'aua duvrada schubregiada vegnan en quels pitschens tancs. Bildquelle: Johannes Mani.
-
Bild 2 von 5. Labor intern da la Serenera Val Schons. Qua analisescha Johannes Mani las provas da l'aua. Bildquelle: Giana Maria Cantieni.
-
Bild 3 von 5. Modul da cumond anteriur. Quest modul funcziuna anc adina, era sche la regulaziun e vegnida remplazada tras in sistem da computer pli modern. Bildquelle: Giana Maria Cantieni.
-
Bild 4 von 5. Centrifugas. Centrifuga per sajar las vanzadiras suenter la producziun da biogas. Bildquelle: Giana Maria Cantieni.
-
Bild 5 von 5. Vanzadiras . Vanzadiras suenter la producziun da biogas en la smarschera interna da la serenera. Bildquelle: Giana Maria Cantieni.